QUYỂN THỨ 463
HỘI THỨ HAI
Phẩm
XẢO TIỆN
Thứ 68 – 4
Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện lại thưa
Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Như Lai thường nói Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu,
Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu vì nhân duyên nào gọi là Bát nhã Ba la mật
đa?
Phật bảo: Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thẳm
sâu tất cả pháp đến bờ kia rốt ráo, nên gọi Bát nhã Ba la mật đa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nhờ Bát nhã Ba la mật đa
thẳm sâu, Thanh văn, Độc giác, Bồ Tát, Như Lai năng đến bờ kia, nên gọi
Bát nhã Ba la mật đa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thẳm
sâu chia chẻ các pháp lượng quá cực vi trọn chẳng thấy có chút thật khá
được, nên gọi Bát nhã Ba la mật đa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thẳm
sâu đây bao trùm chơn như, pháp giới, pháp tánh, nói rộng cho đến bất tư
nghì giới, nên gọi Bát nhã Ba la mật đa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Đối Bát nhã Ba la mật đa
thẳm sâu, không có chút pháp hoặc hợp hoặc tan, hoặc có sắc hoặc không
sắc, hoặc có thấy hoặc không thấy, hoặc có đối hoặc không đối, nên gọi là
Bát nhã Ba la mật đa. Sở dĩ vì sao? Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu chẳng
hợp chẳng tan, không sắc.
Lại nữa, Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thẳm
sâu năng sanh tất cả pháp lành mầu nhiệm, năng phát tất cả biện tài trí
huệ, năng dẫn tất cả vui thế gian xuất thế gian, năng đạt tất cả pháp
nghĩa thẳm sâu, nên gọi Bát nhã Ba la mật đa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thẳm
sâu lý thú bền chắc không thể động hoại. Nếu Bồ tát Ma ha tát hành Bát nhã
Ba la mật đa thẳm sâu, tấc cả ác ma và bè lũ ma, Thanh văn, Độc giác,
ngoại đạo phạm chí, bạn ác oán thù đều chẳng hoại được. Sở dĩ vì sao? Bát
nhã Ba la mật đa thẳm sâu thuyết tất cả pháp tự tướng đều không, các ác ma
thảy đều bất khả đắc, nên gọi Bát nhã Ba la mật đa.
Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát nên như thật
hành Bát nhã Ba la mật đa nghĩa thú thẳm sâu như vầy, là tất cả pháp tự
tướng đều không, tất cả các duyên không động hoại được.
Lại nữa, Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát muốn
hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, nên hành nghĩa vô thường, nghĩa khổ,
nghĩa không, nghĩa vô ngã, nghĩa vắng lặng, nghĩa xa lìa. Nên hành nghĩa
khổ tập diệt đạo huệ. Nên hành nghĩa khổ tập diệt đạo trí. Nên hành nghĩa
pháp loại tha tâm trí. Nên hành nghĩa thế tục thắng nghĩa trí. Nên hành
ghĩa tận vô sanh trí. Nên hành nghĩa tận sở hữu như sở hữu trí.
Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát vì hành Bát nhã
Ba la mật đa nghĩa thú thẳm sâu, nên hành Bát nhã Ba la mật đa.
Cụ thọ Thiện Hiện thưa rằng: Bạch Thế Tôn! Ở
trong lý Bát nhã Ba la mật đa thâm diệu đây, nghĩa cùng phi nghĩa đều bất
khả đắc. Làm sao Bồ tát Ma ha tát vì hành Bát nhã Ba la mật đa nghĩa thú
thẳm sâu, nên hành Bát nhã Ba la mật đa?
Phật bảo: Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát vì
hành Bát nhã Ba la mật đa nghĩa thú thẳm sâu nên khởi nghĩ này: Ta chẳng
nên hành tham nghĩa phi nghĩa, ta chẳng nên hành sân nghĩa phi nghĩa, ta
chẳng nên hành si nghĩa phi nghĩa, ta chẳng nên hành tà kiến nghĩa phi
nghĩa, ta chẳng nên hành cho đến tất cả kiến thú nghĩa phi nghĩa. Sở dĩ vì
sao? Tham dục, sân nhuế, ngu si, tà kiến, tà định, cho đến tất cả kiến thú
chơn như, thật tế chẳng cùng các pháp làm nghĩa phi nghĩa.
Lại nữa Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát vì hành
Bát nhã Ba la mật đa nghĩa thú thẳm sâu nên khởi nghĩ này: Ta chẳng nên
hành sắc nghĩa phi nghĩa, ta chẳng nên hành thọ tưởng hành thức nghĩa phi
nghĩa. Ta chẳng nên hành nhãn xứ cho đến ý xứ nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng
nên hành sắc xứ cho đến pháp xứ nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành nhãn
giới cho đến ý giới nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành sắc giới cho đến
pháp giới nghĩa phi nghĩa.
Ta chẳng nên hành nhãn thức giới cho đến ý thức
giới nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành nhãn xúc cho đến ý xúc nghĩa phi
nghĩa. Ta chẳng nên hành nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ cho đến ý xúc
làm duyên sanh ra các thọ nghĩa phi nghĩa.
Ta chẳng nên hành địa giới cho đến thức giới
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành nhân duyên cho đến tăng thượng duyên
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành vô minh cho đến lão tử nghĩa phi nghĩa.
Ta chẳng nên hành bố thí Ba la mật đa cho đến Bát nhã Ba la mật đa nghĩa
phi nghĩa. Ta chẳng nên hành không cho đến vô tánh tự tánh không nghĩa phi
nghĩa. Ta chẳng nên hành chơn như cho đến bất tư nghì giới nghĩa phi
nghĩa.
