KINH PHÁP CÚ
(DHAMMAPADA)
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
chuyển dịch thơ
* Diệu Phương xuất bản * 2003 *
--- o0o ---
Phần 3
21. Phẩm Tạp lục
(290)
Nếu
niềm vui nhỏ buông đi
Ðón
về hạnh phúc trăm bề lớn hơn,
Người
khôn vui nhỏ chẳng vương
Ðón
niềm vui lớn ngát hương tâm hồn.
(291)
Gieo
đau gieo khổ cho người
Ðể
mong cầu được niềm vui cho mình
Sẽ
gây oán hận thật tình
Không
sao thoát khỏi quẩn quanh hận thù.
(292)
Việc
nên làm lại không làm
Ði
làm những việc không cần thiết chi
Những
người phóng túng kiêu kỳ
Não
phiền, tội lỗi ắt thì gia tăng.
(293)
Những
người cần mẫn siêng năng
Thường lo quán sát kỹ càng bản thân
Không
làm những việc chẳng cần,
Việc
cần cố gắng chu toàn cho xong
Suy
tư, sáng suốt, tinh khôn
Não
phiền, tội lỗi không còn vương mang.
(294)
Trừ
mẹ ái dục cho mau,
(*)
Trừ
cha kiêu ngạo, tự hào, khoe khoang,
(**)
Trừ
hai Vua nọ kiêu căng
Tham
vọng, hiếu chiến, ý càng lầm sai
Chẳng
tin nhân quả, luân hồi
Khó
mà giải thoát, muôn đời hại dân,
Trừ
thêm vương quốc kia luôn
Hạ
mười hai xứ: sáu trần, sáu căn
Tự
mình làm chủ giác quan
Tạo
ra an lạc thân tâm bội phần,
Trừ
luôn cả vị đại thần
Bo bo
gìn giữ kho tàng quốc vương
Khác
gì một kẻ lầm đường
Ham
mùi luyến ái, vấn vương cuộc đời
Trừ
xong mọi việc trên rồi
Vị A
La Hán thảnh thơi cõi lòng
Ra
đi, sầu muộn chẳng còn.
(*)
(**) Ðây là lời ẩn dụ. Trừ mẹ ái dục, trừ cha ngã mạn không phải là trừ
Cha Mẹ thật của mình. Ý nói đã diệt trừ xong các nguyên nhân khiến con
người phải tái sinh trong cõi đời này. Diệt trừ xong ái dục và ngã mạn để
thoát khỏi vòng luân hồi.
(295)
Trừ
mẹ ái dục cho mau,
(*)
Trừ
cha kiêu ngạo, tự hào luôn luôn,
(**)
Trừ
hai Vua Bà La Môn
Luôn
mang tư tưởng sai lầm mãi thôi
Chẳng
tin nhân quả luân hồi
Khó
mà giải thoát, muôn đời ngu si
Trừ
con đường nọ hiểm nguy
Giăng
năm chướng ngại ngăn che mắt trần
Giống
năm vị tướng dữ dằn
Hoài
nghi là tướng đứng hàng thứ năm,
Trừ
xong mọi việc khó khăn
Vị A
La Hán thênh thang cõi lòng
Ra
đi, sầu muộn chẳng còn.
(*)
(**) Ðây là lời ẩn dụ. Trừ mẹ ái dục, trừ cha ngã mạn không phải là trừ
Cha Mẹ thật của mình. Ý nói đã diệt trừ xong các nguyên nhân khiến con
người phải tái sinh trong cõi đời này. Diệt trừ xong ái dục và ngã
mạn để thoát khỏi vòng luân hồi.
(296)
Những
người đệ tử Phật Ðà
Ðêm
ngày tỉnh giác để mà nghĩ suy
Nghĩ
về Ðức Phật từ bi
Một
lòng tưởng niệm sớm khuya chuyên cần.
(297)
Những
người đệ tử Phật Ðà
Ðêm
ngày tỉnh giác để mà nghĩ suy
Nghĩ
về Chánh Pháp từ bi
Một
lòng tưởng niệm sớm khuya chuyên cần.
(298)
Những
người đệ tử Phật Ðà
Ðêm
ngày tỉnh giác để mà nghĩ suy
Nghĩ
về Giáo Hội từ bi
Chư
Tăng hòa hợp sớm khuya tu hành.
(299)
Những
người đệ tử Phật Ðà
Ðêm
ngày tỉnh giác để mà nghĩ suy
Sắc
thân bất tịnh kể chi
Nên
tìm hiểu rõ mọi bề cho mau.
(300)
Những
người đệ tử Phật Ðà
Ðêm
ngày tỉnh giác để mà nghĩ suy
Về
niềm vui lớn kể chi:
Chớ
gây tổn hại chút gì cho ai.
(301)
Những
người đệ tử Phật Ðà
Ðêm
ngày tỉnh giác để mà nghĩ suy
Về
niềm vui lớn kể chi:
Lo tu
thiền định sớm khuya chuyên cần.
(302)
Khó
thay diệt ái dục rồi
Ðể mà
vui sống cuộc đời xuất gia,
Khó
thay cuộc sống tại nhà
Trần
gian sinh hoạt thật là thương đau,
Khổ
thay phải sống gần nhau
Khi
không ý hợp tâm đầu êm xuôi,
Khổ
thay cứ mãi nổi trôi
Trong
vòng sinh tử luân hồi quẩn quanh,
Vậy
lo vượt thoát cho nhanh
Khổ
đau nơi ấy, tử sinh chốn này.
