.
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ NIỀM TIN PHẬT GIÁO
Biên Soạn:
Pháp Sư Quảng Tịnh
Việt dịch: Thích Ðạo Cơ
--- o0o ---
Chương VI
SÁM HỐI
Dẫn Nhập
Trên đời không có ai hoàn toàn thanh tịnh,
không mang một tỳ vết nào, trừ phi đã trải qua một phen rèn luyện triệt
để.
Ðức Phật dạy: “Chúng sanh chìm đắm trong
sáu nẻo luân hồi nên hoàn toàn không thể trong sạch, dứt hết tỳ vết tội
ác”. Thế giới Ta-bà là nơi tập hợp ngũ trược
nên mới gọi là trần thế, tức là trên cõi đời này dẫy đầy bụi bặm và nhơ
nhớp. Người ta thường nói “gần son thì đỏ, gần mực thì đen”. Sống ở trong
đời nhất định sẽ bị trần thế làm nhiễm ô, khiến hai mắt của chúng ta bị
ngăn che, đánh mất chân tánh quên mất con đường chánh. Do đó, nếu muốn tẩy
hết tội ác trần nhiễm, được thanh tịnh tự tại thì nhất định cần phải hiểu
rõ phương pháp sám hối.
Chánh Ðề
I. Ðịnh nghĩa
Sám, tiếng Phạn là Ksamayati; dịch ý là hối
quá. Sau khi hối lỗi về những sai phạm, từ đó không vi phạm trở lại, cũng
chiùnh là không phạm lỗi lần thứ hai. Biết rõ lỗi lầm thì phải thiết bày
pháp sám hối, nếu sau khi đã sám hối rồi mà còn tái phạm thì không phù hợp
với tôn chỉ sám hối của Phật giáo.
II. Chủng loại
Người đời hoặc
ngoại đạo cũng có phương pháp sám hối, nhưng không giống với phương pháp
sám hối của Phật giáo. Ngoại đạo cũng có các thứ tế phẩm dâng hiến thần
linh để cầu trừ tội lỗi của mình. Họ cũng có nơi tắm rửa, gọi là sông
Thánh để tẩy tội cấu, hoặc dùng các lối khổ hạnh như nhịn ăn, nhịn uống,
dầm mưa dãi nắng, châm mũi nhọn vào thân thể... để cầu giải trừ tội
chướng. Nhưng tội lỗi lại ở trong tâm linh, không hình không tướng, làm
sao có thể dùng hình thức bên ngoài để rửa sạch tội lỗi được!? Ðức Phật
dạy: “Tội do tâm sanh nên phải do tâm trừ, không ai có quyền thưởng hay
phạt”. Nghĩa là “trồng dưa được dưa, trồng đậu được đậu”. Do đó, chúng ta
muốn trừ bỏ lỗi lầm thì cần phải thực hành phương pháp sám hối của Phật
giáo mới có thể đạt được lợi ích. Phật giáo có bốn loại sám hối :
1. Tác pháp sám hối.
2. Thủ tướng sám hối.
3. Hồng danh sám hối.
4. Vô sanh sám hối..
Ba loại sám hối trước thuộc “sự sám hối”,
loại sám hối sau thuộc “lý sám hối”.
1. Tác pháp sám hối: Thiết đàn cung thỉnh chư đại đức tăng thanh tịnh
chứng minh. Sau đó vào pháp đàn, phải thành kính tha thiết bày tỏ rõ ràng:
“Phát lồ lầm lỗi, nhất tâm sám hối, phát thệ nguyện vĩnh viễn không tái
phạm”. Thành khẩn như vậy, giới thể nếu đạt được thanh tịnh thì tội lỗi sẽ
được tiêu trừ.
2. Thủ tướng sám hối: Dùng quán tưởng mà
sám hối. Phương pháp này nên dùng cho những bậc tu hành đạo hạnh tương đối
cao, hoặc ở địa phương không có Tăng-già thanh tịnh chứng minh. Khi thực
hành pháp này, hành giả nên đối diện trước tượng Phật, Bồ-tát thành tâm lễ
bái, bày tỏ tội lỗi, sám hối lỗi lầm đã vi phạm từ một ngày, ba ngày, bảy
ngày, bốn mươi chín ngày..., cho đến vô số ngày, đến khi nào thấy được
tướng tốt, như thấy hào quang, hoa sen, hoặc Phật, Bồ-tát hiện thân xoa
đầu... mới có thể dừng nghỉ.
3. Hồng danh sám hối: Phương pháp này lấy
năm mươi ba Thánh hiệu Phật trong kinh “Quán Dược Vương Dược Thượng
Boà-tát” và thêm ba mươi lăm Thánh hiệu vị Phật trong kinh “Ðại Bảo Tích”,
cộng lại thành tám mươi tám Thánh hiệu Phật, lại thêm pháp giới tạng thân
A Di Ðà Phật với kệ Phổ Hiền đại nguyện mà thành nghi sám hối này. Tổng
cộng tất cả thành một trăm lẻ tám lạy, tượng trưng tẩy trừng cho một trăm
lẻ tám phiền não.