Ta chẳng nên hành khổ tập diệt đạo thánh đế
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành bốn niệm trụ cho đến tám thánh đạo chi
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc
định nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành tám giải thoát cho đến mười biến
xứ nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành không, vô tướng, vô nguyện giải
thoát môn nghĩa phi nghĩa.
Ta chẳng nên hành Tịnh quán địa cho đến Như Lai
địa nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành Cực hỷ địa cho đến Pháp vân địa
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành tất cả đà la ni môn, tam ma địa môn
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành năm nhãn, sáu thần thông nghĩa phi
nghĩa. Ta chẳng nên hành Như Lai mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất
cộng nghĩa phi nghĩa Ta chẳng nên hành ba mươi hai tướng Đại sĩ, tám mươi
tùy hảo nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành pháp vô vong thất, tánh hằng
trụ xả nghĩa phi nghĩa.
Ta chẳng nên hành nhất thiết trí, đạo tướng trí,
nhất thiết tướng trí nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành quả Dự lưu cho đến
Độc giác Bồ đề nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành tất cả hạnh Bồ tát Ma ha
tát nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề
nghĩa phi nghĩa. Ta chẳng nên hành Nhất thiết trí trí nghĩa phi nghĩa.
Vì cớ sao? Thiện Hiện! Khi Như Lai được Vô
thượng Chánh đẳng Bồ đề tìm tất cả pháp nghĩa cùng phi nghĩa đều bất khả
đắc.
Thiện Hiện phải biết, Như Lai ra đời hoặc chẳng
ra đời, các pháp pháp tánh, pháp trụ, pháp định, pháp vậy thường trú,
không pháp đối pháp làm nghĩa phi định.
Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát nên lìa tất cả
chấp nghĩa phi nghĩa thường hành Bát nhã Ba la mật đa nghĩa thú thẳm sâu.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Cớ sao Bát
nhã Ba la mật đa chẳng cùng các pháp làm nghĩa phi nghĩa, Phật bảo: Thiện
Hiện! Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu vì muốn chứng pháp vô vi, nên chẳng
cùng các pháp làm nghĩa phi nghĩa.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Tất cả
Hiền Thánh đâu chẳng đều lấy vô vi làm thắng nghĩa ư? Phật bảo: Thiện
Hiện! Như vậy, như vậy. Như ngươi đã nói, tất cả Hiền Thánh không chẳng
đều lấy vô vi mà làm thắng nghĩa, nhưng pháp vô vi chẳng cùng các pháp làm
ích làm tổn.
Thiện Hiện! Ví như hư không, chơn như, pháp giới
chẳng cùng các pháp làm ích làm tổn. Các Bồ tát Ma ha tát Bát nhã Ba la
mật đa thẳm sâu cũng lại như thế, chẳng cùng các pháp làm ích làm tổn. Vậy
nên Bát nhã Ba la mật đa chẳng cùng các pháp làm nghĩa phi nghĩa.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Các Bồ tát
Ma ha tát đâu chẳng cần học vô vi Bát nhã Ba la mật đa mới năng chứng được
Nhất thiết trí trí?
Phật bảo: Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Như
ngươi đã nói. Các Bồ tát Ma ha tát cần học vô vi thẳm sâu Bát nhã Ba la
mật đa mới năng chứng được Nhất thiết trí trí, đem pháp chẳng hai mà làm
phương tiện.
Thiện Hiện lại hỏi: Vì đem pháp hai được pháp
chẳng hai ư? Phật nói: Chẳng được.
Thiện Hiện thưa rằng: Nếu không pháp hai, chẳng
đem pháp hai, chẳng được pháp hai, các Bồ tát Ma ha tát làm sao sẽ được
Nhất thiết trí trí?
Phật nói: Thiện Hiện! Pháp chẳng hai đều bất khả
đắc. Vậy nên sở đắc Nhất thiết trí trí chẳng đem hai pháp, chẳng được pháp
hai. Nhưng pháp vô sở đắc năng được vô sở đắc. Vì cớ sao? Bát nhã Ba la
mật đa thẳm sâu và Nhất thiết trí trí đều bất khả đắc vậy.
HỘI THỨ HAI
Phẩm
XẢO TIỆN
Thứ 69
Bấy giờ, cụ
thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật đa như thế
rất là thẳm sâu. Các Bồ tát Ma ha tát năng làm việc khó. Nghĩa là chẳng
đắc các hữu tình, cũng chẳng đắc thi thiết kia, mà vì hữu tình cầu mau
chứng được Nhất thiết trí trí.
Bạch Thế Tôn! Ví như có người muốn trồng cây trong hư không là
nơi không sắc, không thấy, không đối, không chỗ nương dựa, việc ấy rất
khó. Các Bồ tát Ma ha tát cũng lại như thế, chẳng đắc hữu tình và thi
thiết kia, mà vì hữu tình cầu mau chứng được Nhất thiết trí trí là việc
rất khó?
Phật nói: Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Như ngươi
đã nói. Bát nhã Ba la mật đa như thế rất là thẳm sâu. Các Bồ tát Ma ha tát
năng làm việc khó chẳng đắc hữu tình cầu mau chứng được Nhất thiết trí
trí.