(303)
Tâm
ai tràn ngập niềm tin
Lại
thêm giới hạnh giữ gìn thanh cao
Có
thêm tài đức dồi dào
Ði
đâu cũng được đón chào tôn vinh.
(304)
Người
lành dầu ở chốn xa
Vẫn
luôn tỏ rạng như là núi cao,
Còn
như người ác lạ sao
Dù
cho kề cận ai nào thấy đâu
Như
tên bắn giữa đêm thâu.
(305)
Một
mình đi đứng nằm ngồi
Chẳng
hề buồn chán sống nơi âm thầm
Tự
mình điều phục thân tâm
Dù
trong rừng vắng muôn phần sống vui.
22 . Phẩm Ðịa Ngục
(306)
Nói
lời xảo trá dối gian,
Làm
rồi lại chối không làm, không hay
Ai mà
tạo những nghiệp này
Chết
vào địa ngục đọa đày tránh đâu
Làm
người ty tiện dài lâu.
(307)
Dù
cho mặc lắm cà sa
Nhưng
mà hạnh ác, gian tà chẳng ngăn
Sau
vì nghiệp ác mình làm
Chết
vào địa ngục gian nan đọa đày.
(308)
Hay
phá giới, chẳng tu hành
Thà
nuốt sắt đỏ vào mình nóng ran
Như
cho lửa cháy đốt thân
Còn
hơn thọ lãnh nhân dân cúng dường.
(309)
Buông
lung theo vợ, chồng người
Mắc
vào bốn nạn khiến đời bất an:
Bản
thân tội lỗi vương mang,
Ngủ
đêm trằn trọc, tâm can rối bời
Bà
con khinh bỉ chê cười
Chết
vào địa ngục là nơi đọa đày.
(310)
Mang
về vô phước cho mình,
Ðọa
làm ác thú. Cuộc tình vui chi
Vì
đang lo sợ mọi bề,
Thêm
vua phạt tội nặng nề bản thân,
Cho
nên phải giữ thân tâm
Vợ,
chồng người chớ tà dâm hoang đàng
(311)
Cỏ
kia sắc tựa lưỡi dao
Những
người vụng dại nắm vào đứt tay,
Sa
Môn tà hạnh còn đầy
Tất
nhiên địa ngục đọa ngay tức thì.
(312)
Ai
mà phóng đãng buông lung
Không
theo giới cấm, vô cùng nhiễm ô
Sống
đời đạo hạnh đáng ngờ
Không
sao chứng quả, khó mà thành công.
(313)
Việc
cần làm, phải nên làm
Làm
cho hết sức, tận tâm, nhiệt tình,
Xuất
gia mà chẳng giữ mình
Hành
vi phóng đãng, tu hành buông lơi
Chỉ
gieo cát bụi cho đời.
(314)
Ðừng
làm ác, chẳng lợi gì!
Gieo
đi độc ác, gặt về khổ đau
Làm
lành, làm tốt cho mau
Không
hề hối tiếc, trước sau đẹp lòng.
(315)
Tựa
như thành ở biên cương
Trong
ngoài phòng thủ kỹ càng nghiêm minh
Ta
nên phòng hộ thân mình
Chớ
nên chểnh mảng mặc tình buông lung
Buông
lung nguy hiểm vô cùng
Ðọa
đày địa ngục trong chừng phút giây.
(316)
Việc
không đáng hổ thẹn gì
Mà ta
hổ thẹn, lạ kỳ làm sao?
Việc
kia đáng thẹn biết bao
Mà ta
chẳng thẹn chút nào cho cam
Cứ ôm
nhận định sai lầm
Ðọa
đày địa ngục trăm phần tránh đâu!
(317)
Việc
không đáng sợ hãi gì
Mà ta
sợ hãi, lạ kỳ làm sao?
Việc
kia đáng sợ biết bao
Mà ta
chẳng sợ chút nào cho cam
Cứ ôm
nhận định sai lầm
Ðọa
đày địa ngục trăm phần tránh đâu!
(318)
Việc
không lầm lỗi chút gì
Mà ta
tưởng lỗi, lạ kỳ làm sao?
Việc kia lầm lỗi biết bao
Mà
không thấy được chút nào cho cam
Cứ
ôm nhận định sai lầm
Ðọa
đày địa ngục trăm phần tránh đâu!
(319)
Khi
làm lỗi, nhận lỗi mình
Khi
không làm lỗi biết rành rằng không
Nghĩ suy sáng suốt luôn luôn
Ðúng
sai, phải trái nhận chân đôi đường
Cảnh nhàn chờ đón thơm hương.
23 . Phẩm voi
(320)
Như
voi ra trước trận tiền
Luôn
luôn hứng chịu cung tên bắn mình
Như
Lai nhẫn nhục tu hành
Chịu
điều phỉ báng cũng đành lòng thôi,
Sống vô tư cách lắm người
Xa
điều giới luật, ghét nơi cửa thiền.
