.
Kinh Trung bộ
HT. Thích Minh Châu dịch
-
ĐẠI KINH SACCAKA
- (Mahasaccakasuttam)
Như vầy tôi nghe.
Một thời Thế Tôn ở tại Vesali,
rừng Đại Lâm, tại giảng đường Trùng Các. Lúc bấy giờ, Thế Tôn đắp
y thật đầy đủ, cầm y bát, muốn vào Vesali để khất thực. Rồi
Niganthaputta Saccaka tánh hay ngao du thiên hạ, trong khi đi khắp đó đây, đến
tại Đại Lâm, giảng đường Trùng Các. Tôn giả Ananda thấy Niganthaputta
Saccaka từ xa đi lại, liền bạch Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn, Niganthaputta
Saccaka đang đến, tánh ưa luận chiến, biện luận thiện xảo, được số
đông tôn kính. Bạch Thế Tôn, vị này ư hỉ trích Phật, ư hỉ trích
Pháp, ư hỉ trích Tăng. Bạch Thế Tôn, tốt lành thay nếu Thế Tôn vì
lòng từ mẫn ngồi lại một lát.
Thế Tôn ngồi xuống trên chỗ ngồi
đã soạn sẵn. Rồi Niganthaputta Saccaka đi đến chỗ Thế Tôn ở, nói lên
những lời hỏi thăm, chúc tụng, xã giao với Thế Tôn rồi ngồi xuống một
bên. Sau khi ngồi xuống một bên, Niganthaputta Saccaka nói với Thế Tôn:
– Tôn giả Gotama, có một số
Sa-môn, Bà-la-môn sống chuyên lo tu tập về thân, không tu tập về tâm.
Tôn giả Gotama, những vị này cảm khổ thọ về thân. Sự tình này đã xảy
ra, này Tôn giả Gotama, do cảm khổ về thân, chân sẽ bị tê liệt, quả
tim có thể tức bể, máu nóng có thể trào ra từ miệng, có thể bị điên
cuồng loạn tâm. Tôn giả Gotama, sự tình này xảy ra đối với người mà
tâm tùy thuộc thân, khi tâm chịu sự điều khiển của thân. Vì sao vậy?
Vì tâm không được tu tập. Tôn giả Gotama, nhưng có một số Sa-môn,
Bà-la-môn, sống chuyên lo tu tập về tâm, không tu tập về thân. Tôn giả
Gotama, những vị này cảm khổ thọ về tâm. Sự tình này đã xảy ra, này
Tôn giả Gotama; do cảm khổ thọ về tâm, chân sẽ bị tê liệt, quả tim
có thể tức bể, máu có thể trào ra từ miệng, có thể bị điên cuồng
loạn tâm. Tôn giả Gotama, sự tình này xảy ra đối với người mà thân
tùy thuộc tâm, khi thân chịu sự điều khiển của tâm. Vì sao vậy? Vì
thân không được tu tập. Này Tôn giả Gotama, rồi tôi suy nghĩ: "Thật
sự, Thanh văn đệ tử của Tôn giả Gotama sống chuyên lo tu tập về tâm
không tu tập về thân?"
– Này Aggivessana, Ông nghe tu tập về
thân như thế nào?
– Như Nanda Vaccha, Kisa Sankicca,
Makhkàli Gosàla, những vị này, này Tôn giả Gotama, sống lõa thể, sống
phóng túng không theo lễ nghi, liếm tay cho sạch, đi khất thực không chịu
bước tới, không nhận đồ ăn mang đến, không nhận đồ ăn đặc biệt
nấu cho mình, không nhận mời đi ăn, không nhận đồ ăn từ nồi chảo,
không nhận đồ ăn tại ngưỡng cửa, không nhận đồ ăn đặt giữa những
cây gậy, không nhận đồ ăn đặt giữa những cối giã gạo, không nhận
đồ ăn từ hai người, không nhận đồ ăn từ người đàn bà có thai,
không nhận đồ ăn từ người đàn bà đang cho con bú, không nhận đồ ăn
từ người đàn bà đang giao cấu, không nhận đồ ăn tại chỗ có chó đứng,
không nhận đồ ăn tại chỗ ruồi bu, không ăn cá thịt, không uống rượu
nấu, rượu men, cháo trấu. Những vị ấy chỉ nhận ăn tại một nhà, chỉ
nhận ăn một miếng, hay vị ấy chỉ nhận tại hai nhà, chỉ nhận ăn hai
miếng, hay vị ấy chỉ nhận ăn tại bảy nhà, vị ấy chỉ nhận ăn bảy
miếng. Vị ấy nuôi sống chỉ với một bát, nuôi sống chỉ với hai bát,
nuôi sống chỉ với bảy bát. Vị ấy chỉ ăn một ngày một bữa, hai
ngày một bữa, bảy ngày một bữa. Như vậy các vị ấy sống theo hạnh
tiết chế ăn uống cho đến nửa tháng mới ăn một lần.
– Này Aggivessana, họ có thể tự
nuôi sống với mức độ như vậy chăng?
– Không phải vậy, này Tôn giả
Gotama. Thỉnh thoảng, này Tôn giả Gotama, họ ăn những món ăn thù thắng
loại cứng, họ ăn những món ăn thù thắng loại mền, họ nếm những vị
ăn thù thắng, họ uống những đồ uống thù thắng. Họ nhờ các món ăn
ấy gầy dựng thân lực, làm cho thân to lớn, làm cho thân béo mập.
