.
Kinh Trung bộ
HT. Thích Minh Châu dịch
- KINH
SONG TẦM
- (Dvedhavitakkasutta)
Tôi nghe như vầy:
Một thời Thế Tôn ở Savatthi
(Xá-vệ), tại Jetavana (Kỳ-đà Lâm), vườn ông Anathapindika (Cấp Cô Độc).
Tại đây, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo: "Chư Tỷ-kheo". – "Thưa
vâng", các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn thuyết giảng như
sau:
– Chư Tỷ-kheo, trước khi Ta giác
ngộ, khi chưa thành Chánh Giác và còn là Bồ-tát, Ta suy nghĩ như sau:
"Ta sống suy tư và chia hai suy tầm". Chư Tỷ-kheo, phàm có dục tầm
nào, sân tầm nào, hại tầm nào, Ta phân thành phần thứ nhất; phàm có ly
dục tầm nào, vô sân tầm nào, vô hại tầm nào, Ta phân thành phần thứ
hai. Chư Tỷ-kheo, rồi Ta sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần. Khi dục
tầm khởi lên, Ta tuệ tri: "Dục tầm này khởi lên nơi Ta, và dục tầm
này đưa đến tự hại, đưa đến hại người, đưa đến hại cả hai, diệt
trí tuệ, dự phần vào phiền não, không đưa đến Niết-bàn". Chư Tỷ-kheo,
khi Ta suy tư: "Dục tầm này đưa đến tự hại", dục tầm được
biến mất, Chư Tỷ-kheo, khi ta suy tư: "Dục tầm đưa đến hại người",
dục tầm được biến mất. Chư Tỷ-kheo, khi Ta suy tư: "Dục tầm đưa
đến hại cả hai", dục tầm được biến mất. Chư Tỷ-kheo, khi Ta suy
tư: "Dục tầm diệt trí tuệ, dự phần vào phiền não, không đưa đến
Niết-bàn", dục tầm được biến mất. Chư Tỷ-kheo, như vậy Ta tiếp
tục trừ bỏ, xả ly và đoạn tận dục tầm. Chư Tỷ-kheo, trong khi Ta sống
không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, sân tầm khởi lên... (như trên)... hại
tầm khởi lên. Ta tuệ tri: "Hại tầm này khởi lên nơi Ta, và hại tầm
này đưa đến tự hại, đưa đến hại người, đưa đến hại cả hai, diệt
trí tuệ, dự phần vào phiền não, không đưa đến Niết-bàn". Chư Tỷ-kheo,
khi Ta suy tư: "Hại tầm này đưa đến tự hại"... "Hại tầm
diệt trí tuệ, dự phần vào phiền não, không đưa đến Niết-bàn", hại
tầm biến mất. Chư Tỷ-kheo, như vậy Ta tiếp tục trừ bỏ, xả ly và đoạn
tận hại tầm. Chư Tỷ-kheo, Tỷ-kheo suy tư, quán sát nhiều vấn đề gì,
thời tâm sanh khuynh hướng đối vấn đề ấy. Chư Tỷ-kheo, nếu Tỷ-kheo
suy tư, quán sát nhiều về dục tầm, vị ấy từ bỏ ly dục tầm. Khi tâm
đã nặng về dục tầm, thời tâm vị ấy có khuynh hướng về dục tầm.
Chư Tỷ-kheo, nếu Tỷ-kheo suy tư quán sát nhiều về sân tầm... (như trên)...
về hại tầm, vị ấy từ bỏ vô hại tầm. Khi tâm đã đặt nặng về hại
tầm thời tâm vị ấy có khuynh hướng về hại tầm. Chư Tỷ-kheo, ví như
vào cuối tháng mùa mưa, về mùa thu, khi lúa đã trổ hạt, một người mục
đồng chăn giữ bò, cầm roi đánh các con bò bên này, đánh bên kia, chế
ngự chúng, ngăn chận chúng. Vì sao vậy? Chư Tỷ-kheo, vì người mục đồng
thấy do nhân duyên này, đưa đến sự chết, sự tù tội, sự đánh đập
hay sự trách móc. Chư Tỷ-kheo, cũng vậy, Ta đã thấy sự nguy hại, sự hạ
liệt, sự uế nhiễm củ ác pháp bất thiện, và thấy sự viễn ly, sự lợi
ích, sự thanh tịnh củ ác thiện pháp.