(321)
Luyện
voi dự hội, tài thay
Luyện
voi vua cưỡi cũng hay vô cùng,
Nhưng
mà nếu luyện được lòng
Luôn
luôn nhẫn nhục, chẳng còn nổi sân
Khi
nghe phỉ báng bản thân
Mới
là điêu luyện, muôn phần tài hơn.
(322)
Con
la được huấn luyện qua
Trở
nên thuần tánh, tỏ ra tốt lành,
Ngựa
nòi sinh chốn sông xanh
Sau
khi huấn luyện, trở thành ngựa hay,
Voi ngà to lớn quý thay
Sau
khi huấn luyện voi này tuyệt luân,
Con
người nếu chính bản thân
Tự
mình thuần hóa được luôn chính mình
Mới
là người thật tài tình!
(323)
Nào
đâu nhờ những xe này
Mà
ngươi lại đến được ngay Niết Bàn
Chỉ
người tu luyện đàng hoàng
Tự
mình điều phục bản thân tốt lành
Niết Bàn mới đến được nhanh.
(324)
Voi
kia khó trị vô vàn
Ðến
kỳ phát dục lại càng hung hăng
Khi
chân bị trói, bị ràng
Ngày
không ăn uống, đêm hằng nhớ thương
Nhớ
đàn, nhớ mẹ, nhớ rừng.
(325)
Người
phàm, ngu muội, tham ăn
Lại
thêm ưa ngủ, nằm lăn lóc hoài
Như
heo ăn bụng no rồi
Tái
sinh chịu mãi, luân hồi tránh đâu.
(326)
Như
Lai thuở trước buông lung
Bao
nhiêu tham dục cứ thường chạy theo,
Tâm
ta nay đã xoay chiều
Nhờ
vào chánh niệm ta điều phục tâm
Như
voi hung dữ vô ngần
Nhờ
tay quản tượng sẽ thuần tính ngay.
(327)
Canh
phòng tâm thật kỹ càng
Tươi
vui, sáng suốt, siêng năng, nhiệt tình
Mình
lo tự cứu lấy mình
Khỏi
đường tà ác chúng sinh đọa đày
Như
voi kia bị sa lầy
Rút
chân gắng sức vượt ngay đầm bùn.
(328)
Nếu
mà gặp bạn đồng hành
Hiền
lương, trí tuệ cùng mình đi xa
Hãy
vui sánh bước hoan ca
Bên
người khôn khéo vượt qua hiểm nghèo.
(329)
Nếu
không gặp bạn đồng hành
Hiền
lương, trí tuệ cùng mình đi xa
Ta
nên sống một mình ta
Như
vua lánh khỏi nước nhà bại vong,
Như
voi kia sống thong dong
Một
mình thanh thản ở trong rừng già.
(330)
Thà
ta cứ ở một mình
Còn
hơn có bạn đồng hành ngu si,
Mình
ta rong ruổi bước đi
Tránh
làm điều ác có chi phiền lòng,
Như
voi kia sống thong dong
Một
mình thanh thản ở trong rừng già.
(331)
Vui
thay có bạn khi cần!
Vui
thay thấy đủ trong tầm đôi tay
Với
gì mình có hiện nay!
Vui
thay khi chết thân này tạo ra
Nghiệp lành nở đẹp như hoa!
Vui
thay thống khổ lìa xa chẳng còn!
(332)
Ở
đời
còn có nhân duyên
Kính
yêu, phụng dưỡng mẹ hiền là vui,
Công
cha như núi cao vời
Kính
yêu phụng dưỡng được người là vui,
Cũng
vui thay nếu ở đời
Có
lòng tôn kính tìm nơi cúng dường
Sa
Môn cùng với thánh nhân.
(333)
Vui
thay từ trẻ đến già
Luôn
luôn giữ giới thiết tha chẳng rời,
Vui
thay khi sống làm người
Niềm
tin chân chánh muôn đời chẳng thay!
Vui
thay trí tuệ tràn đầy!
Vui
thay điều ác hàng ngày tránh xa!
24 . Phẩm ái dục
(334)
Sống
đời say đắm buông lung
Thì
lòng ái dục vô cùng tăng nhanh
Giống
như giữa chốn rừng xanh
Giây
leo, cỏ dại mặc tình tràn lan,
Ðời
người tiếp nối miên man
Khác
gì khỉ, vượn đang tham quả rừng
Chuyền cây liên tục chẳng ngừng.
(335)
Nếu
mà ở cõi trần gian
Bị
điều ái dục buộc ràng vây quanh
Thời
bao sầu khổ tăng nhanh
Như
là cỏ dại thỏa tình hứng mưa.
(336)
Ðời
này nếu bản thân ta
Khi
điều ái dục vượt qua chẳng màng
Thời
bao sầu khổ lìa tan
Như
mưa trơn tuột khỏi hàng lá sen.
(337)
Ðiều
Như Lai dạy các ngươi:
"Lành
thay cho kẻ họp nơi chốn này
Nhổ
cho sạch gốc rễ ngay
Diệt
trừ ái dục thẳng tay từ nguồn
Như
là nhổ rễ cỏ hoang
Chớ
nên để lũ Ma quân dục tình
Quẩn
quanh phá hoại tâm mình
Như
cơn nước lũ tung hoành bụi lau".
(338)
Ðốn
cây mà chẳng chịu đào
Hết
luôn gốc rễ bám vào đất sâu
Thì
cây lại mọc ra mau,
Ðoạn
trừ ái dục khác nào đốn cây
Ðoạn
cho căn gốc sạch ngay
Nếu
không khổ não mãi quay trở về.
