QUYỂN THỨ 291

HỘI THỨ NHẤT

Phẩm TRƯỚC CHẲNG TRƯỚC TƯỚNG

Thứ 36 – 5

Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành năm nhãn trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng hành sáu thần thông trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành Phật mười lực trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa; chẳng hành bốn vô sở úy , bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện!Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành pháp vô vong thất trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng hành tánh hằng trụ xả trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành nhất thiết trí trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa; chẳng hành đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành tất cả đà la ni môn trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng hành tất cả tam ma địa môn trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành quả Dự lưu trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng hành quả Nhất lai, Bất hoàn, A la hán trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa, Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành Ðộc giác Bồ đề trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa, nếu chẳng hành chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề trước chẳng trước tướng là hành Bát nhã Ba la mật đa.   

Lại nữa, Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối sắc chẳng khởi tưởng trước chẳng trước, đối thọ tưởng hành thức chẳng khởi tưởng trước chẳng trước  là hành Bát nhã Ba la mật đa.Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối nhãn xứ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước, đối nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối sắc xứ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước, đối thanh hương vị xúc pháp xứ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối nhãn giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối nhĩ giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc, nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối tỷ giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc, tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối thiệt giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối vị giới, thiệt giới và thiệt xúc, thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối thân giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối xúc giới, thân thức giới và thân xúc, thân xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối ý giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối pháp giới, ý thức giới và ý xúc, ý xúc làm duyên sanh ra các thọ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa.

Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối địa giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước, đối thủy hỏa phong không thức giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối vô minh chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão tử sầu thán khổ ưu não chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa.

Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối bố thí Ba la mật đa chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, bát nhã Ba la mật đa chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối nội không chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô tế không, tán không, vô biến dị không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối chơn như chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, bất biến dị tánh, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối khổ thánh đế chẳng khởi tưởng trước chẳng trước, đối tập diệt đạo thánh đế chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối bốn tĩnh lự chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối bốn vô lượng, bốn vô sắc định chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối tám giải thoát chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối bốn niệm trụ chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy đẳng giác chi, tám thánh đạo chi chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối không giải thoát môn chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối vô tướng, vô nguyện giải thoát môn chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa.   

Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối Bồ tát thập địa chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối năm nhãn chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối sáu thần thông chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối Phật mười lực chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối bốn vô sở úy, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối pháp vô vong thất chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối tánh hằng trụ xả chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối nhất thiết trí chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối tất cả đà la ni môn chẳng khởi tưởng trước chẳng trước, đối tất cả tam ma địa môn chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa.

Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối quả Dự lưu chẳng khởi tưởng trước chẳng trước; đối quả Nhất lai, Bất hoàn, A la hán chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối Ðộc giác Bồ đề chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa. Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa như vậy, đối chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề chẳng khởi tưởng trước chẳng trước là hành Bát nhã Ba la mật đa.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Rất lạ, Bát nhã Ba la mật đa như vậy pháp tánh thẳm sâu, hoặc nói hay chẳng nói đều chẳng thêm chẳng bớt? Phật nói: Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Như lời ngươi vừa nói. Bát nhã Ba la mật đa như vậy pháp tánh thẳm sâu, hoặc nói hay chẳng nói đều chẳng thêm chẳng bớt.

Thiện Hiện! Dù cho Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác trọn cả đời sống khen chê hư không mà hư không kia vẫn không thêm không bớt. Bát nhã Ba la mật đa như vậy pháp tánh thẳm sâu cũng lại như thế, hoặc khen hoặc chê chẳng thêm chẳng bớt. Thiện Hiện! Ví như kẻ huyễn sĩ khi khen chê chẳng thêm chẳng bớt, không buồn không mừng. Bát nhã Ba la mật đa như vậy pháp tánh thẳm sâu cũng lại như thế, hoặc nói chẳng nói vẫn như không khác.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Các Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa là việc rất khó, nghĩa là Bát nhã Ba la mật đa này hoặc tu chẳng tu không thêm không bớt, cũng không thuận trái; mà siêng tu học Bát nhã Ba la mật đa như vậy cho đến Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề hằng không quay lại. Vì cớ sao? Bạch Thế Tôn ! Các Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa như tu hư không đều vô sở hữu.

Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không sắc khá thi thiết, không thọ tưởng hành thức khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không nhãn xứ khá thi thiết, không nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn ! Như trong hư không không sắc xứ khá thi thiết, không thanh hương vị xúc pháp xứ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy.

Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không nhãn giới khá thi thiết, không sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không nhĩ giới khá thi thiết, không thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc, nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không tỷ giới khá thi thiết, không hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc, tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không thiệt giới khá thi thiết, không vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc, thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không thân giới khá thi thiết, không xúc giới, thân thức giới và thân xúc, thân xúc làm duyên sanh ra các thọ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không  không ý giới khá thi thiết, không pháp giới, ý thức giới và ý xúc, ý xúc làm duyên sanh ra các thọ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy.

Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không địa giới khá thi thiết, không thủy hỏa phong không thức giới khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không vô minh khá thi thiết, không hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão tử sầu thán khổ ưu não khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không bố thí Ba la mật đa khá thi thiết, không tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật đa khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy.

Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không nội không khá thi thiết, không ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô tế không, tán không, vô biến dị không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không chơn như khá thi thiết, không pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, bất biến dị tánh, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không khổ thánh đế khá thi thiết, không tập diệt đạo thánh đế khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không bốn tĩnh lự khá thi thiết, không bốn vô lượng, bốn vô sắc định khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không tám giải thoát khá thi thiết, không tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không bốn niệm trụ khá thi thiết, không bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy đẳng giác chi, tám thánh đạo chi khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không không giải thoát môn khá thi thiết, không vô tướng, vô nguyện giải thoát môn khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không Bồ tát thập địa khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không, không năm nhãn khá thi thiết, không sáu thần thông khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không Phật mười lực khá thi thiết, không bốn vô sở úy, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không pháp vô vong thất khá thi thiết, không tánh hằng trụ xả khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không nhất thiết trí khá thi thiết, không đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không tất cả đà la ni môn khá thi thiết, không tất cả tam ma địa môn khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy.

Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không quả Dự lư khá thi thiết, không quả Nhất lai, Bất hoàn, A la hán khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không Ðộc giác Bồ đề khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy. Bạch Thế Tôn! Như trong hư không không chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề khá thi thiết, tu Bát nhã Ba la mật đa kia cũng lại như vậy.

Bấy giờ cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Bồ tát Ma ha tát Bồ tát Ma ha tát này năng mặc được áo giáp đại công đức như thế, chúng ta và hữu tình đều nên kính lễ.

Bạch Thế Tôn! Nếu Bồ tát Ma ha tát vì các hữu tình mặc áo giáp công đức là kẻ siêng tinh tiến, như vì hư không mặc giáp công đức phát siêng tinh tiến.Bạch Thế Tôn! Nếu Bồ tát Ma ha tát vì muốn thành thục giải thoát hữu tình mặc giáp công đức là kẻ siêng tinh tiến, như vì hư không thành thục giải thoát mặc giáp công đức phát siêng tinh tiến.

Bạch Thế Tôn! Nếu Bồ tát Ma ha tát vì tất cả pháp mặc giáp công đức là kẻ siêng tinh tiến, như vì hư không mặc giáp đại công đức phát siêng tinh tiến. Bạch Thế Tôn! Nếu Bồ tát Ma ha tát vì vớt hữu tình ra khỏi sanh tử mặc giáp đại công đức là kẻ siêng tinh tiến, như vì cất hư không để chỗ cao hơn mặc giáp công đức phát siêng tinh tiến.

Bạch Thế Tôn! Bồ tát Ma ha tát được đại tinh tiến Ba la mật đa, vì các loại hữu tình như hư không mau thoát sanh tử phát đến Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề. Bạch Thế Tôn! Bồ tát Ma ha tát được Vô đẳng thần lực bất tư nghì, vì các pháp tánh hải như hư không mặc giáp đại công đức phát đến Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề.

