.
Cư
Trần
Lạc
Ðạo
(Trọn
bộ 3 tập)
Toronto, Canada
1999 - PL 2543
---
o0o
---
Tập
1
(1)
An lạc và Hạnh phúc
Trên thế gian này, an lạc và
hạnh phúc là niềm ao ước, mong muốn của tất cả mọi người, không
phân biệt màu da, sắc tộc hay tôn giáo. Người theo bất cứ tôn giáo nào
trên thế giới cũng đều muốn có được một cuộc sống an lạc và hạnh
phúc ngay hiện tại, trước khi từ giã cõi đời này ra đi, về cõi
niết bàn hay thiên đàng. Cuộc sống an lạc và hạnh phúc không phân
biệt, không dành riêng cho người giàu nghèo, học thức, địa vị, hay
nam phụ lão ấu. Cuộc sống an lạc và hạnh phúc chỉ có với những ai
"biết" cách sống an lạc và hạnh phúc mà thôi.
Nhiều khi chúng ta nghĩ an lạc và hạnh phúc do tạo
hóa ban cho, do cầu nguyện Trời Phật hay thượng đế, thần linh mà
được. Bởi vậy cho nên, khi gặp khổ đau và phiền não, con người thường
tìm kiếm bình an trong sự cầu nguyện, hay mong đợi sự ban ơn cứu rổi
của thần linh hay thượng đế. Chúng ta thử hỏi có mấy ai được bình yên,
được an lạc và hạnh phúc qua sự cầu nguyện suông như thế? Thí dụ
như có người bị bệnh, nếu chỉ biết cầu khẩn, van xin bác sĩ, cho
mình khỏi bệnh, như vậy chưa đủ. Người đó phải chịu nghe lời dặn,
phải chịu uống thuốc, phải chịu tập thể dục, phải chịu kiêng cử, thì
mới có nhiều hy vọng khỏi bệnh được. Hơn nữa chúng ta thử suy
nghĩ: mình có xứng đáng được hưởng an lạc và hạnh phúc như đã mong cầu
hay không? Nếu có, thượng đế là đấng toàn năng, chí công vô tư,
đã ban cho chúng ta rồi, đâu cần phải cầu nguyện? Nếu không, chúng ta
có cầu nguyện cũng vô ích mà thôi.
* * *
Trong quá khứ xa xưa, việc tin tưởng thần linh chỉ
để an ủi những người quá khổ đau chưa tìm được lối thoát. Ngày nay,
nếu con người không chịu tích cực chữa bệnh cho chính mình mà chỉ
biết cầu khẩn, van xin, chỉ biết đem toa thuốc đọc tụng hằng trăm
ngàn lần thì bác sĩ hay thần linh cũng bó tay mà thôi. Có người còn mê tín
hơn, khi gặp cảnh ngộ khổ đau và phiền não, bèn đi coi bói, xem tướng,
đoán vận mạng ở những ông bà thầy bói, là những người không còn phương
kế sinh nhai nào khác, ngoài chuyện tán dóc dựa theo tâm lý của con
người, để gạt người khổ đau nhẹ dạ. Họ bảo người đó về nhà,
đổi cái cửa, sửa cái giường, phá cái tường, xoay cái bếp, dán bùa
cùng khắp cửa lớn, cửa sổ, cầu tiêu, nhà bếp, với hy vọng được
bình yên, được tai qua nạn khỏi, được an lạc và hạnh phúc! Thực ra làm
như vậy chỉ gây thêm phiền toái trong gia đình, bởi vì đâu phải ai cũng
tin những điều mê tín đó, chứ làm sao có được an lạc và hạnh phúc?