Thiện Hiện! Phải biết các Bồ tát Ma ha tát tuy
chẳng thấy thật hữu tình, cũng chẳng thấy thi thiết kia. Mà các hữu tình
ngu si điên đảo chấp là thật có, chìm đắm sanh tử chịu khổ vô cùng. Vì cứu
vớt kia nên cầu mau chứng được Nhất thiết trí trí, dùng phương tiện khéo
léo mà cứu độ đó. Ví như có người trồng cây đất tốt, ngưiờ nay tuy là
chẳng biết thọ dụng gốc cọng, nhánh lá, hoa quả cây đây mà trồng cây rồi
tùy thời tưới bón cần gia công giữ hộ. Cây này về sau lần được sanh lớn,
gốc cọng nhánh lá hoa quả thịnh tốt, nhiều người thọ dụng lành bệnh được
yên vui.
Các Bồ tát Ma ha tát cũng lại như vậy, tuy chẳng
thấy có quả báo hữu tình, mà vì hữu tình cầu mau chứng được Nhất thiết
trí trí, lần hồi tu hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự,
Bát nhã Ba la mật đa và vô lượng các Bồ đề phần pháp khác. Đã viên mãn
rồi, bèn năng chứng được Nhất thiết trí trí, khiến các hữu tình thọ dụng
quả báo nhánh lá, hoa quả đều được nhiêu ích.
Thiện Hiện phải biết: Nhiêu ích nhánh lá là các
hữu tình nương Bồ Tát đây giải thoát ác thú, nhiêu ích nơi hoa là các hữu
tình nương Bồ Tát đây hoặc sanh đại tộc Sát đế lợi, hoặc sanh đại tộc Bà
la môn, hoặc sanh đại tộc Trưởng giả, hoặc sanh đại tộc Cư sĩ, hoặc sanh
trời Bốn đại vương chúng cho đến trời Phi tưởng phi phi tưởng xứ. Nhiêu
ích nơi quả là Bồ Tát đây tự chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, khiến các
hữu tình hoặc trụ quả Dự lưu, hoặc trụ quả Nhất lai, hoặc trụ quả Bất
hoàn, hoặc trụ quả A la hán, hoặc trụ Độc giác Bồ đề, hoặc trụ Vô thượng
Chánh đẳng Bồ đề. Các hữu tình này siêng tu pháp lành, nương đạo Tam thừa
lần hồi chứng được Tam thừa Niết bàn. Như vậy gọi là quả báo nhiêu ích.
Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát tuy làm việc đại
nhiêu ích như thế mà trọn chẳng thấy có thật hữu tình kẻ được Niết bàn,
chỉ thấy vọng tưởng các khổ lặng dứt.
Như vậy, Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát hành
Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, chẳng đắc hữu tình và thi thiết kia. Vì trừ
diệt ngã chấp điên đảo kia, cầu mau chứng được Nhất thiết trí trí. Do nhân
duyên đây, là việc rất khó.
Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn!
Phải biết các Bồ tát Ma ha tát này như Phật. Sở dĩ vì sao? Vì nương các Bồ
tát Ma ha tát bèn năng dứt hẳn được tất cả địa ngục, bàng sanh, quỷ giới,
cũng năng dứt được tất cả nhiều khổ nghèo cùng hạ tiện không rảnh tron ba
cõi?
Phật bảo: Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Như ngươi
đã nói, các Bồ tát Ma ha tát nên biết như Phật. Thế gian nếu không chúng
các Bồ tát Ma ha tát bèn không tất cả Như Lai ba đời, cũng không Độc giác
và chúng Thanh văn. Cũng không khi nào dứt hẳn được tất cả địa ngục, bàng
sanh, quỷ giới và các khổ nghèo cùng hạ tiện không rảnh khác.
Vậy nên, Thiện Hiện! Ngươi nói chúng Bồ tát Ma ha
tát in như Đức Phật, thật đúng như lời.
Lại nữa, Thiện Hiện! Phải biết chúng các Bồ tát
Ma ha tát tức là Như Lai. Sở dĩ vì sao? Thiện Hiện! Hoặc do chơn như đây
thi thiết Như Lai, tức do chơn như đây thi thiết Độc giác, cũng do chơn
như đây thi thiết Thanh văn, cũng do chơn như đây thi thiết sắc thọ tưởng
hành thức. Cũng do chơn như đây thi thiết tất cả Hiền Thánh. Cũng do chơn
như đây thi thiết nhãn xứ cho đến ý xứ. Cũng do chơn như đây thi thiết
nhãn giới cho đến ý giới.
Cũng do chơn như đây thi thiết sắc giới cho đến
pháp giới. Cũng do chơn như đây thi thiết nhãn thức giới cho đến ý thức
giới. Cũng do chơn như đây thi thiết nhãn xúc cho đến ý xúc. Cũng do chơn
như đây thi thiết nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ cho đến ý xúc làm
duyên sanh ra các thọ.Cũng do chơn như đây thi thiết địa giới cho đến thức
giới. Cũng do chơn như đây thi thiết nhân duyên cho đến tăng thượng duyên.
Cũng do chơon như đây thi thiết nhân duyên cho đến tăng thượng duyên. Cũng
do chơn như đây thi thiết vô minh cho đến lão tử. Cũng do chơn như đây thi
thiết bố thí Ba la mật đa cho đến Bát nhã Ba la mật đa. Cũng do chơn như
đây thi thiết nội không cho đến vô tánh tự tánh không.
Cũng do chơn như đây thi thiết khổ tập diệt đạo
thánh đế. Cũng do chơn như đây thi thiết bốn niệm trụ cho đến tám thánh
đạo chi. Cũng do chơn như đây thi thiết bốn tĩnh lự cho đến tám thánh đạo
chi. Cũng do chơn như đây thi thiết tám giải thoát cho đến mười biến xứ.