Chư Tỷ-kheo, trong khi Ta sống không
phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần như vậy, khi ly dục tầm khởi lên, Ta tuệ
tri như vầy: "Ly dục tầm này khởi lên nơi Ta và ly dục tầm này
không đưa đến tự hại, không đưa đến hại người, không đưa đến hại
cả hai, tăng trưởng trí tuệ, không dự phần vào phiền não, đưa đến
Niết-bàn". Chư Tỷ-kheo, nếu ban đêm Ta suy tư, quán sát (về ly dục tầm)
không phải từ nhân duyên ấy Ta thấy sợ hãi. Chư Tỷ-kheo, nếu ban ngày
Ta suy tư, quán sát (về ly dục tầm), không phải từ nhân duyên ấy Ta thấy
sợ hãi. Chư Tỷ-kheo, nếu ban đêm, ban ngày, Ta suy tư, quán sát (về ly dục
tầm), không phải từ nhân duyên ấy Ta thấy sợ hãi. Và Ta suy tư, quán
sát quá lâu, thân t ó thể mệt mỏi; khi thân mệt mỏi thì tâm bị dao động;
khi tâm bị dao động thì tâm rất khó được định tĩnh. Chư Tỷ-kheo, rồi
tự nội thân Ta trấn an tâm, trấn tịnh tâm, khiến được nhất tâm, khiến
thành định tĩnh. Vì sao vậy? Vì để tâm Ta khỏi dao động. Chư Tỷ-kheo,
trong khi Ta sống không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần như vậy, khi vô sân
tầm khởi lên... (như trên)... vô hại tầm khởi lên. Ta tuệ tri như vậy:
"Vô hại tầm này khởi lên nơi Ta và vô hại tầm này không đưa đến
tự hại, không đưa đến hại người, không đưa đến hại cả hai, tăng
trưởng trí tuệ, không dự phần vào phiền não, đưa đến Niết-bàn".
Chư Tỷ-kheo, nếu ban đêm... không phải từ nhân duyên ấy, mà Ta thấy sợ
hãi. Và nếu Ta suy tư, quán sát quá lâu, thân T ó thể mệt mỏi; khi thân
Ta mệt mỏi thì tâm bị dao động, khi tâm bị dao động, tâm rất khó được
định tĩnh. Chư Tỷ-kheo, rồi tự nội thân Ta trấn an tâm, trấn tịnh
tâm, khiến được nhất tâm, khiến thành định tĩnh. Vì sao vậy? Vì để
tâm Ta khỏi dao động. Chư Tỷ-kheo, nếu vị Tỷ-kheo suy tư, quán sát nhiều
về vấn đề gì thời tâm sanh khuynh hướng đối với vấn đề ấy. Chư
Tỷ-kheo, nếu Tỷ-kheo suy tư, quán sát nhiều về ly dục tầm, vị ấy từ
bỏ dục tầm. Khi tâm đã đặt nặng về ly dục tầm, tâm vị ấy có
khuynh hướng về ly dục tầm. Chư Tỷ-kheo, nếu Tỷ-kheo suy tư, quán sát
nhiều về vô sân tầm... (như trên)... nếu Tỷ-kheo suy tư, quán sát nhiều
về bất hại tầm, vị ấy từ bỏ hại tầm. Khi tâm đã đặt nặng về
bất hại tầm, thời tâm vị ấy có khuynh hướng về bất hại tầm. Chư
Tỷ-kheo, ví như vào cuối tháng hè, khi tất cả lúa gạo đã cất vào kho
thóc, một người mục đồng chăn giữ các con bò. Khi người mục đồng
ở dưới gốc cây hay ở ngoài trời, người ấy có thể nghĩ đến có việc
cần phải làm, và người ấy nghĩ: "Đây là những con bò". Chư Tỷ-kheo,
cũng vậy ở đây, có việc cần phải làm, và Ta nghĩ: "Đây là những
pháp".
Chư Tỷ-kheo, Ta phát tâm dõng mãnh,
tinh tấn, không có tiêu cực, niệm không tán loạn được an trú, tâm được
khinh an, không có cuồng nhiệt, tâm được định tĩnh nhất tâm, chư Tỷ-kheo,
Ta ly dục, ly ác, bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng
thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm, có tứ. Diệt tầm và tứ, T hứng
và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm
không tứ, nội tĩnh nhất tâm. Ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân
cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, T hứng
và an trú Thiền thứ ba. Xả lạc xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước,
T hứng và trú Thiền thứ tư, không khổ, không lạc, xả niệm thanh tịnh.