Muốn có được an lạc và hạnh phúc, chúng ta hãy tích
cực tìm hiểu thế nào là an lạc, thế nào là hạnh phúc, hạnh phúc
từ đâu tới, an lạc từ đâu có, để rồi chúng ta cố gắng thực hiện
cho bằng được cuộc sống an lạc và hạnh phúc ngay hiện tại, trên thế
gian này, bằng chính quyết tâm và nỗ lực của chúng ta. Người ta ở
đời thường quan niệm hạnh phúc qua hình ảnh của một cuộc sống đầy đủ
vật chất và tinh thần. Người ta thấy một người có nhà cao cửa rộng, có vợ
chồng con cái đàng hoàng, có công ăn việc làm tốt, có địa vị trong xã
hội, thì liền cho đó là hạnh phúc và mơ ước có được một cuộc đời
như thế. Quan niệm như vậy có nghĩa là người ta chỉ biết cái
hạnh phúc bên ngoài, cái hạnh phúc trước mắt của ngày hôm nay, chứ chưa
phải là hạnh phúc "thực sự và vĩnh cửu".
Chúng ta hãy chuẩn bị tư tưởng, tìm hiểu thế
nào là an lạc và hạnh phúc thực sự và vĩnh cửu. Nếu không, dù có
được cái hạnh phúc vật chất như hằng mơ ước, chúng ta cũng không thực sự
có được an lạc và hạnh phúc lâu dài. Tại sao vậy? Bởi vì dù người có
hạnh phúc vật chất, chưa chắc có an lạc tinh thần. Thí dụ như chúng ta trúng
số độc đắc kỳ này, chúng ta có thừa khả năng để sắm xe hơi, xây nhà
lầu, tạo dựng một cuộc sống vật chất giàu sang, sung sướng. Nhưng thử hỏi,
như vậy, chúng ta có an lạc và hạnh phúc hay không?
Một cuộc sống đầy đủ về vật chất của ngày hôm
nay chưa chắc đã tồn tại vĩnh viễn cho đến ngày mai. Cuộc đời biến
đổi không cùng, không ai có thể biết được ngày sau của mình sẽ ra
sao. Ngày sau sẽ ra sao, là câu hỏi không có câu trả lời. Ðừng đi kiếm
câu trả lời nơi mấy ông bà thầy bói, vô ích, phí công, phí sức, phí
tiền bạc, phí thời gian. Tại sao vậy? Bởi vì các ông bà thầy bói còn
chưa biết ngày sau của họ thế nào nữa kìa! Trước đây, có ai ngờ
được rằng ngày nay người dân Việt chúng ta sống lưu lạc khắp nơi trên
quả địa cầu này hay không.
Những cái chúng ta có hôm nay, ngày mai có thể bị
biến đổi, hư hoại hay mất đi, lúc đó chúng ta sẽ nghĩ sao? Lòng
tiếc nuối tiền tài, của cải, tài sản, đâu làm cho cuộc sống của
chúng ta được an lạc và hạnh phúc. Những công ăn việc làm khấm khá hôm
nay, có thể thất bại ngày mai. Lúc đó, chúng ta sẽ nghĩ sao, lòng
tiếc nuối công ăn việc làm hôm qua, đâu làm cho cuộc sống hôm nay
được an lạc và hạnh phúc. Những quan hệ bạn bè tốt đẹp hôm nay có
thể sẽ biến đổi ngày mai, có thể trở nên thù nghịch, tai hại
không thể lường trước được. Vì là bạn bè chí thân chí thiết với
nhau hôm qua, chúng ta đã trót dại tâm sự quá nhiều điều thầm kín
riêng tư, về lý lịch, về tình cảm, về công việc làm ăn,
bí mật nghề nghiệp chẳng hạn, ruột gan phèo phổi đem ra phơi ráo,
để rồi hôm nay, quan hệ không còn tốt đẹp nữa, họ đem những
chuyện biết được công khai trước dư luận, trước mọi người,
chúng ta nghĩ sao? Lòng bực tức, oán thù, giận dữ, đâu làm cho cuộc sống
của chúng ta được an lạc và hạnh phúc. Những người thân thích, quyến
thuộc như cha mẹ, anh chị em, vợ chồng, con cái của chúng ta, đâu phải vĩnh
viễn tồn tại trên thế gian này. Ðến lúc những người thân thuộc đó
có mệnh hệ nào, hoặc từ giã chúng ta ra đi, chúng ta nghĩ sao? Lòng
thương yêu, trìu mến, tiếc thương, đâu làm cho cuộc sống của chúng
ta được an lạc và hạnh phúc.