Cũng do chơn như đây thi thiết không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn.
Cũng do chơn như đây thi thiết Tịnh quán địa cho
đến Như Lai địa. Cũng do chơn như đây thi thiết Cực hỷ địa cho đến Pháp
vân địa. Cũng do chơn như đây thi thiết tất cả đà la ni môn, tam ma địa
môn. Cũng do chơn như đây thi thiết năm nhãn, sáu thần thông. Cũng do chơn
như đây thi thiết Như Lai mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất cộng.
Cũng do chơn như đây thi thiết ba mươi hai tướng Đại sĩ, tám mươi tùy hảo.
Cũng do chơn như đây thi thiết pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xả.
Cũng do chơn như đây thi thiết nhất thiết trí,
đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí. Cũng do chơn như đây thi thiết tất cả
hạnh Bồ tát Ma ha tát. Cũng do chơn như đây thi thiết chư Phật Vô thượng
chánh đẳng Bồ đề. Cũng do chơn như đây thi thiết Nhất thiết trí trí.
Cũng do chơn như đây thi thiết hữu vi giới. Cũng
do chơn như đây thi thiết vô vi giới. Cũng do chơn như đây thi thiết tất
cả pháp. Cũng do chơn như đây thi thiết tất cả hữu tình. Cũng do chơn như
đây thi thiết tất cả Bồ tát Ma ha tát.
Như vậy, Thiện Hiện! Hoặc Như Lai chơn như, hoặc
Độc giác chơn như, hoặc Thanh văn chơn như, hoặc tất cả Hiền Thánh chơn
như, hoặc sắc thảy tất cả pháp chơn như, hoặc tất cả hữu tình chơn như,
hoặc tất cả Bồ tát Ma ha tát chơn như, chơn như như thế thật đều không
khác. Do vì không khác nên nói gọi chơn như.
Các Bồ tát Ma ha tát đối chơn như đây tu học viên
mãn, bèn năng chứng được Nhất thiết trí trí rồi, nên gọi Như Lai. Vì nhân
duyên đây, phải biết chúng Bồ tát Ma ha tát tức là Như Lai. Bởi tất cả
pháp tất cả hữu tình đều lấy chơn như là định lượng vậy.
Thiện Hiện! Như vậy, các Bồ tát Ma ha tát nên học
Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu. Nếu học Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu thời
học được chơn như tất cả pháp. Nếu học chơn như tất cả pháp, thời đối chơn
như tất cả pháp tự tại, thời được tất cả hữu tình căn thắng liệt. Nếu được
tất cả hữu tình căn thắng liệt, thời năng biết đủ tất cả hữu tình thắng
giải sai khác. Nếu năng biết đủ tất cả hữu tình thắng giải sai khác, thời
biết tất cả hữu tình tự nghiệp thọ quả. Nếu biết tất cả hữu tình tự nghiệp
thọ quả, thời nguyện trí viên mãn. Nếu nguyện trí viên mãn, thời năng tịnh
tu diệu trí ba đời. Nếu năng tịnh tu diệu trí ba đời, thời năng viên mãn
Nhất thiết trí trí.
Nếu năng viên mãn Nhất thiết trí trí, thời năng
hành hạnh Bồ Tát không trái. Nếu năng hành hạnh Bồ Tát không trái thời
năng thường đem tài thí, pháp thí nhiêu ích hữu tình. Nếu năng thường đem
tài thí, pháp thí nhiêu ích hữu tình, thời năng như thật thành thục hữu
tình. Nếu năng như thật thành thục hữu tình, thời năng như thật nghiêm
tịnh cõi Phật. Nếu năng như thật nghiêm tịnh cõi Phật, thời năng chứng
được Nhất thiết trí trí.
Nếu năng chứng được Nhất thiết trí trí, thời năng
như thật quay xe diệu pháp, thời năng an lập hữu tình nơi đạo Tam thừa.
Nếu năng an lập hữu tình nơi đạo Tam thừa, thời năng khiến hữu tình vào
cõi Vô dư y niết bàn.
Như vậy, Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát thấy
công đức tự lợi lợi tha vô lượng như thế thảy, muốn khiến tâm đại Bồ đề đã
phát bền vững chẳng lui nên siêng tinh tiến tu hành Bát nhã Ba la mật đa
phương tiện khéo léo.
Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch
Thế Tôn! Nếu Bồ tát Ma ha tát năng phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, như
thuyết tu hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, thế gian trời người a tố lạc
thảy đều nên kính lễ?
Phật nói: Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Như ngươi
đã nói. Nếu Bồ tát Ma ha tát năng phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, như
thuyết tu hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, thế gian trời người a tố lạc
thảy đều nên kính lễ.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Nếu Bồ tát
Ma ha tát khắp vì nhiêu ích tất cả hữu tình, sơ phát tâm Vô thượng Chánh
đẳng giác được bao nhiêu phước?
Phật bảo: Thiện Hiện! Giả sử tất cả hữu tình đầy
rẫy Tiểu thiên thế giới đều tới bậc Thanh văn hoặc Độc giác. Nơi ý hiểu
sao? Các hữu tình này phước ấy nhiều chăng?
Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Rất nhiều. Kia
sở được phước vô lượng vô biên.