Nếu dựa theo nghi
thức sám hối này mà thành tâm lễ bái thì có thể tiêu trừ được tội chướng.
Bất luận những điều đã vi phạm ở nhiều kiếp quá khứ hoặc ở đời hiện tại
đều có thể sám hối trừ sạch hết. Do nhiều kiếp trong quá khứ, chúng ta đã
tạo rất nhiều ác nghiệp, nên chỉ sám hối bằng miệng không thì không thể dễ
dàng có hiệu nghiệm mà phải thành kính lạy Phật, thành tâm sám hối và phát
nguyện không tạo ác nghiệp, não hại chúng sanh nữa. Cung thỉnh chư Phật
hướng đến chứng minh lòng sửa đổi của chúng ta đối với kẻ oán. Giống như
khi học sinh vi phạm nghiêm trọng nội quy của nhà trường, thứ nhất cần
phải mời phụ huynh trong nhà hoặc người có đức độ đến để cam đoan, bảo đảm
cho học sinh không tái phạm nội quy nhà trường nữa, học sinh đó mới không
bị đuổi học.
Trong kinh Ðại Bảo
Tích, đức Phật có dạy: “Tất cả chúng sanh phạm tội ngũ nghịch,
mười điều ác,
cho đến muôn kiếp không thể sám hối; nhưng nếu xưng niệm thánh hiệu ba
mươi lăm vị Phật và thành tâm lễ bái thì tất cả tội chướng thảy đều được
tiêu trừ”. Hồng danh của chư Phật như ngọn đèn sáng có thể phá trừ phiền
não tối tăm. Công đức thật không thể nghĩ bàn như thế, cho nên hiện nay,
đại đa số các tự viện đều áp dụng phương pháp sám hối này.
4. Vô sanh sám hối
Phương pháp sám hối
này thuộc về lý sám hối, cao thâm lại rất khó. Chỉ bậc thượng căn mới có
thể thực hành phương pháp sám hối này. Phương pháp này được phân làm hai
loại:
- Quán tâm vô sanh: Quán tâm thức của chính mình, ngay khi đó vô
sanh.
Trong kinh Kim Cang
có nói: “Tâm quá khứ không thể nắm bắt, tâm hiện tại không thể nắm bắt,
tâm vị lai không thể nắm bắt”.
Quán sát tâm ở ba giai đoạn đều bất khả đắc, thì thử hỏi vọng niệm từ đâu
mà sanh? Nếu vọng niệm bất khả đắc thì tướng các tội lỗi ấy đều không.
Trong kinh lại nói: “Tội từ tâm khởi nên đem tâm mà sám, tâm được tịnh rồi
thì tội liền tiêu, tội tiêu tâm diệt, cả hai thảy đều trống rỗng, như thế
mới thật là sám hối chân thật”.
- Quán pháp vô sanh: Quán thật tướng của
các pháp đều vô sanh. “Thật tướng” chỉ tướng chân thật của vũ trụ, nhân
sanh, không vì sự biến đổi của thời gian không gian, mà có sự bất đồng
đều là chân như, chân tâm bất sanh, bất diệt. Nếu người tu hành có thể
thấu ngộ được thật tướng thì tất cả tội lỗi (giả tướng) tự nhiên tiêu
diệt.
Trong kinh Quán Phổ
Hiền có nói: “Nếu ai muốn sám hối, hãy ngồi ngay ngắn nhớ nghĩ thật tướng,
thì tội chướng như sương mai sẽ tan dưới ánh mặt trời trí tuệ”. Ðó là
người tu hành ngộ thật tướng.
III. Phát khởi thiện hạnh mới, tiêu trừ tội
lỗi cũ
Sau khi sám hối,
tuy có thể tiêu trừ tội lỗi cũ nhưng tập khí ác của sự tạo tội vẫn chưa
trừ sạch, nên cần phải nỗ lực làm việc thiện.
-
Tiêu trừ tập khí ác: Tội nghiệp của chúng ta đã tạo trong quá khứ
có thể nói là nhiều vô số. Vì chúng ta từ vô lượng kiếp quá khứ đến nay
sanh sanh tử tử, mỗi đời đều tạo không ít ác nghiệp. Những nghiệp này tích
lũy, hình thành một lực lượng lớn mạnh, gọi là nghiệp lực. Nghiệp lực này
đưa chúng ta vào nơi hiểm nạn khổ não, mê mờ, do đó mà khiến tiếp tục tạo
nghiệp, chiêu cảm quả khổ. Vì vậy, tánh ác xoay vòng không bao giờ dứt,
giống như chuỗi móc xích hình tròn, từng cái từng cái nối tiếp nhau mãi
mãi không cùng.
Trong kinh Hoa nghiêm, Bồ-tát Phổ Hiền dạy:
“Tội chướng chúng sanh tạo vô lượng vô biên, nếu có hình tướng thì khắp
cõi hư không, không thể dung chứa hết”. Thật vậy, tội lỗi của chúng sanh
từ xa xưa đến nay không ngừng tích lũy như: tham dục, sân nhuế khi sanh ra
liền có, không cần phải trải qua sự dạy bảo, gặp việc đáng yêu liền tham
cầu, gặp việc không vừa ý tự nhiên sanh phiền não. Những tánh ác này cùng
tồn tại với thân thể, tội lỗi tiềm tàng sâu xa trong thân thể,
rất khó tiêu trừ. Trong kinh gọi chúng
là “Câu sanh khởi phiền não”
hoặc “Bản hữu chủng tử”.
Còn sau khi lọt lòng, theo thầy tà bạn ác huân tập các thứ tà kiến xấu ác
thì trong kinh gọi chúng là “Phân biệt khởi phiền não” hoặc “Tân huân
chủng tử” nghĩa là nói, mới vừa bị ảnh hưởng nhiễm ô bởi các phong tục tập
quán. “Phân biệt phiền não” tương đối dễ trừ bỏ, nhưng “Câu sanh phiền
não” thì rất khó trừ. Cho nên, chúng ta phải dùng tâm thành kính sám hối,
phát tâm đại tàm quí lâu dài, thì mới có thể dần dần trừ diệt được “câu
sanh phiền não” của chúng ta và đoạn tuyệt các thứ “phân biệt phiền não”
thì không còn tái sanh nữa.
Nếu muốn đoạn tuyệt các huân tập ác mà
không dùng phương pháp thích hợp thì cũng giống như lấy đá đè cỏ, tuy tạm
thời cỏ bị nằm yên, nhưng một khi lật đá bỏ đi thì cỏ sẽ có cơ hội phát
triển và sum suê hơn trước. Cho nên, chúng ta muốn trừ các huân tập xấu
ác, cách tốt nhất phải nỗ lực sám hối, làm nhiều việc thiện, rộng tu các
công đức.
2. Phát triển thiện hạnh
Song, tập tánh của chúng ta không hoàn toàn
đều là ác mà thiện ác đều có. Các huân tập xấu ác của chúng ta từ vô thỉ
đến nay cũng đã có và huân tập tánh thiện cũng như vậy. Thiện tánh này là
“Phật tánh”, có thể trưởng dưỡng muôn điều thiện, chỉ vì bị ngăn che bởi
vọng tưởng, dục vọng, mê hoặc nên không thể hiển lộ. Nếu chúng ta có thể
trừ bỏ vọng tưởng thì Phật tánh này sẽ sanh ra các chồi non thiện hạnh,
dần dần kết thành đạo quả Bồ-đề. Nhưng muốn trừ đi sự ngăn che này thì
phải có điều kiện. Ðiều kiện này là nên nỗ lực thực hành các thiện hạnh:
từ, bi, hỷ, xả, bố thí, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, trí tuệ... Nếu có
thể khai mở thiện tánh này thì tập khí xấu ác của chúng ta đều tiêu diệt
hết.
Ở phần trước đã trình bày rõ về phương pháp
sám hối của thế tục và các tôn giáo khác, đều không thể tiêu trừ tội
chướng; mà chỉ có phương pháp “phát huy sự thanh tịnh của Phật tánh, bỏ ác
hành thiện” của Phật giáo mới là phương pháp sám hối cơ bản, có thể diệt
trừ được tận gốc tội lỗi của chúng ta. Trong bốn pháp sám hối của Phật
giáo, có pháp sâu xa thâm áo, có pháp đơn giản rõ ràng, có pháp đặt nặng
về lý tánh, có pháp đặt nặng về sự tướng. Hàng đệ tử Phật có thể tùy theo
căn cơ và hoàn cảnh của bản thân mà chọn cho mình phương pháp thích hợp để
thực hành. Nếu có đàn tràng lại có tăng chúng thanh tịnh ở gần thì có thể
áp dụng phương pháp “Tác pháp sám hối”. Người thượng căn thì có thể sử
dụng phương pháp “Vô sanh sám hối”. Nếu không có đàn tràng lân cận hoặc
cao Tăng thanh tịnh thì có thể sử dụng phương pháp “Thủ tướng sám hối”.
Nếu nghiệp chướng sâu dày không thể áp dụng theo các phương pháp trên thì
hằng ngày hoặc vào những ngày trai giới có thể đến chùa viện hay ở tại nhà
thực hành phương pháp “Hồng danh sám hối”, thành tâm lễ bái.
Các phương pháp sám hối của Phật giáo, mặc
dù cũng có những hình thức như: đảnh lễ, quỳ, lạy Phật... song, hoàn toàn
không chỉ là cầu xin hoặc khẩn vái đức Phật để tiêu trừ tội nghiệp của
chúng ta mà còn mang một ý nghĩa sự sâu xa khác. Sở dĩ, chúng ta thực hành
hình thức lễ bái, niệm Phật trong thời gian dài như thế là có những mục
đích sau:
a. Dùng các nghi thức lễ bái, niệm Phật...
để thống nhất tinh thần và nhiếp từng ý niệm của chúng ta, loại trừ tạp
niệm để tâm tánh của chúng ta được thanh tịnh mà tiêu trừ tội chướng ở quá
khứ và hiện tại.
b. Từ trong pháp sám hối thể ngộ chân tướng
như thật, hoặc chuyên trú vào đức tánh quanh minh của hiền thánh tăng, của
chư Phật và Bồ-tát, rồi quyết tâm truy tìm học hỏi và thực hành theo, tích
cực khai triển các thiện hạnh.
Tóm lại, nếu có thể như pháp thực hành theo
nghi thức sám hối thì sẽ đạt được những lợi ích đáng quí như sau:
-Khai thác tâm tánh trong
sáng thanh tịnh.
-Rèn luyện đức tính kiên định dũng mãnh.
-Diệt trừ phiền não tội chướng để sanh phước huệ.
-Mau chóng đạt đến cảnh
giới giải thoát an lạc.
Kết Luận
Thực hành
theo phương pháp sám hối của Phật giáo mới có thể tịnh hóa được tâm linh
của chúng ta, khiến cho nhân cách của chúng ta phát triển đến cảnh giới
chân-thiện-mỹ, trưởng dưỡng hạnh phúc gia đình, an lạc xã hội. Do đó, muốn
diệt trừ tội chướng oan khiên, chấm dứt mãi mãi vòng luân hồi sanh tử thì
cần phải nỗ lực tìm cầu chân lý; đồng thời, phải thực hiện theo phương
pháp sám hối của Phật giáo để sửa đổi nghiệp báo của mỗi cá nhân, giải
thoát sanh tử phiền não, và tiến đến quét sạch tất cả đau khổ của chúng
sanh, đem an lạc ban khắp cho mọi loài.
Ngũ trược:
Ở phẩm Phương tiện trong kinh Pháp Hoa có dạy: “Chư Phật xuất hiện ở đời
ác thế ngũ trược: kiếp trược, , phiền não trược, chúng sanh trược,
kiến trược, mạng trược”. Kiếp trược, nhân vì bốn sự ô trược ở sau mà
có tên gọi như vậy. Kiến trược là những kiến hoặc như thân kiến (chấp
thân năm uẩn giả hợp là thật có), biên kiến (kiến giải chấp đoạn hoặc
chấp thường ...). Phiền não trược là tất cả tư hoặc phiền não như
tham, sân, si ... Chúng sanh trược nghĩa là chúng sanh nhân vì kiến
trược, phiền não trược ... mà tạo nhiều ác nghiệp. Mạng trược nghĩa là
chúng sanh nhân vì tà kiến(phỉ báng cho rằng không có nhân quả) nảy
sinh mà tạo ra các ác nghiệp, rồi bị nghiệp lực mê mờ khiến thân thể
suy nhược, phước ít khổ nhiều.
Một trăm lẻ tám phiền não: Kiến hoặc của ba cõi ( kiến giải sai lầm
của lý trí) có ba mươi tám sử – Tư hoặc: ( Kiến giải sai lầm của tình
cảm) Có mười sử hợp chung lại thành chín mươi tám thùy miên, cộng thêm
mười phược: vô tàm, vô quý, hôn trầm, ác tác, não, tật, trạo cử, thùy
miên, phẫn, phú... mười triền làm thành 108 phiền não. Nên đệ tử Phật
thường dùng 108 biến niệm Phật hay lạy Phật 108 lạy để đối trị 108
phiền não này.
Mười điều ác hay còn gọi là mười bất
thiện: Sát sanh, trộm cắp, tà dâm, nói láo, nói thêu dệt, nói lời thô
ác, nói hai lưỡi, tham dục, sân nhuế, si mê.
--- o0o ---
Mục Lục
|
Chương I
|
Chương II
|
Chương
III
Chương
IV
|
Chương V
|
Chương VI
|
Chương VII
Chương
VIII
|
Chương IX
|
Chương X
--- o0o ---
Trình bày: Linh Thoại
Cập nhật: 01-04-2004
Nguồn: www.quangduc.com
Về danh mục