Tất cả những của cải vật chất, những thứ có hình
tướng, mà chúng ta có thể dùng cặp mắt thường để nhìn thấy được,
dùng bàn tay để xúc chạm được, trên thế gian này, đều phải
trải qua bốn giai đoạn: "sinh, trụ, dị, diệt". Nghĩa là mọi
thứ của cải vật chất, có hình tướng, nhỏ như cái bàn, cái ghế, nhà
cửa, cây cối, lớn như dãy núi, quả địa cầu, đều được hình thành,
bằng cách này hay cách khác, gọi là "sinh", hiện diện trên
thế gian này một khoảng thời gian nào đó, gọi là "trụ", tồn
tại được vài năm hay vài chục năm, vài trăm năm hay mấy ngàn năm, thậm
chí vài triệu năm, cũng phải đến giai đoạn biến đổi, hư hoại,
gọi là "dị", và cuối cùng cũng tan rã, biến mất, gọi là
"diệt".
Chúng ta nên biết thêm rằng các thứ vật chất, có
hình tướng nói trên đây, bao gồm cả cái thân thể nặng mấy chục ký
lô của chúng ta, trong kinh sách thường gọi là "thân tứ đại",
gồm có địa, thủy, hỏa, phong, tức là đất, nước, lửa, gió hợp thành này,
hay nói cách khác, cái thân bằng đất sét nhồi với nước rồi phù hơi nóng
vào mà thành, cũng phải trải qua bốn giai đoạn "sinh, trụ, dị,
diệt" không thể khác được! Chúng ta được cha mẹ sinh ra, lớn
lên, trưởng thành, trụ thế được vài chục năm, rồi đến thời kỳ cơ
thể biến dị, trở nên già nua, da dẻ nhăn nhúm, lưng còm, má hóp và
cuối cùng rồi cũng bị hủy diệt. Ðược trải qua đủ bốn giai đoạn
"sinh, trụ, dị, diệt" như thế, chúng ta thực sự có nhiều
phước báo, sống được trăm tuổi, do tích lũy phước thiện nhiều đời
trước và đời này. Cũng có biết bao nhiêu người trên thế gian này
không trải qua đủ bốn giai đoạn như thế. Có người chỉ có
"sinh" mà không đến được các giai đoạn: "trụ, dị, và
diệt"! Có người chỉ có "sinh" và "trụ" một thời
gian ngắn, cơ thể chưa được "dị", thì đã bị
"diệt" rồi! Ðó chính là những người đã ít tu nhơn tích
phước, lại còn tạo nhiều nghiệp báo xấu!
Thông thường, chúng ta chỉ thấy người khác qua đời
mà không bao giờ dám nghĩ tới có lúc nào đó, chúng ta cũng phải từ giã
cõi đời này như bao nhiêu người khác. Nếu lúc nào cũng luôn luôn nhớ
nghĩ được như vậy, chúng ta sẽ không còn phiền não vì những chuyện
"dù lớn dù nhỏ" trên thế gian này nữa. Tại sao vậy? Bởi vì có
ai biết ngày mai mình chết mà hôm nay vẫn còn hơn thua, vẫn còn muốn
thưa kiện người khác ra tòa, vẫn còn tranh đấu như trâu-bị-đánh hay
không? Chắc là không, vì không ai muốn khi mình nằm xuống, người ta đến
khạc nhổ trên quan tài của mình chứ. Nhưng vì tánh nóng giận, sân hận, tự
ái quá cao, ta đây là ngon nhất trong thiên hạ, cho nên không dằn được. Hơn
nữa, vì thường nghĩ rằng "đời còn dài", cho nên con người khó
nhịn được những điều bất như ý đầy dẫy trên cõi đời này.