Phật bảo: Thiện Hiện! Các hữu tình kia sở được
nhóm phước với ngươi đã hỏi khắp vì nhiêu ích tất cả hữu tình sơ phát tâm
Vô thượng Chánh đẳng giác một Bồ tát Ma ha tát sở được nhóm phước trăm
phần chẳng kịp một, ngàn phần chẳng kịp một, như vậy cho đến trăm ngàn
trăm ức muôn ức phần cũng chẳng kịp một. Sở dĩ vì sao? Vì Thanh văn, Độc
giác nương Bồ tát Ma ha tát mà có. Chẳng phải Bồ tát Ma ha tát nương các
Thanh văn, Độc giác có vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Thôi đầy Tiểu thiên thế
giới. Nếu tất cả hữu tình Trung thiên thế giới đều tới Thanh văn hoặc bậc
Độc giác sở được nhóm phước; giả sử tất cả hữu tình đầy rẫy Tam thiên đại
thiên thế giới đều tới Thanh văn hoặc bậc Độc giác. Nơi ý hiểu sao? Các
hữu tình đây phước ấy nhiều chăng?
Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Rất nhiều. Kia
sở được phước vô lượng vô biên.
Phật bảo: Thiện Hiện! Các hữu tình kia sở được
nhóm phước với ngươi đã hỏi, khắp vì nhiêu ích tất cả hữu tình sơ phát tâm
một Bồ tát Ma ha tát sở được nhóm phước, trăm phần chẳng kịp một, ngàn
phần chẳng kịp một. Như vậy cho đến trăm ngàn trăm ức muôn ức phần cũng
chẳng kịp một. Sở dĩ vì sao? Vì Thanh văn, Độc giác đều nương Bồ tát Ma ha
tát mà có, chẳng phải Bồ tát Ma ha tát nương các Thanh văn, Độc giác có
vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Thôi tất cả hữu tình đầy Tam
thiên đại thiên thế giới đều tới Thanh văn hoặc bậc Độc giác sở được nhóm
phước. Giả sử tất cả hữu tình đầy rẫy Tam thiên đại thiên thế giới đều trụ
Tịnh quán địa. Nơi ý hiểu sao? Các hữu tình đây phước ấy nhiều chăng?
Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Rất nhiều. Kia
sở được phước vô lượng vô biên.
Phật bảo: Thiện Hiện! Các hữu tình sở được nhóm
phước với ngươi đã hỏi, khắp vì nhiêu ích tất cả hữu tình sơ phát tâm Vô
thượng Chánh đẳng giác một Bồ tát Ma ha tát được nhóm phước, trăm phần
chẳng kịp một, ngàn phần chẳng kịp một. Như vậy cho đến trăm ngàn trăm ức
muôn ức phần cũng chẳng kịp một. Sở dĩ vì sao? Vì Thanh văn, độc giác đều
nương Bồ tát Ma ha tát mà có, chẳng phải Bồ tát Ma ha tát nương các Thanh
văn, Độc giác có vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Thôi tất cả hữu tình đầy Tam
thiên đại thiên thế giới đều trụ Tịnh quán địa sở được nhóm phước. Giả sử
tất cả hữu tình đầy rẫy Tam thiên đại thiên thế giới đều trụ Chủng tánh
địa hoặc Đệ bát địa, hoặc Cụ kiến địa, hoặc Bạc địa, hoặc Ly dục địa, hoặc
Dĩ biện địa sở được nhóm phước, giả sử tất cả hữu tình đầy rẫy Tam thiên
đại thiên thế giới đều trụ bậc Độc giác. Nơi ý hiểu sao? Các hữu tình đây
phước ấy nhiều chăng?
Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Rất nhiều, kia
sở được phước vô lượng vô biên.
Phật bảo: Thiện Hiện! Các hữu tình kia sở được
nhóm phước, với ngươi đã hỏi khắp vì nhiêu ích tất cả hữu tình sơ phát tâm
Vô thượng Chánh đẳng giác một Bồ tát Ma ha tát sỏ được nhóm phước, trăm
phần chẳng kịp một, ngàn phần chẳng kịp một. Như vậy cho đến trăm ngàn
trăm ức muôn ức phần cũng chẳng kịp một. Sở dĩ vì sao? Vì Thanh văn, Độc
giác đều nương Bồ tát Ma ha tát mà có, chẳng phải Bồ tát Ma ha tát nương
các Thanh văn, Độc giác có vậy.
Lại nữa, Thiện Hiện! Giả sử tất cả hữu tình đầy
rẫy Tam thiên đại thiên thế giới đều khắp vì nhiêu ích hữu tình sơ phát
tâm Vô thượng chánh đẳng giác. Chúng các Bồ tát Ma ha tát này sở được nhóm
phước, đối một Bồ tát Ma ha tát vào Bồ Tát Chánh tánh ly sanh sở được nhóm
phước, trăm phần chẳng kịp một, ngàn phần chẳng kịp một. Như vậy cho đến
trăm ngàn trăm ức muôn úc phần cũng chẳng kịp một.
Lại nữa, Thiện Hiện! Giả sử tất cả hữu tình đầy
rẫy Tam thiên đại thiên thế giới đều vào Bồ Tát Chánh tánh ly sanh. Chúng
các Bồ tát Ma ha tát này sở được nhóm phước đối một Bồ tát Ma ha tát hành
hướng Bồ đề sở được nhóm phước, trăm phần chẳng kịp một, ngàn phần chẳng
kịp một, như vậy cho đến trăm ngàn trăm ức muôn ức phần cũng chẳng kịp
một.