Bạch Thế Tôn! Bồ tát Ma ha tát rất cực mạnh mẽ vì chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề như hư không mặc giáp đại công đức phát siêng tinh tiến. Bạch Thế Tôn! Bồ tát Ma ha tát vì các loại hữu tình như hư không siêng tu khổ hạnh, muốn chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, rất là hy hữu. Vì cớ sao?

Bạch Thế Tôn! Giả sử Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đầy trong Tam thiên đại thiên thế giới như tre, mè, lau, mía, rừng thảy. Hoặc trải một kiếp, hoặc một kiếp hơn vì các hữu tình thường thuyết chánh pháp, đều độ vô lượng vô biên hữu tình khiến vào Niết bàn an vui rốt ráo, mà cõi hữu tình chẳng thêm chẳng bớt. Sở dĩ vì sao? Vì các hữu tình đều vô sở hữu, tánh xa lìa vậy.

Bạch Thế Tôn! Giả sử Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đầy trong mười phương thế giới như số cát sông Hằng như tre, mè, lau, mía, rừng thảy. Hoặc trải một kiếp, hoặc một kiếp hơn vì các hũu tình thường thuyết pháp, đều độ vô lượng vô biên hữu tình khiến vào Niết bàn an vui rốt ráo, mà cõi hữu tình chẳng thêm chẳng bớt. Sở dĩ vì sao? Vì các hữu tình đều vô sở hữu, tánh xa lìa vậy.

Bạch Thế Tôn! Giả sử Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác đầy trong tất cả thế giới mười phương như tre, mè, lau, mía, rừng thảy. Hoặc trải một kiếp, hoặc một kiếp dư vì các hũu tình thường thuyết pháp, đều độ vô lượng vô biên hữu tình khiến vào Niết bàn an vui rốt ráo, mà cõi hữu tình chẳng thêm chẳng bớt. Sở dĩ vì sao? Vì các hữu tình đều vô sở hữu, tánh xa lìa vậy.

Bạch Thế Tôn! Do nhân duyên này nên tôi tác thuyết đây: Bồ tát Ma ha tát vì các hữu tình như hư không, thành thục giải thoát, siêng tu khổ hạnh, muốn chứng Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề rất là hy hữu.

Bấy giờ, trong hội có một Bí sô thầm tác nghĩ này: Ta nên kính lễ Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu. Trong ấy, dù không các pháp sanh diệt mà có nhóm giới, nhóm định, nhóm huệ, nhóm giải thoát, nhóm giải thoát tri kiến khá thi thiết được. Cũng có quả Dự lưu, quả Nhất lai, quả Bất hoàn, quả A la hán khá thi thiết. Cũng có Ðộc giác Bồ đề khá thi thiết được. Cũng có chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề khá thi thiết được. Cũng có Phật Pháp Tăng bảo khá thi thiết được. Cũng có quay xe diệu pháp độ loại hữu tình khá thi thiết được!

Ðức Phật biết kia nghĩ liền bảo rằng: Bí sô! Như vậy, như vậy. Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu mầu nhiệm khó mà lường được.

Bấy giờ Thiên Ðế Thích hỏi cụ thọ Thiện Hiện rằng: Thưa Ðại đức! Bồ tát Ma ha tát muốn học Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu phải học như thế nào? Thiện Hiện đáp rắng: Kiều Thi Ca Nếu Bồ tát Ma ha tát muốn học Bát nhã Ba la mật đa phải học như hư không.

Khi ấy, Thiên Ðế Thích lại thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu các thiện nam tử, thiện nữ nhân đối Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu đã thuyết đây, thọ trì đọc tụng, suy nghĩ như lý, vì người diễn nói, tôi phải thế nào mà thủ hộ? Cúi xin Thế Tôn dủ lòng chỉ giáo.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện bảo Thiên Ðế Thích rằng: Kiều Thi Ca! ngươi thấy có pháp khá thủ hộ chăng? Thiên Ðế Thích nói: Thưa Ðại đức! Chẳng có vậy. Tôi chẳng thấy pháp nào là khá thủ hộ.