(339)
Người
ham ái dục luôn luôn
Theo
ba mươi sáu dòng tuôn bạo tàn
Cuốn
vào cảnh dục dễ dàng.
Những
người ái dục dâng tràn trong tâm
Bị
dòng ái dục cuốn phăng.
(340)
Dòng
sông ái dục dâng tràn
Như
dây leo dại mọc lan khắp miền,
Thấy
dây leo mới nhô lên
Dùng
gươm trí tuệ diệt liền cho mau
Diệt
trừ tận gốc thật sâu.
(341)
Người
đời ái dục thích ham
Nên
ưa rong ruổi theo làn sóng xô
Ngụp
chìm biển dục vô bờ
Tuy
cầu hạnh phúc khó mà thành công
Vẫn
còn trong chốn trầm luân
Quẩn
quanh sinh tử vẫy vùng thoát đâu.
(342)
Người
mà ái dục bao trùm
Kinh
hoàng như thỏ vẫy vùng lưới kia
Sa
vào bẫy, sợ kể chi,
Não
phiền, ái dục chẳng lìa cho mau
Khổ
đau càng chịu dài lâu.
(343)
Người
mà ái dục bao trùm
Kinh
hoàng như thỏ vẫy vùng lưới kia
Sa
vào bẫy, sợ kể chi,
Tỳ
Kheo ái dục gắng lìa cho mau
Niết
Bàn giải thoát xa đâu.
(344)
Người
lìa ái dục, xuất gia
Sống
vui ở chốn rừng già, núi sâu
Ðể
rồi một sớm quay đầu
Xuôi
dòng ái dục thương đau về nhà,
Kẻ
hoàn tục đáng xót xa
Cởi
ra rồi lại tự ta trói vào.
(345)
Với
người trí tuệ mở mang
Dù
cho trói buộc bằng phương tiện gì:
Dây
gai, cây, sắt sá chi
Nào
đâu vững chắc, chẳng hề bền lâu!
Riêng
lòng luyến ái khát khao
Vợ
con, châu báu quyện vào chẳng xa,
Trói
này sao gỡ cho ra!
(346)
Những
người có trí nói rằng:
"Dây
này trói buộc ngày càng chắc thêm!"
Dây
tuy mềm mại, êm đềm
Nhưng
mà sao dễ nhận chìm người ta
Khó
mà tháo gỡ cho ra
Thế
nên người trí lìa xa dục tình
Cắt
dây luyến ái cho nhanh
Tự
mình giải thoát, tu hành bản thân.
(347)
Những
người ái dục đắm chìm
Xuôi
dòng ái dục vào miền khổ đau
Lọt
vòng dây trói trước sau
Tựa
như con nhện mắc vào lưới giăng.
Ai mà
dứt mọi buộc ràng
Không
còn ái dục, chẳng vương não phiền.
(348)
Mặc
cho quá khứ trôi đi
Níu
chi hiện tại, chờ gì tương lai
Rời
mau bến thảm cuộc đời
Vượt
qua bờ nọ là nơi tuyệt vời
Khi
tâm đã giải thoát rồi
Ðâu
còn sinh lão nổi trôi xoay vần.
(349)
Người
nào bị khuấy động nhiều
Bởi
tâm xấu ác, bởi điều bất lương
Thường ham dục lạc vô cùng,
Người
mà dục lạc cầu mong tăng nhiều
Tự
mình một sớm một chiều
Trói
mình thêm chặt vào theo não phiền.
(350)
Ai
vui vì chẳng còn vương
Tư
tưởng bất thiện, bất lương loại trừ,
Xác
thân bất tịnh suy tư
Giữ
gìn chánh niệm, thích ưa điều lành
Sẽ
trừ ái dục vây quanh
Ma
Vương ràng buộc phá nhanh dễ dàng.
(351)
Mục
tiêu ai đạt tới nơi
Không
còn sợ hãi. Xa rời nhiễm ô
Xa
lìa ái dục êm ru
Cắt
đi gai chướng nhỏ to trong đời
Mũi
tên sinh tử nhổ rồi
Thân
này là cuối, luân hồi còn đâu.
(352)
Xa
lìa ái dục tầm thường
Không
còn luyến tiếc vấn vương bận lòng
Bao
nhiêu giáo pháp tinh thông
Lời
văn, ý nghĩa vô cùng hiểu sâu
Là
người trí tuệ hàng đầu
Vĩ
nhân đáng kính, còn đâu luân hồi,
Thân
này là cuối cùng rồi.
(353)
Như
Lai vượt tất cả rồi
Lại
còn thông suốt, sáng soi mọi bề
Bao
nhiêu trói buộc dứt lìa
Thoát
ly tất cả còn gì vấn vương
Chú
tâm trọn vẹn một đường
Diệt
đi ái dục tầm thường thế gian
Tự
mình chứng ngộ đạo vàng
Ta
còn xưng tụng ai làm thầy đây!
(354)
Coi
như bố thí hàng đầu
Là
đem Chân Lý nhiệm mầu tặng nhau,
Coi
như hương vị tối cao
Hương
vị Chân Lý ngọt ngào dài lâu
Coi
như hoan hỷ hàng đầu
Niềm
vui Chân Lý thấm sâu tuyệt vời,
Người
nào ái dục diệt rồi
Vượt
qua phiền não, xa rời khổ đau.
