.
Kinh Trung bộ
HT. Thích Minh Châu dịch
- KINH
NIỆM XỨ
- (Satipatthanasutta)
Như vầy tôi nghe.
Một thời Thế Tôn ở xứ Kuru
(Câu-lâu), Kammassadhamma (kiềm-ma sắt đàm) là đô thị của xứ Kuru. Rồi
Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
– Này các Tỷ-kheo,.
Các Tỷ-kheo vâng đáp Thế Tôn:
– Bạch Thế Tôn.
Thế Tôn thuyết như sau:
– Này các Tỷ-kheo, đây là con
đường độc nhất đưa đến thanh tịnh cho chúng sanh, vượt khỏi sầu não,
diệt trừ khổ ưu, thành tựu chánh trí, chứng ngộ Niết-bàn. Đó là Bốn
Niệm xứ.
Thế nào là bốn? Này các Tỷ-kheo,
ở đây Tỷ-kheo sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm
để chế ngự tham ưu ở đời; sống quán thọ trên các thọ, nhiệt tâm,
tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời; sống quán tâm trên
tâm, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự tham ưu ở đời; sống
quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm để chế ngự
tham ưu ở đời.
Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo
sống quán thân trên thân? Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo đi đến khu rừng,
đi đến gốc cây, hay đi đến ngôi nhà trống, và ngồi kiết già, lưng thẳng
và an trú chánh niệm trước mặt. Tỉnh giác, vị ấy thở vô; tỉnh giác,
vị ấy thở ra. Thở vô dài, vị ấy tuệ tri: "Tôi thở vô dài";
hay thở ra dài, vị ấy tuệ tri: "Tôi thở ra dài"; hay thở vô ngắn,
vị ấy tuệ tri: "Tôi thở vô ngắn"; hay thở ra ngắn, vị ấy tuệ
tri: "Tôi thở ra ngắn". "Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở
vô", vị ấy tập; "Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở ra", vị
ấy tập; "An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở vô", vị ấy tập;
"An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở ra", vị ấy tập. Này các Tỷ-kheo,
như người thợ quay hay học trò người thợ quay thiện xảo khi quay dài,
tuệ tri: "Tôi quay dài" hay khi quay ngắn, tuệ tri: "Tôi quay ngắn".
Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo thở vô dài, tuệ tri: "Tôi thở
vô dài"; hay thở ra dài, tuệ tri: "Tôi thở ra dài"; hay thở
vô ngắn, tuệ tri: "Tôi thở vô ngắn"; hay thở ra ngắn, tuệ tri:
"Tôi thở ra ngắn". "Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở
vô", vị ấy tập; "Cảm giác toàn thân, tôi sẽ thở ra", vị
ấy tập; "An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở vô", vị ấy tập;
"An tịnh toàn thân, tôi sẽ thở ra", vị ấy tập; Như vậy, vị
ấy sống quán thân trên nội thân hay sống quán thân trên ngoại thân; hay
sống quán thân trên cả nội thân, ngoại thân; hay vị ấy sống quán tánh
sanh khởi trên thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay sống quán
tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú chánh niệm
như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy
không nương tựa, không chấp trước vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo,
như vậy là Tỷ-kheo sống quán thân trên thân.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
đi, tuệ tri: "Tôi đi", hay đứng, tuệ tri: "Tôi đứng",
hay ngồi, tuệ tri: "Tôi ngồi", hay nằm, tuệ tri: "Tôi nằm".
Thân thể được sử dụng như thế nào, vị ấy tuệ tri thân như thế ấy.