Thiện Hiện nói: Kiều thi Ca! Nếu các thiện nam tử, thiện nữ nhân an trụ Bát nhã Ba la mật đa  thẳm sâu như đã thuyết, tức là thủ hộ rồi. Vì nếu các thiện nam tử, thiện nữ nhân an trụ Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu như đã thuyết thường chẳng xa lìa, thời phải biết tất cả người và phi người thảy rình tìm sơ hở của kia muốn làm tổn hại quyết chẳng thể được. Kiều Thi Ca! Nếu muốn thủ hộ các Bồ tát an trụ Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu như đã thuyết ấy, không khác nào vì muốn thủ hộ hư không.Kiều Thi Ca! Nều muốn thủ hộ các Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, ấy là luống bày nhọc nhằn đều không bổ ích.

Kiều Thi Ca! Nơi ý hiểu sao? Có ai hay thủ hộ huyễn, mộng, vang, tượng, ánh nắng, bóng sáng, việc biến hóa, thành tầm hương chăng? Thiên Ðế Thích nói: Thưa Ðại đức! Chẳng có vậy. Thiện hiện nói: Kiều Thi Ca! Nếu muốn thủ hộ các Bồ tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa ấy cũng lại như vậy, luống bày nhọc nhằn đều không bổ ích.

Kiều Thi Ca! Nơi ý hiểu sao? Có ai hay thủ hộ Như Lai Ứng Chánh Ðẳng Giác và việc Phật đã biến hoá chăng? Thiên Ðế Thích nói: Thưa Ðại đức! Chẳng có vậy. Thiện Hiện nói: Kiều Thi Ca! Nếu muốn thủ hộ các Bồ tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa ấy cũng lại như vậy, luống bày nhọc nhằn đều không bổ ích.

Kiều Thi Ca! Nơi ý hiểu sao? Có ai hay thủ hộ chơn như, pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, bất biến dị tánh, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới chăng? Thiên Ðế Thích nói: Thưa Ðại đức! Chẳng có vậy. Thiện Hiện nói: Kiều Thi Ca! Nếu muốn thủ hộ các Bồ tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa ấy cũng lại như vậy, luống bày nhọc nhằn đều không bổ ích.   

Bấy giờ, Thiên Ðế Thích hỏi cụ thọ Thiện hiện rằng: Thưa Ðại đức! Vì sao Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn, như mộng, như vang, như tượng, như ánh nắng, như bóng sáng, như việc biến hoá, như thành tầm hương, mà Bồ tát ma ha tát này chẳng chấp là huyễn, là vang, là tượng, là ánh nắng, là bóng sáng, là việc biến hoá, là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn, do mộng, do vang, do tượng, do ánh sáng, do bóng sáng, do việc biến hóa, do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn, thuộc mộng, thuộc vang, thuộc tượng, thuộc ánh nắng, thuộc bóng sáng, thuộc việc biến hóa, thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn, nương mộng, nương vang, nương tượng, nương ánh sáng, nương bóng sáng, nương việc biến hóa, nương thành tầm hương?