Với tâm định tĩnh như vậy... (giống
như trang... đến trang...). Chư Tỷ-kheo, đó là minh thứ ba Ta đã chứng
được cuối đêm canh thứ ba; vô minh được đoạn trừ, minh sanh khởi, bóng
tối được đoạn trừ, ánh sáng sanh khởi, trong khi Ta sống không phóng dật,
nhiệt tâm, tinh cần.
Chư Tỷ-kheo, giống như trong khu rừng
rậm rạp có một hồ nước lớn thâm sâu, và một đoàn nai lớn sống gần
một bên. Có một người đến, không muốn chúng được lợi ích, không muốn
chúng được hạnh phúc, không muốn chúng được an ổn, khỏi các ách nạn.
Nếu có con đường nào được yên ổn, được an toàn, đưa đến hoan hỷ,
người ấy sẽ chận đóng con đường này lại, sẽ mở con đường nguy hiểm,
sẽ đặt con mồi đực, sẽ đặt con mồi cái. Chư Tỷ-kheo, như vậy, sau
một thời gian đoàn nai lớn ấy gặp ách nạn và hao mòn dần. Chư Tỷ-kheo,
có một người đến, muốn đoàn nai ấy được lợi ích, muốn chúng được
hạnh phúc, muốn chúng được an ổn, khỏi các ách nạn. Nếu có con đường
nào được yên ổn, được an toàn, người ấy sẽ mở con đường này, sẽ
đóng con đường nguy hiểm lại, sẽ đem con mồi đực đi, sẽ hủy bỏ
con mồi cái. Chư Tỷ-kheo, như vậy đoàn nai lớn ấy sau một thời gian sẽ
được tăng trưởng, hưng thịnh, thành mãn.
Chư Tỷ-kheo, Ta nói ví dụ ấy để
giải thích ý nghĩa như sau: Chư Tỷ-kheo, hồ nước lớn, thâm sâu chỉ cho
các dục. Chư Tỷ-kheo, đoàn nai lớn chỉ cho các loài hữu tình. Chư Tỷ-kheo,
con người không muốn chúng được lợi ích, không muốn chúng được hạnh
phúc, không muốn chúng được an ổn, khỏi các ách nạn chỉ cho ác ma. Chư
Tỷ-kheo, con đường nguy hiểm chỉ cho con đường tà đạo có tám ngành, tức
là tà tri kiến, tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn, tà
niệm, tà định. Chư Tỷ-kheo, con mồi đực chỉ cho hỷ và tham. Chư Tỷ-kheo,
con mồi cái chỉ cho vô minh. Chư Tỷ-kheo, còn người muốn chúng được lợi
ích, muốn chúng được hạnh phúc, muốn chúng được an ổn khỏi các ách
nạn chỉ cho Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác. Con đường yên ổn,
an toàn, đưa đến hoan hỷ chỉ cho con đường Thánh đạo Tám ngành, tức
là Chánh tri kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng,
Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định. Chư Tỷ-kheo, như vậy Ta mở con
đường yên ổn, an toàn, đưa đến hoan hỷ, Ta đóng con đường nguy hiểm,
Ta mang đi con mồi đực, Ta hủy bỏ con mồi cái. Chư Tỷ-kheo, những gì vị
Đạo Sư cần phải làm cho các đệ tử vì lòng thương tưởng họ, những
điều ấy Ta đã làm, vì lòng thương tưởng các Người. Chư Tỷ-kheo, đây
là các gốc cây, đây là các chỗ trống. Hãy Thiền định, chớ có phóng
dật, chớ có hối tiếc về sau. Đó là lời giáo huấn của Ta.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các
Tỷ-kheo ấy hoan hỷ, tín thọ lời dạy Thế Tôn.
|
Mục
Lục
||Chương
kế
|
--- o0o ---
| Thư
Mục Tác Giả |
Tổ
chức đánh máy: Hứa Dân Cường
Chân thành cảm ơn Cư sĩ Bình Anson đã gởi tặng phiên bản điện
tử bộ Kinh này.
Nguồn: www.quangduc.com
Về danh mục