Có người khi thấy một người khác chết thì
liền nghĩ ngay rằng mình cũng có ngày phải chết, cho nên lập tức suy
nghĩ, tìm đường thoát khỏi sanh tử luân hồi. Họ cố gắng tìm hiểu
để khám phá ra "con người chân thật" của chính mình, ngoài cái
thân xác đang mang và sẽ bỏ lại khi ra đi về bên kia thế giới. Ðó
là hạng người có trí tuệ cao. Ðạt được "con người chân thật"
thì chúng ta không còn bị phiền não khổ đau chi phối, chắc chắn sẽ tìm
được cuộc sống an lạc và hạnh phúc ngay trên cõi đời này, trên thế
gian này. Tại sao vậy? Bởi vì sống được với "con người chân thật"
của chính mình thì chúng ta đã "giác ngộ và giải thoát", đã bước
ra khỏi những khổ lụy của cuộc đời. Nhưng làm sao đạt được, làm sao sống
được với "con người chân thật" là vấn đề chúng ta cần nghiên
cứu, cần tìm hiểu cho thấu đáo, cho tường tận. Việc này đòi hỏi
chúng ta phải phát tâm bồ đề một cách kiên cố, một cách dũng mãnh,
phải phát nguyện tu học theo đúng Chánh Pháp, trong suốt một thời gian
cần thiết nào đó, tùy theo căn cơ trình độ và nỗ lực của mỗi
người. Mục đích cứu kính của đạo Phật nhằm chỉ bày cho tất cả mọi
người biết được "con người chân thật" của chính mình, để
không còn mê mờ, trôi lăn trong vòng sinh tử luân hồi. Chứ không phải như
chúng ta thường thấy ở những bước đầu, khi mới đến với chùa chiền.
Ðạo Phật không chỉ có những nghi lễ tụng niệm, cầu an, cầu siêu, cầu
phước mà thôi.
Có người thấy người khác chết chỉ xúc động một
lúc, nhưng khi thấy người thân qua đời liền tỉnh ngộ, nhận biết "cuộc
đời là vô thường". Vô thường nghĩa là không có gì trên thế gian
này tồn tại vĩnh viễn, kể cả thân xác này. Cho nên không còn tham đắm
chuyện tranh danh đoạt lợi nữa, quay về suy tư, tìm hiểu đâu là
sự thật của con người, đâu là sự thật của cuộc đời. Từ đó, con người
cũng tìm được cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Có người thấy người khác
chết, thấy người thân qua đời cũng không ảnh hưởng gì, cho đến lúc
chính bản thân suýt chết vì một tai nạn nào đó, hay may mắn thoát
khỏi một cơn bệnh hiểm nghèo, thập tử nhứt sanh, liền thức tỉnh,
nhận biết rõ ràng cuộc đời là "khổ nhiều vui ít", mọi
của cải vật chất là vô thường, cuối cùng không có gì trường tồn, liền
mạnh mẽ dứt bỏ mọi thứ đau khổ phiền não hệ lụy trên đời. Khi
dứt bỏ được, con người bắt đầu sống cuộc đời còn lại trong an lạc và
hạnh phúc.