(355)
Giàu
sang, tài sản dồi dào
Chỉ
làm hại được kẻ nào ngu thôi,
Dễ gì
hại được những người
Ðang
cầu giác ngộ hướng nơi Niết Bàn,
Chỉ
vì ham muốn giàu sang
Kẻ
ngu tự hại bản thân đã đành
Hại
thêm cả kẻ xung quanh.
(356)
Cỏ
hoang làm hại ruộng vườn
Tham
lam gây hại nhiều hơn cho người,
Tham
lam ai đã lìa rồi
Cúng
dường vị ấy chẳng nơi nào bằng
Hưởng
về phước báu vô vàn.
(357)
Cỏ
hoang làm hại ruộng vườn
Lòng
sân gây hại nhiều hơn cho người,
Ai
lìa sân hận được rồi
Cúng
dường vị ấy chẳng nơi nào bằng
Hưởng
về phước báu vô vàn.
(358)
Cỏ
hoang làm hại ruộng vườn
Si mê
gây hại nhiều hơn cho người,
Si mê
ai đã lìa rồi
Cúng
dường vị ấy chẳng nơi nào bằng
Hưởng
về phước báu vô vàn.
(359)
Cỏ
hoang làm hại ruộng vườn
Ái
dục gây hại nhiều hơn cho người,
Ai
lìa ái dục được rồi
Cúng
dường vị ấy chẳng nơi nào bằng
Hưởng
về phước báu vô vàn.
25 . Phẩm Tỳ Kheo
(360)
- (361)
Người
nào chế ngự được ngay
Mắt,
tai, mũi, lưỡi: lành thay vô ngần!
Lại
thêm chế ngự được thân
Cũng
như lời nói và tâm ý mình
Nói
chung quả thật tài tình!
Tỳ
Kheo nào bản thân mình thật hay
Chế
ngự xong mọi điểm này
Khổ
đau giải thoát, đọa đày tiêu tan.
(362)
Người
nào chế ngự tay chân
Giữ
gìn lời nói và tâm ý mình
Thích ưa thiền định nhiệt thành
Ðộc
thân, tự tại, tu hành cô liêu
Biết
đầy đủ, chẳng ham nhiều
Xứng
danh là bậc Tỳ Kheo vô cùng.
(363)
Tỳ
Kheo ngôn ngữ thuần rồi
Nói
câu khôn khéo, tránh lời tự cao
Thì
khi giảng Pháp ngọt ngào
Muôn
phần êm dịu, xiết bao rõ ràng.
(364)
Tỳ
Kheo chánh pháp tuân theo
Một
lòng suy tưởng, mến yêu đạo mầu
Tư
duy chánh pháp thâm sâu
Sẽ
không sa đọa. Chẳng bao giờ rời
Mãi
theo chánh pháp tuyệt vời.
(365)
Ðiều
mình thọ lĩnh được rồi
Chớ
nên coi rẻ, buông lời khinh khi,
Người
ta thọ lĩnh được chi
Chớ
thèm, chớ muốn thứ gì của ai,
Tỳ
Kheo ganh tỵ người ngoài
Khó
mà an trú cho nơi tâm mình
Bao
điều thiền định tốt lành.
(366)
Tỳ
Kheo thọ lĩnh cúng dường
Ít
nhiều cũng chẳng coi thường khinh chê
Cứ
luôn sinh hoạt mọi bề
Siêng
năng, thanh tịnh không hề buông lơi
Chư
thiên khen ngợi hết lời.
(367)
Thân
tâm, danh sắc biết ra
Cái
"ta" không chấp, "của ta" chẳng màng,
Ưu
tư, sầu não sẽ tan
Khi
"ta" không chấp, chẳng màng "của ta"
Người
như vậy thật cao xa
Xứng
danh đáng được gọi là Tỳ Kheo.
(368)
Tỳ
Kheo chất chứa trong tâm
Từ bi
hoa nở hương thầm bay xa
Vui
trong giáo pháp Phật đà
Sẽ
mau đạt cảnh thăng hoa Niết Bàn
Nhanh
siêu thoát, sớm bình an
Chẳng
còn phiền não, vô vàn sướng vui.
(369)
Tỳ
Kheo tát nước thuyền này
Thuyền không nhẹ nhõm xuôi ngay theo dòng,
Tham
và sân trừ diệt xong
Thân
này cũng nhẹ thoát vòng nhiễm ô
Niết Bàn mau chóng qua bờ.
(370)
Tỳ
Kheo nào cắt đứt xong
Năm
điều phiền não chẳng còn vấn vương,
Năm
điều ô trược dứt luôn,
Năm
căn lành tốt tìm phương trau dồi,
Năm
điều trói buộc vượt rồi
Xứng
danh được gọi là người thành công
"Vượt
dòng nước lũ" mênh mông.
(371)
Tỳ
Kheo hãy cố tu thiền
Chớ
nên buông thả, chớ nên lơ là
Tâm
mình ái dục tránh xa
Ðừng
chờ nuốt sắt nóng mà kêu than:
"Thân
thiêu đốt khổ vô vàn!"