Vị ấy sống quán thân trên nội thân; hay vị ấy sống quán thân trên ngoại
thân; hay vị ấy sống quán thân trên nội thân, ngoại thân; hay vị ấy sống
quán tánh sanh khởi trên thân; hay vị ấy sống quán tánh diệt tận trên
thân; hay vị ấy sống quán tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây",
vị ấy an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí,
chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật
gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán thân trên
thân.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo,
khi bước tới bước lui, biết rõ việc mình đang làm; khi ngó tới ngó
lui, biết rõ việc mình đang làm; khi co tay, khi duỗi tay, biết rõ việc
mình đang làm; khi mang áo Sanghati (Tăng già lê), mang bát, mang y, biết rõ việc
mình đang làm; khi ăn, uống, nhai, nếm, biết rõ việc mình đang làm; khi đại
tiện, tiểu tiện, biết rõ việc mình đang làm; khi đi, đứng, ngồi, ngủ,
thức, nói, im lặng, biết rõ việc mình đang làm. Như vậy, vị ấy sống
quán thân trên nội thân; hay sống quán thân trên ngoại thân; hay sống
quán thân trên cả nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh
khởi trên thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay sống quán
tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú chánh niệm
như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống
không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo,
như vậy là Tỷ-kheo sống quán thân trên thân.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
quán sát thân này, dưới từ bàn chân trở lên, trên cho đến đảnh tóc,
bao bọc bởi da và chứa đầy những vật bất tịnh sai biệt. Trong thân
này: "đây là tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, thận, tủy,
tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi, ruột, màng ruột, bụng, phân, mật,
đàm (niêm dịch), mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, mỡ da, nước miếng,
nước mủ, nước ở khớp xương, nước tiểu". Này các Tỷ-kheo, cũng
như một bao đồ, hai đầu trống đựng đầy các loại hột như gạo, lúa,
đậu xanh, đậu lớn, mè, gạo đã xay rồi. Một người có mắt, đổ các
hột ấy ra và quán sát: "Đây là hột gạo, đây là hột lúa, đây là
đậu xanh, đây là đậu lớn, đây là mè, đây là hột lúa đã xay rồi".
Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, một Tỷ-kheo quán sát thân này dưới từ bàn
chân trở lên, trên cho đến đảnh tóc, bao bọc bởi da và chứa đầy những
vật bất tịnh sai biệt. Trong thân này: "đây là tóc, lông, móng, răng,
da, thịt, gân, xương, tủy, thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi,
ruột, màng ruột, bụng, phân, mật, đàm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt,
mỡ da, nước miếng, nước mủ, nước ở khớp xương, nước tiểu".
Như vậy, vị ấy sống quán thân trên nội thân; hay sống quán thân trên
ngoại thân, hay sống quán thân trên nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống
quán tánh sanh khởi trên thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay
sống quán tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú
chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và
vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời.
Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán thân trên thân.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
quán sát thân này về các vị trí các giới và sự sắp đặt các giới:
"Trong thân này có địa đại, thủy đại, hỏa đại và phong đại".
Này các Tỷ-kheo, như một người đồ tể thiện xảo, hay đệ tử của một
người đổ tể giết một con bò, ngồi cắt chia từng thân phần tại ngã
tư đường. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo quán sát thân này về vị
trí các giới và về sự sắp đặt các giới: "Trong thân này có địa
đại, thủy đại, hỏa đại và phong đại". Như vậy, vị ấy sống
quán thân trên nội thân; hay sống quán thân trên ngoại thân; hay sống
quán thân trên nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi
trên thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay sống quán tánh sanh
diệt trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú chánh niệm như vậy,
với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương
tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy
là Tỷ-kheo sống quán thân trên thân.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
như thấy một thi thể bị quăng bỏ trong nghĩa địa một ngày, hai ngày,
ba ngày, thi thể ấy trương phồng lên, xanh đen lại, nát thối ra. Tỷ-kheo
quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy, bản tánh là
như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy". Như vậy vị ấy sống quán
thân trên nội thân; hay sống quán thân trên ngoại thân; hay sống quán
thân trên nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên
thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay sống quán tánh sanh diệt
trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú chánh niệm như vậy, với
hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương
tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy
là Tỷ-kheo sống quán thân trên thân.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
như thấy một thi thể bị quăng bỏ trong nghĩa địa, bị các loài quạ
ăn, hay bị các loài diều hâu ăn, hay bị các chim kên ăn, hay bị các loài
chó ăn, hay bị các loài giả can ăn, hay bị các loài côn trùng ăn. Tỷ-kheo
quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy, bản chất là
như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy". Như vậy vị ấy sống quán
thân trên nội thân; hay sống quán thân trên ngoại thân; hay sống quán
thân trên nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên
thân; hay sống quán tánh diệt tận trên thân; hay sống quán tánh sanh diệt
trên thân. "Có thân đây", vị ấy an trú chánh niệm như vậy, với
hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương
tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy
là Tỷ-kheo sống quán thân trên thân.