– Này Aggivessana, như vậy những gì
ban đầu họ từ bỏ, về sau họ lại thọ dụng. Như vậy có tụ, có tán
(có được, có mất) cho thân này. Này Aggivessana, Ông nghe tu tập về tâm
như thế nào?
Niganthaputta Saccaka, được Thế Tôn
hỏi tu tập về tâm, không có thể trả lời được. Rồi Thế Tôn nói với
Niganthaputta Saccaka:
– Này Aggivessana, thân tu tập mà
Ông vừa mới nói đầu tiên ấy không phải là thân tu tập đúng pháp
trong giới luật của bậc Thánh. Này Aggivessana, Ông còn không hiểu thân tu
tập, làm sao Ông có thể hiểu tâm tu tập. Và này Aggivessana, như thế nào
là thân không tu tập, tâm không tu tập; như thế nào là thân tu tập, tâm
tu tập? Hãy nghe và khéo tác ý, Ta sẽ giảng.
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
Niganthaputta Saccaka trả lời Thế
Tôn. Thế Tôn thuyết giảng như sau:
– Này Aggivessana, thế nào là thân
không tu tập và thế nào là tâm không tu tập? Ở đây, này Aggivessana, kẻ
vô văn phàm phu khởi lên lạc thọ. Người này được cảm giác lạc thọ,
liền tham đắm lạc thọ và rơi vào sự tham đắm lạc thọ. Nếu lạc thọ
ấy bị diệt mất, do lạc thọ đoạn diệt, khởi lên khổ thọ. Người
ấy, do cảm giác khổ thọ, nên sầu muộn, than van, khóc lóc, đập ngực,
đưa đến bất tỉnh. Này Aggivessana, lạc thọ ấy khởi lên cho người
kia, chi phối tâm và an trú, do thân không tu tập. Khổ thọ ấy khởi lên
chi phối tâm và an trú, do tâm không tu tập.
Này Aggivessana, không luận người nào
mà cả hai phương tiện đều có lạc thọ khởi lên, chi phối tâm và an
trú, do thân không tu tập; khổ thọ khởi lên, chi phối tâm và an trú, do
tâm không tu tập. Như vậy, này Aggivessana, người ấy là người có thân
không tu tập và tâm không tu tập. Và này Aggivessana, thế nào là thân tu tập
và tâm tu tập? Ở đây, này Aggivessana, lạc thọ khởi lên cho vị Thánh đệ
tử nghe nhiều. Vị này được cảm giác lạc thọ, nhưng không tham đắm lạc
thọ, không rơi vào sự tham đắm lạc thọ. Nếu lạc thọ ấy bị diệt mất,
do lạc thọ đoạn diệt, khởi lên khổ thọ, vị ấy cảm giác khổ thọ
nhưng không sầu muộn, than van, khóc lóc, đập ngực, đưa đến bất tỉnh.
Này Aggivessana, lạc thọ ấy khởi lên cho vị kia, không chi phối tâm và
không an trú, do thân có tu tập; khổ thọ ấy khởi lên cho vị kia, không
chi phối tâm và không an trú, do tâm có tu tập. Này Aggivessana, không luận
người nào mà cả hai phương tiện đều có lạc thọ khởi lên, không chi
phối tâm và không an trú, do thân có tu tập; khổ thọ khởi lên, không chi
phối tâm và không an trú, do tâm có tu tập, như vậy này Aggivessana, người
ấy là người có thân tu tập, có tâm tu tập.
– Như vậy, tôi có lòng tin tưởng
với Tôn giả Gotama. Tôn giả Gotama là vị có thân tu tập và có tâm tu tập.
– Này Aggivessana, dầu cho lời nói
của Ông có vẻ trịch thượng và khiêu khích, nhưng Ta sẽ trả lời cho
Ông. Này Aggivessana, khi T ạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ
gia đình, sống không gia đình,... và lạc thọ thật sự khởi lên nơi Ta,
chi phối tâm và an trú, hay khổ thọ thật sự khởi lên nơi Ta, chi phối tâm
và an trú, sự tình như vậy không thể xảy ra.
– Phải chăng, một lạc thọ không
khởi lên nơi Tôn giả Gotama một cách khiến cho lạc thọ ấy không thể
chi phối tâm và an trú, phải chăng một khổ thọ khởi lên nơi Tôn giả
Gotama một cách khiến cho khổ thọ ấy không thể chi phối tâm và an trú?
– Này Aggivessana, sao có thể không
như vậy được? Ở đây, này Aggivessana, trước khi Ta giác ngộ, chư hứng
Chánh Đẳng Giác, khi còn là Bồ-tát, Ta suy nghĩ như sau: "Đời sống
gia đình bị gò bó, con đường đầy những bụi đời. Đời sống xuất
gia như sống giữa hư không. Thật rất khó sống tại gia đình mà có thể
sống hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh đời sống phạm hạnh thuần
tịnh. Hãy cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia, từ bỏ gia đình, sống
không gia đình". Rồi này Aggivessana, sau một thời gian, Ta trong khi còn
niên thiếu, trẻ tuổi... (như kinh Thánh Cầu trang 366 đến trang 372, với này
Aggivessana the ho này các Tỷ-kheo)... Và Ta, này Aggivessana, Ta ngồi xuống tại
chỗ ấy và nghĩ rằng: "Thật đáng cố gắng tinh tấn ở nơi đây".