(372)
Khi
mà trí tuệ thiếu rồi
Thời
bao thiền định trôi xuôi theo dòng,
Khi
mà thiền định chẳng còn
Thời
bao trí tuệ theo dòng trôi xuôi,
Ai
mà định, tuệ đủ đôi
Sóng
vàng đưa lối kề nơi Niết Bàn.
(373)
Tỳ
Kheo ẩn dật sống nhàn
Luôn
luôn yên tịnh vô vàn trong tâm
Bao
điều chánh pháp nhận chân
Sẽ
vui hưởng thú siêu nhân hơn người.
(374)
Ai
mà suy nghĩ, nhận chân
Lẽ
sinh diệt của thân tâm này rồi
Thân
tâm ngũ uẩn con người,
Hưởng
ngay hạnh phúc, niềm vui tốt lành
Của
người thoát khỏi tử sinh.
(375)
- (376)
Tỳ
Kheo có trí hiểu rằng
Phải
lo chế ngự lục căn cho lành,
Tự
mình biết đủ phần mình,
Ðạo
mầu giới luật nghiêm minh giữ gìn
Kết
thân với các bạn hiền
Có
tài, có đức lại thêm chuyên cần.
Chân
thành giao thiệp xa gần
Tác
phong đoan chính muôn phần thanh cao,
Ðược
như vậy tốt là bao
Xua
đi phiền não, đón vào sướng vui.
(377)
Như
hoa lài lúc héo tàn
Buông
rơi cánh úa theo làn gió kia,
Tỳ
Kheo theo đó khác chi
Tham
và sân xả hết đi mọi đường.
(378)
Tỳ
Kheo thanh tịnh bản thân
Ôn
hòa ngôn ngữ, bình an tâm hồn
Ung
dung tự tại luôn luôn
Không
màng dục lạc thế nhân thường tình
Con
người an tịnh xứng danh!
(379)
Tự
mình hãy kiểm soát mình
Tự
mình dò xét chân thành bản thân
Tự
mình giác tỉnh canh phòng
Tỳ
Kheo sẽ sống vô cùng an vui.
(380)
Tự
mình bảo vệ bản thân
Tự
mình nương tựa chẳng cần nhờ ai,
Vậy
nên kiềm chế thân người
Như
là chàng lái buôn ngồi ngựa hay
Lo
kiềm chế ngựa luôn tay.
(381)
Tỳ
Kheo hoan hỷ bản thân
Tin
theo Phật pháp với tâm chân thành
Sẽ
mau đạt cảnh an lành
Thân
tâm phiền não sớm thanh tịnh liền.
(382)
Tỳ
Kheo tuy trẻ tuổi thôi
Nhưng
mà Phật pháp tu thời siêng năng
Sẽ là
ánh sáng huy hoàng
Rạng
soi toàn cõi thế gian mịt mờ
Như
trăng ra khỏi mây mù.
26 . Phẩm Bà La Môn (*)
(*)
Bà La Môn: Tiếng chỉ chung người đạo hạnh thanh tịnh chứ không theo nghĩa
thông thường để chỉ giai cấp đạo sĩ Bà La Môn.
(383)
Bà
La Môn dũng cảm lên
Ðoạn
trừ ái dục lụy phiền cho nhanh
Một
khi thấu hiểu thân mình
Là do
ngũ uẩn tạo thành mà thôi
Thân
mau tận diệt rã rời
Các
người liền thấy được nơi Niết Bàn.
(384)
Chính
nhờ hai pháp tu thiền
Ngưng
lại, quan sát, xét xem mọi bề
Bà La
Môn đến bờ kia
Bao
nhiêu ràng buộc dứt lìa tiêu tan
Do
nơi trí tuệ rỡ ràng.
(385)
Không
bờ này với lục căn,
Cũng
không ôm giữ lục trần bờ kia
Hai
bờ mau chóng thoát ly
Buông
cho phiền não trôi đi nhạt nhòa
Buộc
ràng dục vọng lìa xa
Như
Lai gọi họ là Bà La Môn.
(386)
Siêng
năng ẩn dật tu thiền
Nhiễm
ô dứt bỏ, não phiền buông trôi
Tu
tâm nhiệm vụ xong xuôi
Mục
tiêu tối thượng tuyệt vời đạt nhanh
Bà La
Môn thật xứng danh!
(387)
Mặt
trời chiếu sáng ban ngày
Mặt
trăng đêm xuống tỏa đầy ánh quang
Gươm
đao, nhung giáp huy hoàng
Trận
tiền chiếu sáng rỡ ràng cho Vua
Bà La
Môn vốn từ xưa
Hào
quang chiếu sáng khi tu hành thiền,
Nhưng hào quang Phật vô biên
Ngày
đêm chiếu sáng khắp miền nhân gian.
(388)
Người
mà nghiệp ác dứt xa
Xứng
danh tên gọi là Bà La Môn
Người
mà an tịnh luôn luôn
Xứng
danh tên gọi Sa Môn tu hành,
Người
mà ô nhiễm diệt nhanh
Mới
là một bậc thuần thành xuất gia.
(389)
Chớ
nên đánh Bà La Môn!
Bà La
Môn chớ nổi sân cùng người!
đánh
người xấu hổ một hai,
Nếu
người bị đánh giận hoài không nguôi
Nổi
cơn sân hận mãi thôi
Mới
là hổ thẹn gấp mười lần hơn.