Này các Tỷ-kheo, lại nữa, Tỷ-kheo
như thấy một thi thể bị quăng bỏ trong nghĩa địa, với các bộ xương
còn liên kết với nhau, còn dính thịt và máu, còn được các đường gân
cột lại... với các bộ xương còn liên kết với nhau, không còn dính thịt
nhưng còn dính máu, còn được các đường gân cột lại... với các bộ xương
không còn dính thịt, dính máu, còn được các đường gân cột lại, chỉ
còn có xương không dính lại với nhau, rải rác chỗ này chỗ kia. Ở đây
là xương tay, ở đây là xương chân, ở đây là xương ống, ở đây là xương
bắp vế, ở đây là xương mông, ở đây là xương sống, ở đây là xương
đầu. Tỷ-kheo quán thân ấy như sau: "Thân này tánh chất là như vậy,
bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh chất ấy". Như vậy, vị
ấy sống quán thân trên nội thân; hay sống quán thân trên ngoại thân; hay
sống quán thân trên nội thân, ngoại thân. Hay vị ấy sống quán tánh sanh
khởi trên thân; hay vị ấy sống quán tánh diệt tận trên thân; hay vị
ấy sống quán tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây", vị ấy sống
an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm.
Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì ở
trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán thân trên
thân.
Lại nữa này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
như thấy một thi thể bị quăng bỏ trong nghĩa địa, chỉ còn toàn xương
trắng màu vỏ ốc... chỉ còn một đống xương lâu hơn ba năm... chỉ còn
là xương thối trở thành bột. Tỷ-kheo quán thân ấy như sau: "Thân
này tánh chất là như vậy, bản tánh là như vậy, không vượt khỏi tánh
chất ấy". Như vậy vị ấy sống quán thân trên nội thân; hay sống
quán thân trên ngoại thân; hay sống quán thân trên nội thân, ngoại thân.
Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên thân; hay sống quán tánh diệt tận
trên thân; hay sống quán tánh sanh diệt trên thân. "Có thân đây",
vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh
trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một
vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán thân
trên thân.
Này các Tỷ-kheo, như thế nào là Tỷ-kheo
sống quán thọ trên các thọ? Này các Tỷ-kheo, ở đây Tỷ-kheo khi cảm
giác lạc thọ, tuệ tri: "Tôi cảm giác lạc thọ"; khi cảm giác khổ
thọ, tuệ tri: "Tôi cảm giác khổ thọ"; khi cảm giác bất khổ bất
lạc thọ, tuệ tri: "Tôi cảm giác bất khổ bất lạc thọ". Hay
khi cảm giác lạc thọ thuộc vật chất, tuệ tri: "Tôi cảm giác lạc
thọ thuộc vật chất"; hay khi cảm giác lạc thọ không thuộc vật chất,
tuệ tri: "Tôi cảm giác lạc thọ không thuộc vật chất". Hay khi cảm
giác khổ thọ thuộc vật chất, tuệ tri: "Tôi cảm giác khổ thọ thuộc
vật chất"; hay khi cảm giác khổ thọ không thuộc vật chất, tuệ
tri: "Tôi cảm giác khổ thọ không thuộc vật chất". Hay khi cảm
giác bất khổ bất lạc thọ thuộc vật chất, tuệ tri: "Tôi cảm
giác bất khổ bất lạc thọ thuộc vật chất"; hay khi cảm giác bất
khổ bất lạc thọ không thuộc vật chất, tuệ tri: "Tôi cảm giác bất
khổ bất lạc thọ không thuộc vật chất". Như vậy, vị ấy sống quán
thọ trên các nội thọ; hay sống quán thọ trên các ngoại thọ; hay sống
quán thọ trên các nội thọ, ngoại thọ. Hay vị ấy sống quán tánh sanh
khởi trên các thọ, hay sống quán tánh diệt tận trên các thọ; hay sống
quán tánh sanh diệt trên các thọ. "Có thọ đây", vị ấy sống an
trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm.
Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời.
Này các Tỷ-kheo, như vậy Tỷ-kheo sống quán thọ trên các thọ.