Lại nữa, Thiện Hiện! Giả sử tất cả hữu tình đầy
rẫy Tam thiên đại thiên thế giới đều hành hướng Bồ đề. Chúng các Bồ tát Ma
ha tát này sở được nhóm phước đối tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác sở
thành nhóm phước, trăm phần chẳng kịp một, như vậy co đến trăm ngàn trăm
ức muôn ức phần cũng chẳng kịp một.
Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch
Thế Tôn! Các Bồ tát Ma ha tát sơ phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác suy
nghĩ những gì?
Phật nói: Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát này hằng
chính suy nghĩ Nhất thiết trí trí.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Nhất thiết
trí trí lấy gì làm tánh? Sở duyên nào? Tăng thượng nào? Hành tướng nào?
Làm tướng nào?
Phật bảo: Thiện Hiện! Nhất thiết trí trí vô tánh
làm tánh, vô tướng làm nhân, vô sở cảnh giác, vô sinh hiện vậy. Lại ngươi
đã hỏi Nhất thiết trí trí sở duyên nào, tăng thượng nào, hành tướng nào,
làm tướng nào ấy. Thiện Hiện! Nhất thiết trí trí vô tánh làm sở duyên,
chánh niệm làm tăng thượng, vắng lặng làm hành tướng, lấy pháp giới làm
tướng.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Vì chỉ Nhất
thiết trí trí vô tánh làm tánh, hay sắc thọ tưởng hành thức cũng vô tánh
làm tánh. Hay nhãn xứ cho đến ý xứ cũng vô tánh làm tánh. Hay sắc xứ cho
đến pháp xức cũng vô tánh làm tánh. Hay nhãn giới cho đến ý giới cũng vô
tánh làm tánh. Hay sắc giới cho đến pháp giới cũng vô tánh làm tánh. Hay
nhãn thức giới cho đến ý thức giới cũng vô tánh làm tánh. Hay nhãn xúc cho
đến ý xúc cũng vô tánh làm tánh. Hay nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ
cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ cũng vô tánh làm tánh?
Hay địa giới cho đến thức giới cũng vô tánh làm
tánh. Hay nhân duyên cho đến tăng thượng duyên cũng vô tánh làm tánh. Hay
vô minh cho đến lão tử cũng vô tánh làm tánh. Hay bố thí Ba la mật đa cho
đến Bát nhã Ba la mật đa cũng vô tánh làm tánh. Hay nội không cho đến vô
tánh tự tánh không cũng vô tánh làm tánh. Hay chơn như cho đến bất tư nghì
giới cũng vô tánh làm tánh. Hay khổ tập diệt đạo thánh đế cũng vô tánh làm
tánh?
Hay bốn niệm trụ cho đến tám thánh đạo chi cũng
vô tánh làm tánh. Hay bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định cũng vô
tánh làm tánh. Hay tám giải thoát cho đến mười biến xứ cũng vô tánh làm
tánh. Hay không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn cũng vô tánh làm tánh?
Hay Tịnh quán địa cho đến Như Lai địa cũng vô
tánh làm tánh. Hay Cực hỷ địa cho đến Pháp vân địa cũng vô tánh làm tánh.
Hay tất cả đà la ni môn, tam ma địa môn cũng vô tánh làm tánh. Hay năm
nhãn, sáu thần thông cũng vô tánh làm tánh. Hay Như Lai mười lực cho đến
mười tám pháp Phật bất cộng cũng vô tánh làm tánh. Hay ba mươi hai tướng
Đại sĩ, tám mươi tùy hảo cũng vô tánh làm tánh. Hay pháp vô vong thất,
tánh hằng trụ xả cũng vô tánh làm tánh?
Hay nhất thiết trí, đạo tướng trí, nhất thiết
tướng trí cũng vô tánh làm tánh. Hay quả Dự lưu cho đến Độc giác Bồ đề
cũng vô tánh làm tánh. Hay tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát cũng vô tánh làm
tánh. Hay chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề cũng vô tánh làm tánh. Hay
hữu vi giới cũng vô tánh làm tánh. Hay vô vi giới cũng vô tánh làm tánh?
Phật bảo: Thiện Hiện! Chẳng những Nhất thiết trí
trí vô tánh làm tánh. Sắc thọ tưởng hành thức cũng vô tánh làm tánh. Như
vậy cho đến hữu vi giới, vô vi giới cũng vô tánh làm tánh.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Duyên nào
Nhất thiết trí trí vô tánh làm tánh? Sắc thọ tưởng hành thức cũng vô tánh
làm tánh? Như vậy cho đến hữu vi giới vô vi giới cũng vô tánh làm tánh?
Phật bảo: Thiện Hiện! Nhất thiết trí trí tự tánh
vô vậy. Nếu pháp tự tánh vô, pháp này vô tánh làm tánh. Sắc thọ tưởng hành
thức cũng tự tánh vô vậy. Nếu pháp tự tánh vô, pháp này vô tánh làm tánh.
Như vậy cho đến hữu vi giới, vô vi giới cũng tự tánh vô vậy. Nếu pháp tự
tánh vô, pháp này vô tánh làm tánh.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Duyên nào
Nhất thiết trí trí tự tánh vô? Sắc thọ tưởng hành thức cũng tự tánh vô?
Như vậy cho đến hữu vi giới vô vi giới cũng tự tánh vô?
Phật bảo: Thiện Hiện! Nhất thiết trí trí không
hòa hợp tự tánh vậy. Nếu pháp không hòa hợp tự tánh, pháp đây thời lấy vô
tánh làm tánh. Sắc thọ tưởng hành thức cũng không hòa hợp tự tánh vậy. Nếu
pháp không hòa hợp tự tánh, pháp đây thời lấy vô tánh làm tánh. Như vậy
cho đến hữu vi giới vô vi giới cũng không hòa hợp tự tánh vậy. Nếu pháp
không hòa hợp tự tánh, pháp đây thời lấy vô tánh làm tánh.