(390)
Bà
La Môn chẳng hận thù
Lợi
này không nhỏ từ xưa vậy rồi
Khi
mà luyến ái đã rời
Khi
mà tâm muốn hại người đã yên
Mới mong diệt hết não phiền
Và
khi đó mới xa miền khổ đau.
(391)
Người
không tạo nghiệp ác chi
Hành
vi, lời nói, nghĩ suy đúng đường,
Khi
thân, khẩu, ý đàng hoàng
Tự
mình chế ngự, sẽ mang tốt lành
Bà La
Môn thật xứng danh!
(392)
Ai
mà hướng dẫn cho ta
Hiểu
thông giáo lý Phật Ðà cao xa
Ta
nên kính lễ thiết tha
Như
người thờ lửa dòng Bà La Môn
(*)
Thành
tâm kính lễ lửa thần.
(*)
Bà La Môn: ở đây, riêng trong câu này, chỉ giáo đồ Bà La Môn.
(393)
Mệnh
danh là Bà La Môn
Nào
vì bện tóc ở luôn trên đầu
Nào
vì chủng tộc mình đâu
Cũng
không vì đã dựa vào nơi sinh,
Riêng
ai hiểu biết thật tình
"Bốn
điều Chân Lý" tâm thành nhận ra
Tinh
thông "Chánh Pháp" Phật Ðà
Và
luôn thanh tịnh, là Bà La Môn
(394)
Kẻ
ngu bện tóc trên đầu
Da dê
may áo mặc đâu ích gì,
Lòng
đầy tham dục chưa lìa
Ðiểm
trang ngoài mặt làm chi cho thừa.
(395)
Ai
tuy áo vá tầm thường
Ốm
gầy đến lộ gân xương thân hình
Tu
thiền rừng vắng một mình
Bà La
Môn gọi xứng danh vô cùng.
(396)
Không
vì do mẹ sinh ra
Một
người được gọi là Bà La Môn
Nếu
còn phiền não trong tâm
Thì
người chỉ được gọi bằng tên suông,
Ai mà
chướng ngại dứt luôn
Chẳng
còn luyến ái vấn vương tâm mình
Bà La
Môn mới xứng danh.
(397)
Ai
mà dứt hết não phiền
Từng
phen lèo lái, xích xiềng thân ta
Bao
cơn sợ hãi vượt qua
Chẳng
còn dính mắc, lìa xa buộc ràng
Bà La
Môn xứng tên vàng.
(398)
Bỏ
đai da sân hận đi
Bỏ
cương luyến ái chớ hề vấn vương
Bỏ
dây tà kiến lầm đường
Bỏ đồ
phụ thuộc buộc ràng quẩn quanh
Bỏ đi
cây trục vô minh
"Bốn
điều Chân Lý" thật tình hiểu ra
Con
người giác ngộ tiến xa
Xứng
danh tên gọi là Bà La Môn.
(399)
Ai
không tức giận với người
Chịu
lời khiển trách, đòn roi, phạt hình
Lấy
điều nhẫn nhục lặng thinh
Làm
quân lực bảo vệ mình một bên
Bà La
Môn thật xứng tên.
(400)
Ai
không nóng giận với người
Chu
toàn bổn phận, sống đời trang nghiêm
Không
tham ái, biết tự kiềm
Xác
thân hiện tại trở nên cuối cùng
Luân
hồi sinh tử chẳng còn
Bà La
Môn gọi tên không sai gì.
(401)
Người
mà ái dục thoát ly
Không
còn đắm nhiễm chút gì dài lâu
Tựa
như giọt nước trôi mau
Chẳng
còn dính lại trên tàu lá sen
Hay
hột cải đặt đầu kim
Không
còn dính lại ở trên được nào,
Bà La
Môn xứng danh sao!
(402)
Ai
tu ở thế gian này
Tự
mình giác ngộ được ngay đạo mầu
Diệt
trừ hết mọi khổ đau
Thân
tâm nặng gánh bỏ mau bên đường
Ðể
rồi siêu thoát nhẹ nhàng
Bà La
Môn thật vô vàn xứng danh.
(403)
Người
nào trí tuệ sâu xa
Nhận
chân đường chánh, nẻo tà phân minh
Mục
tiêu tối thượng đạt thành
Bà La
Môn thật xứng danh vô cùng.
(404)
Ai
mà không thích kết thân
Với
người thế tục hay hàng xuất gia
Lang
thang đơn độc, không nhà
Không
còn ham muốn thiết tha dục tình
Bà La
Môn thật xứng danh.
(405)
Ai
không dao gậy bạo hành
Trong
khi tiếp xúc chúng sinh ở đời
Dù
người mạnh, yếu vậy thôi
Không
gây thương tổn hay đòi sát sinh
Bà La
Môn thật xứng danh.
(406)
Tỏ
ra thân thiết chân tình
Giữa
người thù nghịch quanh mình gần xa,
Tỏ ra
thiện chí ôn hòa
Với
người tính khí thật là hung hăng,
Không
còn luyến ái vương mang
Bên
người cố chấp buộc ràng vây quanh,
Bà La
Môn thật xứng danh.