Này các Tỷ-kheo, như thế nào là Tỷ-kheo
sống quán tâm trên tâm? Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo, với tâm có
tham, tuệ tri: "Tâm có tham"; hay với tâm không tham, tuệ tri:
"Tâm không tham". Hay với tâm có sân, tuệ tri: "Tâm có
sân" hay với tâm không sân, tuệ tri: "Tâm không sân". Hay với
tâm có si, tuệ tri: "Tâm có si"; hay với tâm không si, tuệ tri:
"Tâm không si". Hay với tâm thâu nhiếp, tuệ tri: "Tâm được
thâu nhiếp". Hay với tâm tán loạn, tuệ tri: "Tâm bị tán loạn".
Hay với tâm quảng đại, tuệ tri: "Tâm được quảng đại"; hay với
tâm không quảng đại, tuệ tri: "Tâm không được quảng đại".
Hay với tâm hữu hạn, tuệ tri: "Tâm hữu hạn". Hay với tâm vô thượng,
tuệ tri: "Tâm vô thượng". Hay với tâm có định, tuệ tri: "Tâm
có định"; hay với tâm không định, tuệ tri: "Tâm không định".
Hay với tâm giải thoát, tuệ tri: "Tâm có giải thoát"; hay với
tâm không giải thoát, tuệ tri: "Tâm không giải thoát".
Như vậy vị ấy sống quán tâm
trên nội tâm; hay sống quán tâm trên ngoại tâm; hay sống quán tâm trên nội
tâm, ngoại tâm. Hay sống quán tánh sanh khởi trên tâm; hay sống quán tánh
diệt tận trên tâm; hay sống quán tánh sanh diệt trên tâm. "Có tâm đây",
vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh
trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một
vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán tâm
trên tâm.
Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo
sống quán pháp trên các pháp? Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo sống
quán pháp trên các pháp đối với năm triền cái. Và này các Tỷ-kheo, thế
nào là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm triền cái?
Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo nội tâm có ái dục, tuệ tri: "Nội
tâm tôi có ái dục"; hay nội tâm không có ái dục, tuệ tri: "Nội
tâm tôi không có ái dục". Và với ái dục chưa sanh nay sanh khởi, vị
ấy tuệ tri như vậy; và với ái dục đã sanh nay được đoạn diệt, vị
ấy tuệ tri như vậy; và với ái dục đã được đoạn diệt, tương lai
không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy. Hay nội tâm có sân hận,
tuệ tri: "Nội tâm tôi có sân hận"; hay nội tâm không có sân hận,
tuệ tri: "Nội tâm tôi không có sân hận". Và với sân hận chưa
sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy; và với sân hận đã sanh, nay
được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy; và với sân hận đã được
đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy. Hay
nội tâm có hôn trầm thụy miên, tuệ tri: "Nội tâm tôi có hôn trầm
thụy miên"; hay nội tâm không có hôn trầm thụy miên, tuệ tri: "Nội
tâm tôi không có hôn trầm thụy miên". Và với hôn trầm thụy miên chưa
sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy; và với hôn trầm thụy miên
đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy; và với hôn trầm
thụy miên đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy
tuệ tri như vậy. Hay nội tâm có trạo hối, tuệ tri: "Nội tâm tôi
có trạo hối"; hay nội tâm không có trạo hối, tuệ tri: "Nội
tâm tôi không có trạo hối". Và với trạo hối chưa sanh nay sanh khởi,
vị ấy tuệ tri như vậy; và với trạo hối đã sanh nay được đoạn diệt,
vị ấy tuệ tri như vậy; và với trạo hối đã được đoạn diệt,
tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy. Hay nội tâm có
nghi, tuệ tri: "Nội tâm tôi có nghi"; hay nội tâm không có nghi, tuệ
tri: "Nội tâm tôi không có nghi". Và với nghi chưa sanh nay sanh khởi,
vị ấy tuệ tri như vậy; và với nghi đã sanh nay được đoạn diệt, vị
ấy tuệ tri như vậy; và với nghi đã được đoạn diệt, tương lai không
sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy.