Rồi này Aggivessana, ba ví dụ khởi
lên nơi Ta, vi diệu, từ trước chưa từng được nghe: Này Aggivessana, ví
như có một khúc cây đẫm ướt, đầy nhựa sống và đặt trong nước. Có
một người đến, cầm dụng cụ làm lửa với ý nghĩ: "Ta sẽ nhen lửa,
hơi nóng sẽ hiện ra". Này Aggivessana, Ông nghĩ thế nào? Người ấy lấy
khúc cây đẫm ướt, đầy nhựa sống đặt trong nước ấy, rồi cọ xát
với dụng cụ làm lửa thì có thể nhen lửa, khiến lửa nóng hiện ra được
không?
– Thưa không, Tôn giả Gotama. Vì
sao vậy? Này Tôn giả Gotama, vì cành cây ấy đẫm ướt, đầy nhựa sống
lại bị ngâm trong nước, nên người ấy chỉ bị mệt nhọc và bực bội.
Cũng vậy, này Aggivessana, những Sa-môn hay những Bà-la-môn sống không xả
ly các dục về thân, những gì đối với chúng thuộc các dục như dục
tham, dục ái, dục hôn ám, dục khát vọng, dục nhiệt não, về nội tâm
chưa được khéo đoạn trừ, chưa được khéo làm cho nhẹ bớt, nếu những
Tôn giả Sa-môn hay Bà-la-môn này thình lình cảm thọ những cảm giác chói
đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt, các vị ấy không có thể chứng
được tri kiến, vô thượng Chánh Đẳng Giác, và nếu những Tôn giả
Sa-môn hay Bà-la-môn này không thình lình cảm thọ những cảm giác chói
đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt, các vị ấy cũng không có thể chứng
được tri kiến, vô thượng Chánh Đẳng Giác. Này Aggivessana, đó là ví dụ
thứ nhất, vi diệu, từ trước chưa từng được nghe, được khởi lên nơi
Ta.
Này Aggivessana, rồi một ví dụ thứ
hai, vi diệu, từ trước chưa từng được nghe, được khởi lên nơi Ta. Này
Aggivessana, ví như có một khúc cây đẫm ướt, đầy nhựa sống, được vớt
khỏi nước, được đặt trên đất khô. Có một người đến, cầm dụng
cụ làm lửa với ý nghĩ: "Ta sẽ nhen lửa, hơi nóng sẽ hiện ra".
Này Aggivessana, Ông nghĩ thế nào? Người ấy lấy khúc cây đẫm ướt, đầy
nhựa sống, được vớt khỏi nước, được đặt trên đất khô ấy, rồi
cọ xát với dụng cụ làm lửa, có thể nhen lửa, khiến hơi nóng hiện ra
được không?
– Thưa không, Tôn giả Gotama. Vì
sao vậy? Này Tôn giả Gotama, vì khúc cây ấy đẫm ướt, đầy nhựa sống,
dầu được vớt khỏi nước, được đặt trên đất khô, nên người ấy
chỉ bị mệt nhọc và bực bội.
– Cũng vậy, này Aggivessana, những
Sa-môn hay Bà-la-môn sống không xả ly các dục về thân, những gì đối với
các vị ấy thuộc các dục như dục tham, dục ái, dục hôm ám, dục khát
vọng, dục nhiệt não, về nội tâm chưa được khéo đoạn trừ, chưa được
khéo làm cho nhẹ bớt. Nếu những Tôn giả Sa-môn, hay Bà-la-môn này thình
lình cảm thọ những cảm giác chói đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt,
các vị ấy không có thể chứng được tri kiến, vô thượng Chánh Đẳng
Giác. Và nếu những Tôn giả Sa-môn hay Bà-la-môn này không thình lình cảm
thọ những cảm giác chói đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt, các vị
ấy cũng không có thể chứng được tri kiến, vô thượng Chánh Đẳng Giác.
Này Aggivessana, đó là ví dụ thứ hai, vi diệu, từ trước chưa từng được
nghe, được khởi lên nơi Ta.
Này Aggivessana, rồi một ví dụ thứ
ba, vi diệu, từ trước chưa từng được nghe, được khởi lên nơi Ta. Này
Aggivessana, ví như có một khúc cây khô, không nhựa, được vớt khỏi nước,
được đặt trên đất khô. Có một người đến cầm dụng cụ làm lửa
với ý nghĩ: "Ta sẽ nhen lửa, lửa nóng sẽ hiện ra". Này
Aggivessana, Ông nghĩ thế nào? Người ấy lấy khúc cây khô, không nhựa,
được vớt khỏi nước, được đặt trên đất khô, rồi cọ xát với dụng
cụ làm lửa, có thể nhen lửa, khiến nơi nóng hiện ra được không?
– Thưa được, Tôn giả Gotama. Vì
sao vậy? Này Tôn giả Gotama, vì khúc cây ấy khô, không nhựa, lại được
vớt khỏi nước, được đặt trên đất khô.