(407)
Người
mà phủi sạch tham lam
Và
bao sân hận, kiêu căng, tỵ hiềm
Không
còn bám lại gây phiền,
Tựa
như hột cải đặt trên kim này
Mũi
kim giữ cải khó thay,
Bà La
Môn thật xứng ngay tên người.
(408)
Nói
lời êm dịu, ôn hòa
Lại
thêm lợi ích, thật thà mãi thôi
Không
hề xúc phạm đến ai
Bà La
Môn gọi tên người xứng sao!
(409)
Thế
gian hễ cứ một ai
Không
hề lấy vật mà người không cho
Dài
hay ngắn, nhỏ hay to
Dù
tốt hay xấu, dù hư hay lành
Bà La
Môn thật xứng danh.
(410)
Dù
đời này hay đời sau
Người
không dục vọng khát khao chút gì
Dễ
dàng siêu thoát mọi bề
Bà La
Môn gọi tên thì xứng sao.
(411)
Người
nào tham ái dứt luôn
Do
nhờ có trí không còn nghi nan
Ðã
mau chứng ngộ đạo vàng
Niềm
vui bất tử Niết Bàn tiến nhanh
Bà La
Môn thật xứng danh.
(412)
Những
người sống ở đời này
Hai
điều thiện, ác vượt ngay qua rồi
Chẳng
còn ràng buộc tâm người
Chẳng
còn phiền muộn rối bời vây quanh
Không
ô nhiễm, rất tịnh thanh
Bà La
Môn thật xứng danh gọi người.
(413)
Người
nhơ bẩn phủi sạch rồi
Như
trăng vằng vặc sáng ngời trong đêm
Rất
thanh tịnh, rất lặng yên
Diệt
trừ ái dục quẩn bên hại mình
Bà Là
Môn thật xứng danh.
(414)
Vũng
lầy tham ái tránh xa
Con
đường dục vọng vượt qua được rồi,
Si mê
u tối đã rời
Thoát
ra khỏi biển luân hồi cuồng quay,
Bờ
kia thiền định sang ngay,
Rũ
mau nghi hoặc vương đầy trước kia
Người
không bám víu điều chi
Dặm
trường hoàn tất nẻo đi Niết Bàn
Bà La
Môn xứng tên vàng.
(415)
Ở
trên cõi thế gian này
Người
nào dục lạc bỏ ngay chẳng màng
Khước
từ đời sống trần gian
Lìa
nơi nhà cửa, nhập hàng xuất gia
Ngăn
dục lạc tái sinh ra
Như
Lai gọi họ là Bà La Môn.
(416)
Ở
trên cõi thế gian này
Người
nào ái dục bỏ ngay chẳng màng
Khước
từ đời sống trần gian
Lìa
nơi nhà cửa, nhập hàng xuất gia
Ngăn
ái dục tái sinh ra
Như
Lai gọi họ là Bà La Môn.
(417)
Xa
lìa trói buộc nhân gian,
Vượt
qua trói buộc trên hàng trời cao,
Buộc
ràng giải thoát hết mau
Bà La
Môn thật tên đâu xứng bằng.
(418)
Bỏ
điều ưa ghét một bên
Nhiễm
ô chẳng vướng, thản nhiên nhìn đời
Thế
gian ngũ uẩn thắng rồi
Kiên
trì, cố gắng, con người đáng khen
Bà La
Môn thật xứng tên.
(419)
Người
nào hiểu rõ chúng sinh
Sinh
ra, hoại diệt quẩn quanh thế nào
Ðể
rồi khéo vượt qua mau
Một
khi giác ngộ, xa đâu Niết Bàn
Bà La
Môn xứng tên vàng.
(420)
Ai
mà sau lúc qua đời
Dù
chư thiên hoặc loài người khắp nơi
Hay
chúng sinh ở cõi trời
Không
hay biết họ về nơi chốn nào,
Họ là
bậc đáng tự hào
Nhiễm
ô, dục vọng diệt bao lâu rồi
Chẳng
còn sinh tử luân hồi
Bà La
Môn xứng tên người biết bao!
(421)
Người
không bám víu vật chi
Dù
trong quá khứ hay về tương lai
Hoặc
trong hiện tại lúc này
Chẳng
ham nắm giữ trong tay chút gì
Bà La
Môn xứng tên chi.
(422)
Như
trâu dũng mãnh đầu đàn
Chẳng
hề sợ hãi trong tâm điều gì
Anh
hùng, cao thượng kể chi
Bao
nhiêu dục vọng xấu kia đã rời
Rửa
đi ô nhiễm sạch rồi
Sáng
bừng giác ngộ hướng nơi Niết Bàn
Bà La
Môn xứng tên vàng.
(423)
Thánh
hiền không chỉ thấy rành
Cuộc
đời quá khứ của mình mà thôi,
Thấy
thêm nhàn nhã cảnh trời
Thấy
luôn cõi khổ nơi nơi đọa đầy,
Tử
sinh chấm dứt đời này,
Tự
mình cải tiến được ngay cho mình
Nhờ
vào trí tuệ tinh anh
Trọn
đời đạo hạnh tốt lành thiêng liêng
Bao
nhiêu dục vọng dứt liền
Bà La
Môn thật xứng tên vô cùng.
--- o0o ---
Mục Lục
|
Phần 1 |
Phần 2 |
Phần 3
--- o0o ---
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật:
7-2003
Nguồn: www.quangduc.com
Về danh mục