Như vậy vị ấy sống quán pháp
trên các nội pháp; hay sống quán pháp trên các ngoại pháp; hay sống quán
pháp trên các nội pháp, ngoại pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi
trên các pháp; hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp; hay sống quán
tánh sanh diệt trên các pháp. "Có những pháp ở đây", vị ấy sống
an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm.
Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời.
Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với
năm triền cái.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
sống quán pháp trên các pháp đối với năm thủ uẩn. Này các Tỷ-kheo, thế
nào là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với năm thủ uẩn? Này
các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo suy tư: "Đây là sắc, đây là sắc tập, đây là
sắc diệt. Đây là thọ, đây là thọ tập, đây là thọ diệt. Đây là tưởng,
đây là tưởng tập; đây là tưởng diệt. Đây là hành, đây là hành tập,
đây là hành diệt. Đây là thức, đây là thức tập, đây là thức diệt".
Như vậy, vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp; hay sống quán pháp
trên các ngoại pháp; hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp.
Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp; hay sống quán tánh diệt
tận trên các pháp; hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp. "Có những
pháp ở đây", vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng
hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không
chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo
sống quán pháp trên các pháp đối với năm thủ uẩn.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
sống quán pháp trên các pháp đối với sáu nội ngoại xứ. Này các Tỷ-kheo,
thế nào là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với sáu nội ngoại
xứ? Này các Tỷ-kheo, ở đây Tỷ-kheo tuệ tri con mắt và tuệ tri các sắc,
do duyên hai pháp này, kiết sử sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy; và với
kiết sử chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử
đã sanh nay được đoạn diệt, vị ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử
đã được đoạn diệt, tương lai không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như
vậy... tuệ tri tai và tuệ tri các tiếng... tuệ tri mũi và tuệ tri các hương...
tuệ tri lưỡi... và tuệ tri các vị... tuệ tri thân và tuệ tri các xúc,
tuệ tri ý và tuệ tri các pháp; do duyên hai pháp này, kiết sử sanh khởi,
vị ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy
tuệ tri như vậy; và với kiết sử đã sanh nay được đoạn diệt, vị
ấy tuệ tri như vậy; và với kiết sử đã được đoạn diệt, tương lai
không sanh khởi nữa, vị ấy tuệ tri như vậy. Như vậy vị ấy sống quán
pháp trên các nội pháp; hay sống quán pháp trên các ngoại pháp; hay sống
quán pháp trên các nội pháp, ngoại pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh
khởi trên các pháp; hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp; hay sống
quán tánh sanh diệt trên các pháp. "Có những pháp ở đây", vị
ấy sống an trú chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí,
chánh niệm. Và vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật
gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán pháp trên
các pháp đối với sáu nội ngoại xứ.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo
sống quán pháp trên các pháp đối với Bảy Giác chi. Này các Tỷ-kheo, thế
nào là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với Bảy Giác chi? Này
các Tỷ-kheo, ở đây Tỷ-kheo nội tâm có niệm giác chi, tuệ tri: "Nội
tâm tôi có niệm giác chi"; hay nội tâm không có niệm giác chi, tuệ
tri: "Nội tâm tôi không có ý niệm giác chi". Và với niệm giác
chi chưa sanh nay sanh khởi, vị ấy tuệ tri như vậy, và với niệm giác chi
đã sanh, nay được tu tập viên thành, vị ấy tuệ tri như vậy. Hay nội tâm
có trạch pháp giác chi... (như trên)... hay nội tâm có tinh tấn giác chi...
(như trên)... hay nội tâm có hỷ giác chi... (như trên)... hay nội tâm có
khinh an giác chi... (như trên)... hay nội tâm có định giác chi... (như trên)...
hay nội tâm có xả giác chi, tuệ tri: "Nội tâm tôi có xả giác
chi"; hay nội tâm không có xả giác chi, tuệ tri: "Nội tâm tôi
không có xả giác chi". Và với xả giác chi chưa sanh nay sanh khởi, vị
ấy tuệ tri như vậy, và với xả giác chi đã sanh nay được tu tập viên
thành, vị ấy tuệ tri như vậy. Như vậy vị ấy sống quán pháp trên các
nội pháp; hay sống quán pháp trên các ngoại pháp; hay sống quán pháp trên
các nội pháp, ngoại pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các
pháp; hay sống quán tánh diệt tận trên các pháp; hay sống quán tánh sanh
diệt trên các pháp. "Có những pháp ở đây", vị ấy sống an trú
chánh niệm như vậy, với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và
vị ấy sống không nương tựa, không chấp trước một vật gì trên đời.
Này các Tỷ-kheo, như vậy là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với
Bảy Giác chi.
Lại nữa, này các Tỷ-kheo, vị ấy
sống quán pháp trên các pháp đối với Bốn Thánh đế. Này các Tỷ-kheo,
thế nào là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với Bốn Thánh đế?
Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo như thật tuệ tri: "Đây là Khổ";
như thật tuệ tri: "Đây là Khổ tập"; như thật tuệ tri: "Đây
là Khổ diệt"; như thật tuệ tri: "Đây là Con đường đưa đến
Khổ diệt". Như vậy, vị ấy sống quán pháp trên các nội pháp; hay sống
quán pháp trên các ngoại pháp; hay sống quán pháp trên các nội pháp, ngoại
pháp. Hay vị ấy sống quán tánh sanh khởi trên các pháp; hay sống quán
tánh diệt tận trên các pháp; hay sống quán tánh sanh diệt trên các pháp.
"Có những pháp ở đây", vị ấy sống an trú chánh niệm như vậy,
với hy vọng hướng đến chánh trí, chánh niệm. Và vị ấy sống không nương
tựa, không chấp trước một vật gì trên đời. Này các Tỷ-kheo, như vậy
là Tỷ-kheo sống quán pháp trên các pháp đối với Bốn Thánh đế.
Này các Tỷ-kheo, vị nào tu tập Bốn
Niệm xứ này như vậy trong bảy năm, vị ấy có thể chứng một trong hai
quả sau đây: Một là chứng Chánh trí ngay trong hiện tại, hay nếu còn hữu
dư y, thì chứng quả Bất hoàn. Này các Tỷ-kheo, không cần gì đến bảy
năm, một vị nào tu tập Bốn Niệm xứ này như vậy trong sáu năm, trong
năm năm, trong bốn năm, trong ba năm, trong hai năm, trong một năm, vị ấy có
thể chứng một trong hai quả sau đây: Một là chứng Chánh trí ngay trong hiện
tại, hay nếu còn hữu dư y, thì chứng quả Bất hoàn. Này các Tỷ-kheo,
không cần gì đến một năm, một vị nào tu tập Bốn Niệm xứ này trong
bảy tháng, vị ấy có thể chứng một trong hai quả sau đây: Một là chứng
Chánh trí ngay trong hiện tại, hay nếu còn hữu dư y, thì chứng quả Bất
hoàn. Này các Tỷ-kheo, không cần gì bảy tháng, một vị nào tu tập Bốn
Niệm xứ này trong sáu tháng, trong năm tháng, trong bốn tháng, trong ba
tháng, trong hai tháng, trong một tháng, trong nửa tháng, vị ấy có thể chứng
một trong hai quả sau đây: Một là chứng Chánh trí ngay trong hiện tại,
hay nếu còn hữu dư y, thì chứng quả Bất hoàn. Này các Tỷ-kheo, không cần
gì nửa tháng, một vị nào tu tập Bốn Niệm xứ này trong bảy ngày, vị
ấy có thể chứng một trong hai quả sau đây: Một là chứng Chánh trí ngay
trong hiện tại, hai là nếu còn hữu dư y, thì chứng quả Bất hoàn... Này
các Tỷ-kheo, đây là con đường độc nhất đưa đến thanh tịnh cho chúng
sanh, vượt khỏi sầu não, diệt trừ khổ ưu, thành tựu Chánh trí, chứng
ngộ Niết-bàn. Đó là Bốn Niệm xứ.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các
Tỷ-kheo ấy hoan hỷ, tín thọ lời dạy của Thế Tôn.
|
Mục
Lục
||Chương
kế
|
--- o0o ---
| Thư
Mục Tác Giả |
Tổ
chức đánh máy: Hứa Dân Cường
Chân thành cảm ơn Cư sĩ Bình Anson đã gởi tặng phiên bản điện
tử bộ Kinh này.
Nguồn: www.quangduc.com
Về danh mục