– Cũng vậy, này Aggivessana, những
Tôn giả Sa-môn hay Bà-la-môn sống xả ly các dục về thân, những gì đối
với các vị ấy thuộc các dục, như dục tham, dục ái, dục hôn ám, dục
khác vọng, dục nhiệt não, về nội tâm được khéo đoạn trừ. Nếu những
Tôn giả Sa-môn hay Bà-la-môn này thình lình cảm thọ những cảm giác chói
đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt, các vị ấy có thể chứng được
tri kiến vô thượng Chánh Đẳng Giác. Và nếu những Tôn giả Sa-môn hay
Bà-la-môn này không thình lình cảm thọ những cảm giác khổ đau, kịch liệt,
khốc liệt, các vị này cũng có thể chứng được tri kiến vô thượng Chánh
Đẳng Giác. Này Aggivessana, đó là ví dụ thứ ba, vi diệu, từ trước
chưa từng được nghe, được khởi lên nơi Ta.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ:
"Ta hãy nghiến răng, dán chặt lên lưỡi lên nóc họng, lấy tâm chế
ngự tâm, nhiếp phục tâm, đánh bại tâm!" Này Aggivessana, rồi Ta nghiến
răng, dán chặt lưỡi lên nóc họng, lấy tâm chế ngự tâm, nhiếp phục
tâm, đánh bại tâm. Khi Ta đang nghiến răng, dán chặt lưỡi lên nóc họng,
lấy tâm chế ngự tâm, nhiếp phục tâm, đánh bại tâm, mồ hôi thoát ra từ
nơi nách của Ta. Này Aggivessana, như một người lực sĩ nắm lấy đầu một
người ốm yếu hay nắm lấy vai, có thể chế ngự, nhiếp phục và đánh
bại người ấy. Này Aggivessana, khi Ta đang nghiến răng, dán chặt lưỡi lên
nóc họng, lấy tâm chế ngự tâm, nhiếp phục tâm, đánh bại tâm, mồ
hôi thoát ra từ nơi nách của Ta, này Aggivessana, dầu cho T ó chí tâm tinh cần,
tinh tấn, tận lực, dầu cho niệm được an trú không dao động, nhưng thân
của Ta vẫn bị khích động, không được khinh an, vì Ta bị chi phối bởi
sự tinh tấn do tinh tấn chống lại khổ thọ ấy. Tuy vậy, này Aggivessana,
khổ thọ ấy khởi lên nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm
Ta.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Ta hãy tu Thiền nín thở". Và này Aggivessana, rồi Ta nín thở
vô, thở ra ngang qua miệng và ngang qua mũi. Này Aggivessana, khi Ta nín thở
vô, thở ra ngang qua miệng và ngang qua mũi, thì một tiếng gió động kinh
khủng thổi lên, ngang qua lỗ tai. Này Aggivessana, ví như tiếng kinh khủng
phát ra từ ống thổi bệ đang thổi của người thợ rèn. Cũng vậy này
Aggivessana, khi Ta nín thở vô, thở ra ngang qua miệng và ngang qua mũi, thời
một tiếng gió động kinh khủng thổi lên, ngang qua lỗ tai. Này Aggivessana,
dầu cho T ó chí tâm tinh cần, tinh tấn, tận lực, dầu cho niệm được an
trú không dao động, nhưng thân của Ta vẫn bị kích động, không được
khinh an, vì Ta bị chi phối bởi sự tinh tấn do tinh tấn chống lại khổ
thọ ấy. Tuy vậy này Aggivessana, khổ thọ ấy khởi lên nơi Ta, được tồn
tại nhưng không chi phối tâm Ta.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Ta hãy tu Thiền nín thở". Và này Aggivessana, rồi Ta nín thở
vô, thở ra ngang qua miệng, ngang qua mũi, và ngang qua tai. Này Aggivessana, khi
Ta nín thở vô thở ra ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai, thì có
ngọn gió kinh khủng thổi lên đau nhói trong đầu Ta. Này Aggivessana, ví như
một người lực sĩ chém đầu một người khác với một thanh kiếm sắc,
cũng vậy này Aggivessana, khi ta nín thở vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang
qua mũi và ngang qua tai, thì có ngọn gió kinh khủng thổi lên đau nhói trong
đầu Ta. Này Aggivessana, dầu cho T ó chí tâm, tinh cần, tinh tấn, tận lực,
dầu cho niệm được an trú không dao động, nhưng thân của Ta vẫn bị
khích động, không được khinh an, vì Ta bị chi phối bởi sự tinh tấn, do
tinh tấn chống lại khổ thọ ấy. Tuy vậy này Aggivessana, khổ thọ ấy khởi
lên nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau : "Ta hãy tu Thiền nín thở". Và này Aggivessana, rồi Ta nín thở
vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai, T ảm giác đau đầu,
một cách kinh khủng. Này Aggivessana, ví như một người lực sĩ lấy một
dây nịt bằng d ứng quấn tròn quanh đầu rồi xiết mạnh; cũng vậy, này
Aggivessana, khi Ta nín thở vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi, và ngang
qua tai, T ảm giác đau đầu một cách kinh khủng. Này Aggivessana, dầu cho T
ó chí tâm, tinh cần, tinh tấn tận lực, dầu cho niệm được an trú không
dao động, nhưng thân của Ta vẫn bị khích động, không được khinh an, vì
Ta bị chi phối bởi sự tinh tấn do tinh tấn chống lại khổ thọ ấy. Tuy
vậy, này Aggivessana, khổ thọ ấy khởi lên nơi Ta, được tồn tại nhưng
không chi phối tâm Ta.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Ta hãy tu Thiền nín thở". Và này Aggivessana, rồi Ta nín thở
vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai. Này Aggivessana, khi
Ta nín thở vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai, một ngọn
gió kinh khủng cắt ngang bụng của Ta. Này Aggivessana, ví như một người
đồ tể thiện xảo hay đệ tử người đồ tể cắt ngang bụng với một
con dao cắt thịt bò sắc bén. Cũng vậy, này Aggivessana, khi Ta nín thở vô,
thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai, một ngọn kinh khủng cắt
ngang bụng của Ta. Này Aggivessana, dầu cho T ó chí tâm, tinh cần, tinh tấn,
tận lực, dẫu cho niệm được an trú, không dao động nhưng thân của Ta vẫn
bị khích động, không được khinh an, vì Ta bị chi phối bởi sự tinh tấn,
do tinh tấn chống lại khổ thọ ấy. Tuy vậy này Aggivessana, khổ thọ ấy
khởi lên nơi Ta, được tồn tại, nhưng không chi phối tâm Ta.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Ta hãy tu Thiền nín thở". Và này Aggivessana, rồi Ta nín thở
vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai. Này Aggivessana, khi
Ta nín thở vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai, thì có
một sức nóng kinh khủng khởi lên trong thân Ta. Này Aggivessana, ví như hai
người lực sĩ sau khi nắm cánh tay một người yếu hơn, nướng người
ấy, đốt người ấy trên một hố than hừng. Cũng vậy, này Aggivessana,
khi Ta nín thở vô, thở ra, ngang qua miệng, ngang qua mũi và ngang qua tai thì
có một sức nóng kinh khủng khởi lên trong thân Ta. Này Aggivessana, dầu cho
T ó chí tâm, tinh cần, tinh tấn, tận lực, dầu cho niệm được an trú,
không dao động, nhưng thân của Ta vẫn bị khích động, không được khinh
an, vì Ta bị chi phối bởi sự tinh tấn, do tinh tấn chống lại khổ thọ
ấy. Tuy vậy, này Aggivessana, khổ thọ ấy khởi lên nơi Ta, được tồn tại
nhưng không chi phối tâm Ta. Lại nữa, này Aggivessana, chư Thiên thấy vậy
nói như sau: "Sa-môn Gotama đã chết rồi". Một so hư Thiên nói như
sau: "Sa-môn Gotam hư hết, nhưng Sa-môn Gotama sắp sử hết". Một so
hư Thiên nói như sau: "Sa-môn Gotam hư hết. Sa-môn Gotama, cũng không phải
sắp chết. Sa-môn Gotama là bậc A-la-hán, đời sống của một A-la-hán là
như vậy".
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Ta hãy hoàn toàn tuyệt thực". Rồi này Aggivessana, chư Thiên
đến Ta và nói như sau: "Này Thiện hữu, Hiền giả chớ có hoàn toàn
tuyệt thực. Này Thiện hữu, nếu Hiền giả có hoàn toàn tuyệt thực,
chúng tôi sẽ đổ các món ăn chư Thiên ngang qu ác lỗ chân lông cho Hiền
giả, và nhờ vậy Hiền giả vẫn sống". Rồi này Aggivessana, Ta suy nghĩ
như sau: "Nếu Ta hoàn toàn tuyệt thực và chư Thiên này đổ các món
ăn chư Thiên ngang qu ác lỗ chân lông cho Ta và nhờ vậy Ta vẫn sống, thời
như vậy Ta tự dối Ta". Này Aggivessana, Ta bác bỏ chư Thiên ấy và
nói: "Như vậy là đủ".
Này Aggivessana, rồi Ta tự suy nghĩ
như sau: "Ta hãy giảm thiểu tối đa ăn uống, ăn ít từng giọt một,
như xúp đậu xanh, xúp đậu đen hay xúp đậu hột hay xúp đậu nhỏ".