Thiện Hiện! Do nhân duyên này các Bồ tát Ma ha
tát nên biết tất cả pháp đều vô tánh làm tánh.
Lại nữa, Thiện Hiện! Tất cả pháp đều không làm tự
tánh, vô tướng làm tự tánh, vô nguyện làm tự tánh. Thiện Hiện! Do nhân
duyên này các Bồ tát Ma ha tát nên biết tất cả pháp đều vô tánh làm tánh.
Lại nữa, Thiện Hiện! Tất cả pháp đều lấy chơn như
làm tự tánh, thật tế làm tự tánh, pháp giới làm tự tánh.
Thiện Hiện! Do nhân duyên này các Bồ tát Ma ha
tát nên biết tất cả pháp đều vô tánh làm tánh.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Nếu tất cả
pháp đều vô tánh ấy, các Bồ tát Ma ha tát sơ phát tâm Vô thượng Chánh đẳng
giác, thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng hành bố thí Ba la mật
đa cho đến Bát nhã Ba la mật đa, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi
Phật?
Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng trụ
nội không cho đến vô tánh tự tánh không, thành thục hữu tình nghiêm tịnh
cõi Phật. Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng trụ chơn như cho
đến bất tư nghì giới, thành thục hữu tình nghiêm tịnh cõi Phật. Thành tựu
những phương tiện khéo léo nào năng trụ khổ tập diệt đạo thánh đế thành
thục hữu tình nghiêm tịnh cõi Phật?
Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng
hành bốn niệm trụ cho đến tám thánh đạo chi, thành thục hữu tình nghiêm
tịnh cõi Phật. Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng hành bốn tĩnh
lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định, thành thục hữu tình nghiêm tịnh cõi
Phật. Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng hành tám giải thoát
cho đến mười biến xứ, thành thục hữu tình nghiêm tịnh cõi Phật. Thành tựu
những phương tiện khéo léo nào năng hành không, vô tướng, vô nguyện giải
thoát môn, thành thục hữu tình nghiêm tịnh cõi Phật?
Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng
hành Như Lai mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất cộng, thành thục hữu
tình nghiêm tịnh cõi Phật. Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng
hành pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xả , thành thục hữu tình nghiêm tịnh
cõi Phật. Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng hành nhất thiết
trí, đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí, thành thục hữu tình nghiêm tịnh
cõi Phật?
Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng
hành tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát, thành thục hữu tình nghiêm tịnh cõi
Phật. Thành tựu những phương tiện khéo léo nào năng hành chư Phật vô
thượng Chánh đẳng Bồ đề, thành thục hữu tình nghiêm tịnh cõi Phật. Thành
tựu những phương tiện khéo léo nào năng hành Nhất thiết trí trí, thành
thục hữu tình nghiêm tịnh cõi Phật?
Phật bảo: Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát này thành
tựu tối thắng phương tiện khéo léo. Tuy biết tất cả pháp đều vô tánh làm
tánh, mà thường tinh siêng thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật. Tuy
thường tinh siêng thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, mà hằng thông
đạt tất cả hữu tình và các cõi Phật, mà hằng thông đạt tất cả hữu tình và
các cõi Phật không chẳng đều lấy vô tánh làm tánh.
Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát này tuy hành bố thí
Ba la mật đa cho đến Bát nhã Ba la mật đa học đạo Bồ đề, mà biết bố thí Ba
la mật đa cho đến Bát nhã Ba la mật đa và đạo Bồ đề không chẳng đều lấy vô
tánh làm tánh. Như vậy cho đến tuy hành Nhất thiết trí trí học đạo Bồ đề
mà Nhất thiết trí trí và đạo Bồ đề mà biết Nhất thiết trí trí và đạo Bồ đề
không chẳng đều lấy vô tánh làm tánh.
Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát này như vậy tu hành
bố thí Ba la mật đa cho đến Bát nhã Ba la mật đa học đạo Bồ đề, nói rộng
cho đến như vậy tu hành Nhất thiết trí trí học đạo Bồ đề. Nếu chưa thành
tựu Như Lai mười lực, bốn vô sở úy, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại
hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng. Pháp vô vong thất, tánh hằng trụ
xả. Nhất thiết trí, đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí và vô lượng vô
biên các Phật pháp khác, đều gọi học đạo Bồ đề chưa được viên mãn.
Nếu học đạo đây đã được viên mãn, do một thời sát
na ngắn tương ưng Bát nhã, bèn năng chứng được Nhất thiết trí trí. Bấy giờ
tất cả tập khí phiền não nhỏ nhiệm nối nhau đều hẳn chẳng sanh, gọi vô dư
y đoạn đắc, gọi là Phật. Lại đem mắt Phật vô chướng thanh tịnh khắp xem
mười phương ba đời hết thảy các pháp, hãy chẳng đắc không huống sẽ đắc có.
Như vậy, Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát nên
hành Bát nhã Ba la mật đa, tin hiểu tất cả pháp đều vô tánh làm tánh.
Thiện Hiện! Đấy gọi Bồ tát Ma ha tát thành tựu
tối thắng phương tiện khéo léo, nghĩa là hành Bát nhã Ba la mật đa quán
tất cả các pháp hãy chẳng đắc không, huống sẽ đắc có.
Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát này khi tu hành bố
thí Ba la mật đa, đối bố thí đây kẻ thí kẻ thọ, vật thí, quả thí và tâm Bồ
đề hãy chẳng thấy không, huống sẽ thấy có. Như vậy cho đến khi chứng được
Nhất thiết trí trí, đối Nhất thiết trí trí hoặc kẻ năng chứng, hoặc sở
chứng đắc, hoặc do đây chứng đắc, hoặc thời xứ chứng đắc, hãy chẳng thấy
không, huống sẽ thấy có. Sở dĩ vì sao?
Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát này thường khởi nghĩ
đây: Các pháp đều lấy vô tánh làm tánh. Vô tánh như thế, chẳng Phật làm
ra, chẳng Bồ Tát làm, chẳng Độc giác làm, chẳng Thanh văn làm, cũng chẳng
ai làm. Vì tất cả pháp đều không tác giả vậy, lìa tác giả vậy.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Các pháp
đâu chẳng lìa các pháp tánh? Phật nói: Thiện Hiện! Thật vậy, các pháp lìa
các pháp tánh.
Thiện Hiện lại hỏi: Nếu tất cả pháp lìa tánh ấy,
vì sao pháp lìa năng biết pháp lìa hoặc có hoặc không?
Bạch Thế Tôn! Pháp có chẳng lẽ năng biết pháp
không, pháp không chẳng lẽ năng biết pháp có. Pháp có chẳng lẽ năng biết
pháp có, pháp không chẳng lẽ năng biết pháp không?
Bạch Thế Tôn! Như vậy tất cả pháp đều vô tri làm
tánh. Làm sao Bồ tát Ma ha tát hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu đối
trong các pháp chỉ rõ các thứ? Nghĩa là sắc thọ tưởng hành thức hoặc có
hoặc không. Nhãn xứ cho đến ý xứ hoặc có hoặc không. Sắc xứ cho đến pháp
xứ hoặc có hoặc không. Nhãn giới cho đến ý giới hoặc có hoặc không. Sắc
giới cho đến pháp giới hoặc có hoặc không. Nhãn thức giới cho đến ý thức
giới hoặc có hoặc không. Nhãn xúc cho đến ý xúc hoặc có hoặc không. Nhãn
xúc làm duyên sanh ra các thọ cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ hoặc
có hoặc không.
Địa giới cho đến thức giới hoặc có hoặc không.
Nhân duyên cho đến tăng thượng duyên hoặc có hoặc không. Vô minh cho đến
lão tử hoặc có hoặc không. Bố thí Ba la mật đa cho đến Bát nhã Ba la mật
đa hoặc có hoặc không. Nội không cho đến vô tánh tự tánh không hoặc có
hoặc không. Chơn như cho đến bất tư nghì giới hoặc có hoặc không. Khổ tập
diệt đạo thánh đến hoặc có hoặc không.
Bốn niệm trụ cho đến tám thánh đạo chi hoặc có
hoặc không. Bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định hoặc có hoặc không.
Tám giải thoát cho đến mười biến xứ hoặc có hoặc không. Không, vô tướng,
vô nguyện giải thoát môn hoặc có hoặc không.
Tịnh quán địa cho đến Như Lai địa hoặc có hoặc
không. Cực hỷ địa cho đến Pháp vân địa hoặc có hoặc không. Tất cả đà la ni
môn, tam ma địa môn hoặc có hoặc không. Năm nhãn, sáu thần thông hoặc có
hoặc không. Như lai mười lực cho đến mười tám pháp Phật bất cộng hoặc có
hoặc không. Ba mươi hai tướng Đại sĩ, tám mươi tùy hảo hoặc có hoặc không.
Pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xả hoặc có hoặc không.
Nhất thiết trí, đạo tướng trí, nhất thiết tướng
trí hoặc có hoặc không. Quả Dự lưu cho đến Độc giác Bồ đề hoặc có hoặc
không. Tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát hoặc có hoặc không. Chư Phật Vô thượng
Chánh đẳng Bồ đề hoặc có hoặc không. Nhất thiết trí trí hoặc có hoặc
không. Hữu vi giới, vô vi giới hoặc có hoặc không?
Phật bảo: Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát hành
Bát nhã Ba la mật đa, theo thế tục nên chỉ rõ các pháp hoặc có hoặc không,
chẳng theo thắng nghĩa.
Thiện Hiện lại hỏi: Thế tục, thắng nghĩa hãy có
khác chăng?
Phật bảo: Thiện Hiện! Chẳng phải khác thế tục
riêng có thắng nghĩa. Sở dĩ vì sao? Thế tục chơn như tức là thắng nghĩa.
Các loại hữu tình điên đảo vọng chấp đối chơn như đây chẳng biết chẳng
thấy. Các Bồ tát Ma ha tát vì ích kia, nên theo tướng thế tục chỉ rõ các
pháp hoặc có hoặc không, chẳng theo thắng nghĩa.
Lại nữa, Thiện Hiện! Vô lượng hữu tình đối pháp
uẩn thảy khởi tưởng thật có, hoặc tưởng thật có, hoặc tưởng thật không.
Các Bồ tát Ma ha tát vì ích kia nên chỉ rõ uẩn thảy hoặc có hoặc không,
khiến các hữu tình nhờ đây rõ thấu các pháp uẩn thảy chẳng phải chẳng có
chẳng phải không, chứ chẳng phải muốn khiến chấp tướng thật có thật không.
Như vậy, Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát nên
siêng tinh tiến lìa chấp có không, hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu.