Phạm Kim Khánh dịch Việt, 1998
Đức Phật và vấn đề Thần Linh
Tạo Hóa
"Ta liệt Brahma vào hạng bất công đã tạo nên
một
thế gian hư hỏng."-- Túc Sanh Truyện.
---o0o---
Phạn
ngữ (Pali) tương đương với danh từ "Tạo Hóa" trong
các tôn giáo khác là Issara (Sanskrit, Bắc Phạn, là Isvara), hay
Brahma.
Trong toàn bộ Tam Tạng, tuyệt đối
không có đoạn nào đề cập đến sự hiện hữu của một
Tạo Hóa. Nhiều lần Đức Phật phủ nhận một linh hồn trường
cửu (atta). Ngài tuyệt nhiên không chấp nhận có một đấng
Tạo Hóa, bất luận dưới một hình thức, một năng lực hay
một chúng sanh.
Mặc dầu Đức Phật không hề đặt
một Thần Linh siêu nhân nào lên trên con người, có vài học
giả cũng quả quyết rằng Ngài đặc biệt không đề cập đến
vấn đề tranh luận quan trọng ấy. Những đoạn kinh trích ra
sau đâysẽ rọi sáng quan điểm của Đức Phật về Thần
Linh Tạo Hóa.
Trong bộ Anguttara Nikaya (Tăng Nhứt A
Hàm), Đức Phật có nêu ba quan điểm khác nhau đang thịnh hành
trong thời bấy giờ. Một trong ba quan điểm ấy là "tất
cả những thọ cảm của con người, dầu hạnh phúc, đau
khổ hay vô ký, đều do một đấng Tối Cao tạo nên (Issaranim-
manahetu). [1]"
Theo quan điểm trên, chúng ta như
thế nào là do đấng Tạo Hóa muốn cho ta như thế ấy. Số
phận của ta hoàn toàn mằm trong tay Tạo Hóa. Tất cả đều
do Tạo Hóa định đoạt. Đức tánh giả định gọi là "ý
trí tự do" mà người ta gán cho con người, tạo vật
của đấng Tạo Hóa, tức nhiên trở thành vô nghĩa.
Đề cập đến vấn đề định
mệnh, Đức Phật dạy:
"Như vậy, chính do ý muốn và
sự tác tạo của đấng Tối Cao mà con người trở thành sát
nhân, trộm cắp, tà dâm, giả dối, phỉ báng, thô lỗ, nhảm
nhí, thèm thuồng, khát khao, hiểm độc, tinh quái, và hiểu
biết sai lầm. Do đó, nếu chủ trương rằng có một Thần
Linh là nguồn gốc của tất cả những điều ấy, thì con người
sẽ không còn ý muốn, hoặc cố gắng, cũng không thấy có
sự cần thiết để làm, hoặc tránh không làm hành động
ấy. [2]"
Trong kinh Devadaha sutta [3], khi giảng
về lối tu khổ hạnh của các đạo sĩ lõa thể, Đức Phật
lưu ý các đệ tử như sau:
"Nầy hỡi càc Tỳ khưu, nếu
quả thật chúng sanh gánh chịu đau khổ hay thọ hưởng hạnh
phúc vì đó là ý muốn của Thần Linh Tạo Hóa (Issaranim
manahetu) thì vị Thần Linh đã tạo nên những vị tu sĩ khổ
hạnh lõa thể kia chắc chắn là một nhân vật độc ác, vì
các người ấy chịu đau khổ khủng khiếp."
Kinh Kevaddha sutta có tường thuật
cuộc đối thoại giữa một vị tỳ khưu tọc mạch muốn tìm
hiểu và một vị Brahma (Phạm Thiên) tự xưng là đấng Tạo
Hóa.
Thầy tỳ khưu muốn biết đến đâu
Tứ Đại (đất, nước, lửa, gió) phải tiêu diệt, lại
gần vị Maha Brahma (Đại Phạm Thiên) và hỏi: "Xin Ngài
hoan hỷ giảng giải đến đâu bốn nguyên tố 'đất, lửa, nước,
gió', chấm dứt, không để lại dấu vết?"
"Nầy đạo hữu, vị Maha Brahma (Đại
Phạm Thiên) trả lời, ta là đấng Brahma (Phạm Thiên), đấng
Maha Brahma, đấng Tối Thượng, đấng Vô Song, là Chúa Tể,
bậc Toàn Thắng, là Người Toàn Quyền Cai Trị, là Cha của
những chúng sanh đã, đang, và sẽ ra đời."
Vị tỳ khưu lặp lại lời cầu
khẩn và được trả lời y như trước.
Khi thầy hỏi lần thứ ba, Đức
Brahma nắm tay thầy dắt ra ngoài và thú thật như sau:
"Nầy hởi đạo hữu, các vị
trong đám hầu cận ta tin tưởng rằng Đức Brahma (Phạm Thiên)
thấy, hiểu biết và thấu triệt mọi việc. Vì lẽ ấy, trước
mặt họ ta không thể trả lời với đạo hữu rằng ta không
biết đến bốn yếu tố 'đất, nước, lửa, gió' phải
chấm dứt, không để lại dấu vết. Đạo hữu bỏ Đức
Thế Tôn để đi tìm hiểu những vấn đề tương tợ ở nơi
khác thì rõ thật lỗi lầm và trái đạo. Hởi đạo hữu, đạo
hữu hãy trở về, đến hầu Đức Phật, và xin Ngài giải thích.
Ngài giảng thế nào thầy hãy tin theo lời."
Trong kinh Patika Sutta [4], Đức Phật
nhắc lại nguồn gốc của Maha Brahma, người được gọi là
đấng Tạo Hóa và dạy rằng:
"Về điểm nầy, hỡi các đệ
tử, vì được sanh ra đầu tiên (trong châu kỳ mới của
thế gian nầy) nên nghĩ rằng: -- 'Ta là đấng Phạm Thiên, đấng
Đại Phạm Thiên, là bậc Toàn Thắng, Toàn Tri, Toàn Quyền Định
Đoạt, là Giáo Chủ , là Tạo Hóa, là Chúa Tể, là Người
Chỉ Định, là Chủ Nhân Của Chính Ta, Cha của những chúng
sanh đã, đang, và sẽ ra đời. Chính ta đã tạo tất cả chúng
sanh ấy. Tại sao vậy? Một khoảnh khắc trước đây ta nghĩ,
'Phải chi có những chúng sanh khác được ra đời!' Đó là
lời chú nguyện trong tâm ta. Và tức khắc, có những chúng
sanh chào đời.'
"Và những người mới được
sanh ra sau nầy nghĩ: -- 'Vị Ứng cúng kia chắc là đấng
Phạm Thiên, đấng Đại Phạm Thiên, bậc Toàn Thắng, Toàn
Tri, người Cầm Quyền Định Đoạt, là Giáo Chủ, là người
Sáng Tạo, là Tạo Hóa, là Chúa Tể, là Chủ Nhân của Chính
Ngài, là Cha của những chúng sanh đã, đang, và sẽ được ra
đời'.
"Về điểm nầy, hỡi các đệ
tử, chính vị được sanh ra đầu tiên ấy có nhiều tuổi
thọ hơn, đẹp đẽ hơn, có nhiều quyền lực hơn. Còn
những vị sanh ra sau thì tuổi thọ ngắn hơn, kém đẹp đẽ
và ít quyền lực hơn. Và rất có thể như thế nầy, hởi các
đệ tử, một vài vị, đã ở trong cùng trạng thái với vị
trước, đã chết, và từ cảnh giới ấy, tái sanh vào trạng
thái nầy (làm người trên quả địa cầu). Đến như vậy,
người ấy có thể từ bỏ đời sống gia đình để xuất
gia làm tu sĩ không nhà cửa. Bỏ nhà ra đi, người nầy cố
gắng, kiên trì tu tập, tăng trưởng đạo tâm, càng tinh tấn,
càng bền trí trau giồi trí tuệ, và một ngày kia thành đạt
tâm phỉ lạc, an trụ và nhờ đó có thể nhớ lại tiền
kiếp và chỉ nhớ đến mức đó thôi, không xa hơn nữa. Vì
trí nhớ giới hạn như thế người kia nghĩ: -- 'Vị Phạm Thiên
, bậc Ứng Cúng kia, bậc Toàn Thắng, Toàn Tri, người Cầm
Quyền Định Đoạt, Giáo Chủ, Người Sáng Tạo, Tạo Hóa, Chúa
Tể, người Cầm Quyền Chỉ Định, Bậc Chủ Nhân Của Chính
Mình, Cha của những chúng sanh đã, đang, và sẽ ra đời, người
đã tạo nên ta. Vị nầy quả thật là trường tồn, vĩnh
cửu, vững bền, không biến đổi, Ngài sẽ tồn tại như
thế ấy mãi mãi. Nhưng chúng ta đã được vị ấy tạo nên,
chúng ta do đấy mà ra, vậy chúng ta là vô thường, phải
biến đổi, không bền vững bền, tuổi thọ ngắn, phải
chết.'
"Đó là khởi điểm, bước đầu
của tất cả. Đúng vậy, đó là giáo lý cổ truyền. Và câu
truyện ấy được tạo dựng do Brahma, vị Phạm Thiên."
Trong Túc Sanh Truyện Bhuridatta Jakata,
số 543, Bồ Tát hỏi vị tạo hóa giả định, người mà
thời bấy giờ được tin là cầm cán cân công lý của vũ
trụ, như sau:
"Người có mắt ắt thấy cảnh đau
thương của đời sống.
Tại sao Phạm Thiên không tạo một vũ trụ tốt đẹp
Nếu oai lực của Ngài là vô hạn?
Tại sao ít khi Ngài nâng tay lên để ban phước lành?
Tại sao tạo vật mà do chính Ngài tạo ra
Lại phải bị đọa đầy trong cảnh khổ?
Tại sao Ngài không ban hạnh phúc cho tất cả?
Tại sao đời sống lại dẩy đầy
Giả dối, lừa đảo, mê muội?
Tại sao gian tham lại thắng
Còn chân thật và công lý lại thất bại nặng nề?
Ta liệt Brahma (Phạm Thiên) vào hạng bất công
Đã tạo một thế gian hư hỏng. [5]"
Trong Túc Sanh Truyện Maha Bodhi Jakata,
Đại Bồ Đề, Bồ Tát phê bình giáo lý chủ trương rằng
mọi việc đều do đấng Tối Cao tạo nên như sau:
"Nếu có một Thần Linh toàn
quyền ban phước
Mà lại gieo họa cho tạo vật chính Ngài tạo ra.
Và cho chúng nó những hành động tốt hay xấu.
Vị Thần Linh ấy quả thật đầy tội lỗi.
Vì con người chỉ thừa hành ý muốn của Ngài. [6]"
Chú thích:
[1] Anguttara Nikaya, Tăng Nhứt A Hàm,
phần i, trang 174; "Gradual Sayings", i, trang 158.
[2] Majjhima Nikaya, Trung A Hàm, ii, trang
222, bài kinh số 101.
[3] Digha Nikaya, Trường A Hàm, phần i,
trang 221, bài kinh số 11.
[4] Digha Nikaya, Trường A Hàm, số 24,
phần iii, trang 29. "Dialogues of the Buddha", iii, trang
16-27
[5] Jataka Translation, tập vi, trang 110.
[6] Jataka Translation, tập vi, trang 122.
( Trang nhà Quảng Đức, 02/2002)
Nguồn: www.quangduc.com