Và này Aggivessana, trong khi Ta giảm thiểu tối đa sự ăn uống, ăn từng giọt
một, như xúp đậu xanh, xúp đậu đen hay xúp đậu hột hay xúp đậu nhỏ,
thân của Ta trở thành hết sức gầy yếu. Vì Ta ăn quá ít, tay chân Ta trở
thành như những gọng cỏ hay những đốt cây leo khô héo; vì Ta ăn quá
ít, bàn trôn của Ta trở thành như móng chân con lạc đà; vì Ta ăn quá
ít, xương sống phô bày của Ta giống như một chuỗi banh; vì Ta ăn quá
ít, các xương sườn gầy mòn của Ta giống như rui cột một nhà sàn hư nát;
vì Ta ăn quá ít, nên con ngươi long lanh của Ta nằm sâu thẳm trong lỗ con
mắt, giống như ánh nước long lanh nằm sâu thẳm trong một giếng nước
thâm sâu; vì Ta ăn quá ít, da đầu Ta trở thành nhăn nhiu khô cằn như trái
bí trắng và đắng bị cắt trước khi chín, bị cơn gió nóng làm cho nhăn
nhíu khô cằn. Này Aggivessana, nếu Ta nghĩ: "Ta hãy rờ da bụng",
thì chính xương sống bị Ta nắm lấy. Nếu Ta nghĩ: "Ta hãy rờ xương
sống", thì chính da bụng bị Ta nắm lấy. Vì Ta ăn quá ít, nên này
Aggivessana, da bụng của Ta đến bám chặt xương sống. Này Aggivessana, nếu
Ta nghĩ: "Ta đi đại tiện, hay đi tiểu tiện" thì Ta ngã quỵ, úp
mặt xuống đất, vì Ta ăn quá ít. Này Aggivessana, nếu Ta muốn xoa dịu
thân Ta, lấy tay xoa bóp chân tay, thì này Aggivessana, trong khi Ta xoa bóp chân
tay, các lông tóc hư mục rụng khỏi thân Ta, vì Ta ăn quá ít. Lại nữa,
này Aggivessana, có người thấy vậy nói như sau: "Sa-môn Gotam ó da
đen". Một số người nói như sau: "Sa-môn Gotama, da không đen, Sa-môn
Gotam ó da màu xám". Một số người nói như sau: "Sa-môn Gotama da
không đen, da không xám." Một số người nói như sau: "Sa-môn Gotama
da không đen, da không xám, Sa-môn Gotam ó da màu vàng sẫm". Cho đến mức
độ như vậy, này Aggivessana, d ủa Ta vốn thanh tịnh, trong sáng bị hư hoại
vì Ta ăn quá ít.
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Thuở xư ó những Sa-môn hay Bà-la-môn thình lình cảm thọ những
cảm giác chói đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt. Những sự đau khổ
này là tối thượng, không thể có gì hơn nữa. Về tương lai, có những
Sa-môn hay Bà-la-môn thình lình cảm thọ những cảm giác chói đau, khổ
đau, kịch liệt, khốc liệt. Những sự đau khổ này là tối thượng không
thể có gì hơn nữa. Trong hiện tại, có những Sa-môn hay Bà-la-môn thình
lình cảm thọ những cảm giác chói đau, khổ đau, kịch liệt, khốc liệt.
Những sự đau khổ này là tối thượng, không thể có gì hơn nữa. Nhưng
Ta, với sự khổ hạnh khốc liệt như thế này, vẫn không chứng được
pháp thượng nhân, tri kiến thù thắng xứng đáng bậc Thánh. Hay là có đạo
lộ nào khác đưa đến giác ngộ?"
Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ như
sau: "Ta biết, trong khi phụ thân Ta, thuộc giòng Sakka (Thích-ca) đang cày
và Ta đang ngồi dưới bóng mát cây diêm-phù-đề (jambu), Ta ly dục, ly pháp
bất thiện chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly
dục sanh, có tầm, có tứ". Khi an trú như vậy, Ta nghĩ: "Đạo lộ
này có thể đưa đến giác ngộ chăng?" Và này Aggivessana, tiếp theo ý
niệm ấy, ý thức này khởi lên nơi Ta: "Đây là đạo lộ đưa đến
giác ngộ". Này Aggivessana, rồi Ta suy nghĩ: "T ó sợ chăng lạc thọ
này, một lạc thọ ly dục, ly pháp bất thiện?" Này Aggivessana, rồi Ta
suy nghĩ: "Ta không sợ lạc thọ này, một lạc thọ ly dục, ly pháp bất
thiện".'
Rồi này Aggivessana, Ta suy nghĩ:
"Nay thật không dễ gì chứng đạt lạc thọ ấy, với thân thể ốm yếu
kinh khủng như thế này. Ta hãy ăn thô thực ăn cơm chua". Rồi này
Aggivessana, Ta ăn thô thực, ăn cơm chua. Này Aggivessana, lúc bấy giờ, năm Tỷ-kheo
đang hầu hạ Ta suy nghĩ: "Khi nào Sa-môn Gotam hứng pháp, vị ấy sẽ
nói cho chúng ta biết". Này Aggivessana, khi thấy Ta ăn thô thực, ăn cơm
chua, các vị ấy chán ghét Ta, bỏ đi và nói: "Sa-môn Gotama nay sống đầy
đủ vật chất, từ bỏ tinh tấn, trở lui đời sống sung túc".
Và này Aggivessana, sau khi ăn thô thực
và được sức lực trở lại, Ta ly dục, ly pháp bất thiện, chứng và
trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm có
tứ. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta được tồn tại
nhưng không chi phối tâm Ta. Diệt tầm và tứ, chứng và trú Thiền thứ
hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh
nhất tâm. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta, được tồn
tại nhưng không chi phối tâm Ta. Ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác,
thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng
và trú Thiền thứ ba. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta,
được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta. Xả lạc xả khổ, diệt hỷ
ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc,
xả niệm thanh tịnh. Này Aggivessana, như vậy lạc thọ khởi lên nơi Ta,
được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.
Với tâm định tĩnh, thuần tịnh
trong sáng không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững
chắc, bình tĩnh như vậy, Ta dẫn tâm, hướng tâm đến Túc mạng minh. Ta
nhớ đến các đời sống quá khứ, như một đời, hai đời, ba đời, bốn
đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời,
năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều
hoại kiếp, nhiều thành kiếp, nhiều hoại và thành kiếp. Ta nhớ rằng:
"Tại chỗ kia, T ó tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp
như thế này, thọ khổ lạc như thế này, tuổi thọ đến mức như thế này.
Sau khi chết tại chỗ kia, Ta được sanh ra tại chỗ nọ. Tại chỗ ấy, T
ó tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp như thế này, thọ khổ
lạc như thế này, tuổi thọ đến mức như thế này". Như vậy Ta nhớ
đến nhiều đời sống quá khứ cùng với các nét đại cương và các chi
tiết. Này Aggivessana, đó là minh thứ nhất Ta đã chứng được trong đêm
canh một, vô minh diệt, minh sanh, ám diệt, ánh sáng sanh, do Ta sống không
phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần. Như vậy, này Aggivessana, lạc thọ sanh nơi
Ta được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.
Với tâm định tĩnh, thuần tịnh
trong sáng không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững
chắc, bình tĩnh như vậy, Ta dẫn tâm, hướng tâm đến trí tuệ về sanh tử
củ húng sanh. Ta với thiên nhãn thuần tịnh, siêu nhân, thấy sự sống và
chết củ húng sanh. Ta biết rõ rằng chúng sanh, người hạ liệt kẻ cao
sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh đều
do hạnh nghiệp của họ. Những chúng sanh làm những ác hạnh về thân, lời
và ý, phỉ báng các bậc Thánh, theo tà kiến, tạo các nghiệp theo tà kiến;
những người này, sau khi thân hoại mạng chung, phải sanh vào cõi dữ, ác
thú, đọa xứ, địa ngục. Còn những chúng sanh nào làm những thiện hạnh
về thân, lời và ý, không phỉ báng các bậc Thánh, theo chánh kiến, tạo
các nghiệp theo chánh kiến; những vị này sau khi thân hoại mạng chung,
được sanh lên các thiện thú, cõi trời, trên đời này. Như vậy Ta với
thiên nhãn thuần tịnh, siêu nhân, thấy sự sống chết củ húng sanh. Ta biết
rõ rằng chúng sanh, người hạ liệt, kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ
thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh, đều do hạnh nghiệp của họ. Này
Aggivessana, đó là minh thứ hai Ta đã chứng được trong đêm canh giữa, vô
minh diệt, minh sanh, ám diệt, ánh sáng sanh, do Ta sống không phóng dật, nhiệt
tâm, tinh cần. Như vậy, này Aggivessana, lạc thọ sanh nơi Ta, được tồn tại
nhưng không chi phối tâm Ta.
Với tâm định tĩnh, thuần tịnh,
trong sáng không cấu nhiễm, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững
chắc, bình tĩnh như vậy, Ta dẫn tâm, hướng tâm đến Lậu tận trí. Ta
biết như thật: "Đây là Khổ", biết như thật: "Đây là
Nguyên nhân của khổ", biết như thật: "Đây là sự Diệt khổ",
biết như thật: "Đây là Con đường đưa đến diệt khổ", biết
như thật: "Đây là những lậu hoặc", biết như thật: "Đây
là nguyên nhân của lậu hoặc", biết như thật: "Đây là sự diệt
trừ các lậu hoặc", biết như thật: "Đây là con đường đưa đến
sự diệt trừ các lậu hoặc". Nhờ biết như vậy, nhận thức như vậy,
tâm của Ta thoát khỏi dục lậu, thoát khỏi hữu lậu, thoát khỏi vô minh
lậu. Đối với tự thân đã giải thoát như vậy, Ta khởi lên sự hiểu
biết: "Ta đã giải thoát" Ta đã biết: "Sanh đã diệt, phạm hạnh
đã thành, việc cần làm đã làm, sau đời hiện tại không có đời sống
nào khác nữa". Này Aggivessana, đó là minh thứ ba mà Ta đã chứng được
trong canh cuối, vô minh diệt, minh sanh, ám diệt, ánh sáng sanh, do Ta sống
không phóng dật, nhiệt tâm tinh cần. Như vậy này Aggivessana, lạc thọ
sanh nơi Ta, được tồn tại nhưng không chi phối tâm Ta.
Này Aggivessana, Ta biết rằng khi Ta
thuyết pháp cho đại chúng gồm hàng trăm người, mỗi người nghĩ như thế
này về Ta: "Đặc biệt cho ta, Sa-môn Gotama thuyết pháp". Này
Aggivessana, chớ có hiểu như vậy. Khi Như Lai thuyết pháp cho đại chúng,
thì đó chỉ vì mục đích giảng dạy. Và Ta, này Aggivessana, sau khi chấm dứt
một buổi thuyết giảng như vậy, Ta an trú nội tâm, làm cho tịnh chỉ,
làm cho nhất tâm, làm cho định tĩnh trên định tướng thứ nhất ấy, và
như vậy Ta sống an trú, trường cửu, vĩnh viễn.
– Như vậy, Tôn giả Gotama thật
đáng tin cậy, vì Ngài là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác. Nhưng không biết
Tôn giả Gotam ó cho phép ngủ ban ngày không?
– Này Aggivessana, T ó cho phép, vào
cuối tháng hạ, sau khi khất thực về, sau khi xếp áo sanghati (đại y) thành
bốn, chánh niệm tỉnh giác, Ta nằm xuống ngủ, nằm phía tay mặt.
– Này Tôn giả Gotama, như vậy một
số Sa-môn, Bà-la-môn gọi là an trú nơi si ám.
– Này Aggivessana, như vậy không phải
là si ám hay không si ám. Này Aggivessana, như thế nào là si ám và như thế
nào là không si ám? Hãy nghe và suy nghiệm kỹ, Ta sẽ nói.
– Thưa vâng, Tôn giả.
Niganthaputta Saccaka trả lời Thế
Tôn. Thế Tôn nói như sau:
– Đối với ai, các lậu hoặc chưa
được đoạn trừ, những lậu hoặc liên hệ đến phiền não, sanh khởi hậu
hữu, đáng sợ hãi, liên hệ đến phiền não, sanh khởi hậu hữu, đáng sợ
hãi, đưa đến quả khổ dị thục, hướng đến sanh, già, chết trong tương
lai, vị ấy Ta gọi là còn si ám. Này Aggivessana, đối với ai các lậu hoặc
đã được đoạn trừ, những lậu hoặc, đưa đến quả khổ dị thục,
hướng đến sanh, già, chết trong tương lai, vị ấy Ta gọi là không si
ám. Này Aggivessana, sự đoạn trừ lậu hoặc là không si ám. Này
Aggivessana, đối với Như Lai, các lậu hoặc đã được đoạn trừ, những
lậu hoặc liên hệ đến phiền não, sanh khởi hậu hữu, đáng sợ hãi,
đưa đến quả khổ dị thục, hướng đến sanh, già, chết trong tương
lai, chúng bị cắt tận gốc, được làm như cây ta-la bị chặt đầu, khiến
cho không thể tái sanh, không thể sanh lại trong tương lai. Này Aggivessana,
ví như cây ta-la bị chặt đứt đầu, không lớn lên; cũng vậy, này
Aggivessana, đối với Như Lai, các lậu hoặc đã được đoạn trừ, những
lậu hoặc liên hệ đến phiền não, sanh khởi hậu hữu, đáng sợ hãi,
đưa đến quả khổ dị thục, hướng đến sanh, già, chết trong tương
lai, chúng bị cắt tận gốc, được làm như cây ta-la bị chặt đầu, khiến
cho không thể tái sanh, không thể sanh lại trong tương lai.
Khi được nghe nói vậy,
Niganthaputta Saccaka bạch Thế Tôn:
– Thật kỳ diệu thay, Tôn giả
Gotama! Thật hy hữu thay, Tôn giả Gotama! Dầu cho Tôn giả Gotama bị chống
đối một cách mỉa mai, dầu cho bị công kích với những lời lẽ buộc tội
trong cuộc đối thoại, màu da Tôn giả vẫn sáng suốt, sắc mặt Tôn giả
vẫn hoan hỷ, như một A-la-hán, Chánh Đẳng Giác. Này Tôn giả Gotama, tôi
xác nhận tôi cùng với Purana Kassapa biện luận, vị này khi bị tôi dùng lời
nói chất vấn, liền tránh né với một vấn đề khác, trả lời ra ngoài
vấn đề, và tỏ lộ sự phẫn nộ, sân hận, tức tối. Còn Tôn giả
Gotama, dầu bị chống đối một cách mỉa mai, dầu bị công kích với những
lời lẽ buộc tội trong cuộc đối thoại, màu da Tôn giả vẫn sáng suốt,
sắc mặt Tôn giả vẫn hoan hỷ như một A-la-hán, Chánh Đẳng Giác. Này
Tôn giả Gotama, tôi xác nhận tôi cùng với Makkhali Gosala... Ajita
Kesakambala... Pakudha Kaccayana... Sanjaya Belatthiputta... cùng với Nigantha
Nataputta biện luận, vị này khi bị tôi dùng lời nói chất vấn liền
tránh né với một vấn đề khác, trả lời ra ngoài vấn đề và tỏ lộ
sự phẫn nộ, sân hận và tức tối. Còn Tôn giả Gotama, dầu bị chống
đối một cách mỉa mai, dầu bị công kích với những lời lẽ buộc tội,
trong cuộc đối thoại, màu da Tôn giả vẫn sáng suốt, sắc mặt Tôn giả
vẫn hoan hỷ như một A-la-hán, Chánh Đẳng Giác. Và này Tôn giả Gotama,
chúng tôi nay phải đi, chúng tôi có nhiều công việc, có nhiều việc phải
làm.
– Này Aggivessana, Ông hãy làm những
gì Ông nghĩ là hợp thời.
Rồi Niganthaputta Saccaka hoan hỷ,
tín thọ lời Thế Tôn giảng, từ chỗ ngồi đứng dậy và từ biệt.
|
Mục
Lục
||Chương
kế
|
--- o0o ---
| Thư
Mục Tác Giả |
Tổ
chức đánh máy: Hứa Dân Cường
Chân thành cảm ơn Cư sĩ Bình Anson đã gởi tặng phiên bản điện
tử bộ Kinh này.
Nguồn: www.quangduc.com
Về danh mục