Thiện Hiện đáp rằng: Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là sắc, là thọ tưởng hành thức. Cũng chẳng chấp do sắc, do thọ tưởng hành thức. Cũng chẳng chấp thuộc sắc, thuộc thọ tưởng hành thức. Cũng chẳng chấp nương sắc, nương thọ tưởng hành thức. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là nhãn xứ, là nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ. Cũng chẳng chấp do nhãn xứ, do nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ. Cũng chẳng chấp thuộc nhãn xứ, thuộc nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ. Cũng chẳng chấp nương nhãn xứ, nương nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ. Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là sắc xứ, là thanh hương vị xúc pháp xứ. Cũng chẳng chấp do sắc xứ, do thanh hương vị xúc pháp xứ. Cũng chẳng chấp thuộc sắc xứ, thuộc thanh hương vị xúc pháp xứ. Cũng chẳng chấp nương sắc xứ, nương thanh hương vị xúc pháp xứ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là nhãn giới, là sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc, nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp do nhãn giới, do sắc giới cho đến nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp thuộc nhãn giới, thuộc sắc giới cho đến nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp nương nhãn giới, nương sắc giới cho đến nhãn xúc làm duyên sanh ra các thọ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là nhĩ giới, là thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc, nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp do nhĩ giới, do thanh giới cho đến nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp thuộc nhĩ giới, thuộc thanh giới cho đến nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp nương nhĩ giới, nương thanh giới cho đến nhĩ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là tỷ giới, là hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc, tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp do tỷ giới, do hương giới cho đến tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp thuộc tỷ giới, thuộc hương giới cho đến tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp nương tỷ giới, nương hương giới cho đến tỷ xúc làm duyên sanh ra các thọ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là thiệt giới, là vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc, thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp do thiệt giới, do vị giới cho đến thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp thuộc thiệt giới, thuộc vị giới cho đến thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp nương thiệt giới, nương vị giới cho đến thiệt xúc làm duyên sanh ra các thọ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là thân giới, là xúc giới, thân thức giới và thân xúc, thân xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp do thân giới, do xúc giới cho đến thân xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp thuộc thân giới, thuộc xúc giới cho đến thân xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp nương thân giới, nương xúc giới cho đến thân xúc làm duyên sanh ra các thọ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là ý giới, là pháp giới, ý thức giới và ý xúc, ý xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp do ý giới, do pháp giới cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp thuộc ý giới, thuộc pháp giới cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ. Cũng chẳng chấp nương ý giới, nương phá giới cho đến ý xúc làm duyên sanh ra các thọ. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là địa giới, là thủy hỏa phong không thức giới. Cũng chẳng chấp do địa giới, do thủy hỏa phong không thức giới. Cũng chẳng chấp thuộc địa giới, thuộc thủy hỏa phong không thức giới. Cũng chẳng chấp nương địa giới, nương thủy hỏa phong không thức giới. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là vô minh, là hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh, lão tử sầu thán khổ ưu não. Cũng chẳng chấp do vô minh, do hành cho đến  lão tử sầu thán khổ ưu não.Cũng chẳng chấp thuộc vô minh, thuộc hành cho đến lão tử sầu thán khổ ưu não. Cũng chẳng chấp nương vô minh, nương hành cho đến lão tử sầu thán khổ ưu não. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là bố thí Ba la mật đa, là tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật đa. Cũng chẳng chấp do bố thí Ba la mật đa, do tịnh giới cho đến Bát nhã Ba la mật đa. Cũng chẳng chấp thuộc bố thí Ba la mật đa, thuộc tịnh giới cho đến Bát nhã Ba la mật đa. Cũng chẳng chấp nương bố thí Ba la mật đa, nương tịnh giới cho đến Bát nhã Ba la mật đa. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là nội không, là ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô tế không, tán không, vô biến dị không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không. Cũng chẳng chấp do nội không, do ngoại không cho đến vô tánh tự tánh không. Cũng chẳng chấp thuộc nội không, thuộc ngoại không cho đến vô tánh tự tánh không. Cũng chẳng chấp nương nội không, nương ngoại không cho đến vô tánh tự tánh không. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là chơn như, là pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, bất biến dị tánh, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới. Cũng chẳng chấp do chơn như, do pháp giới cho đến bất tư nghì giới. Cũng chẳng chấp thuộc chơn như, thuộc pháp giới cho đến bất tư nghì giới. Cũng chẳng chấp nương chơn như, nương pháp giới cho đến bất tư nghì giới. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là khổ thánh đế, là tập diệt đạo thánh đế. Cũng chẳng chấp do khổ thánh đế, do tập diệt đạo thánh đế. Cũng chẳng chấp thuộc khổ thánh đế, thuộc tập diệt đạo thánh đế. Cũng chẳng chấp nương khổ thánh đế, nương tập diệt đạo thánh đế. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

Kiều Thi Ca! Nếu Bồ tát Ma ha tát tu hành Bát nhã Ba la mật đa, chẳng chấp là bốn tĩnh lự, là bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Cũng chẳng chấp chấp do bốn tĩnh lự, do bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Cũng chẳng chấp thuộc bốn tĩnh lự, thuộc bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Cũng chẳng chấp nương bốn tĩnh lự, nương bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Bồ tát ma ha tát này tu hành Bát nhã Ba la mật đa, tuy biết các pháp như huyễn cho đến như thành tầm hương, mà chẳng chấp là huyễn cho đến là thành tầm hương. Cũng chẳng chấp do huyễn cho đến do thành tầm hương. Cũng chẳng chấp thuộc huyễn cho đến thuộc thành tầm hương. Cũng chẳng chấp nương huyễn cho đến nương thành tầm hương.

--- o0o ---

Mục Lục Tập 12