Ðại đa số còn lại thì không như vậy. Con người mãi
lăn lộn trong cuộc sống của thế gian, không có đủ thời giờ để ăn
uống, nghỉ ngơi, lo cho chính mình, thấy người khác chết thì mặc kệ,
mình thì "còn lâu mới chết", đời mình còn dài mà, hãy lo làm
ăn tranh đấu, kiếm tí danh gì với bà con, cho rỡ ràng tông môn dòng
họ, cho sáng mặt đẹp mày, đồng thời kiếm cho thiệt nhiều
tiền, bất chấp mọi thủ đoạn, lường gạt sang đoạt, vu khống cáo gian,
thưa gởi kiện tụng, để hưởng thụ cho sung sướng tấm thân. Các
việc khác để người khác lo, không phải chuyện của mình, người
bị thưa bị hại khổ sở thế nào cũng mặc kệ. Ðến lúc lâm chung,
sắp lìa đời, họ thỉnh sư, cầu cha, mời ông, mời bà, đến chật cả
nhà, tụng kinh cầu nguyện, để cho mình được vãng sanh tây phương
cực lạc, cho mình được tiếp tục sung sướng, cho mình được lên thiên
đàng, để hưởng phước đời đời trên đó. Ðem tiền hối lộ các sư,
các cha như vậy là được như ý nguyện hay sao? Trên các cõi lành
đó, chỉ có các bậc thượng thiện nhơn, tức là các người toàn thiện
mà thôi. Ðâu phải lắm tiền nhiều của, đem nhờ thiệt là nhiều
người khác cầu nguyện cho mình mà đặng đâu. Khi còn sống trên thế
gian này, họ chỉ biết có mình, gia đình mình, chỉ biết có
"mình và mình, tiền và tiền", không biết tu tâm dưỡng
tánh, cho nên không được an lạc và hạnh phúc, cuộc sống chìm đắm trong
phiền não khổ đau, đấu tranh giành giựt. Ðến khi chết, một cách
chắc chắn, họ chỉ được tiêu diêu nơi miền cực lạc, được siêu
thăng về cõi thiên đàng, qua các phân ưu trên báo chí mà thôi.
Hiểu được cuộc sống là vô thường, thay đổi
không dừng, tâm ý cũng biến đổi từng giây từng phút, chúng ta đã
được phân nửa cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Tại sao vậy? Bởi vì hiểu
được như vậy, khi gặp tai biến của cuộc đời, nay còn mai mất, nay thịnh
mai suy, nay lời mai lỗ, nay vui mai buồn, nay khen mai chê, nay thân mai thù,
nay thương mai ghét, nay bốc mai bôi, nay lên mai xuống, nay vua mai giặc, chúng
ta liền biết ngay đó là "thập như thị", tức là "mười
điều đương nhiên". Trên cõi đời này, thế gian thường tình là
như vậy đó, chúng ta đừng ngạc nhiên, đừng thắc mắc, đừng tức giận,
đừng thở than, đừng trách hờn, đừng nghĩ suy, đừng bận tâm. Nhờ đó,
chúng ta không còn khổ đau và phiền não nữa.
Trên thế gian này, chúng ta thấy đầy dẫy những sự
thăng trầm: lúc được lúc thua, lúc thắng lúc bại, lúc lời lúc lỗ, lúc
thịnh lúc suy, lúc khen lúc chê, lúc tâng bốc lúc bôi bác, lúc đau khổ lúc
hạnh phúc. Trong kinh sách, những bước thăng trầm như vậy được gọi là
"bát phong". Bát phong gồm có bốn điều phước báo và bốn
điều quả báo, hoặc bốn điều như ý và bốn điều bất như
ý, chia thành bốn cặp: "lợi và suy, hủy và dự, xưng và cơ, khổ và
lạc". Ðó là tám ngọn gió trên thế gian, lúc nào cũng không
ngừng thổi, hết cơn gió này rồi đến cơn gió khác, có lúc gió thổi
hiu hiu mát mẻ khỏe khoắn, có khi gió thổi mãnh liệt kinh hồn, tàn bạo
khốc liệt trong các cơn giông bão.
Lúc gặp ngọn gió "lợi lộc" thổi đến,
như trúng số chẳng hạn, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay, có người
mừng quá đứng tim hết thở. Lúc gặp ngọn gió "suy sụp" thổi
đến, thời cuộc gây nên tán gia bại sản, sự nghiệp điêu tàn,
thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay, có người tiếc của quá nên tự
vận chết. Lúc gặp ngọn gió "hủy báng" thổi đến, bị chê
bai, bị bôi lọ, bị nói xấu thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc
gặp ngọn gió "danh dự" thổi đến, được viết sách đề
cao, được phát bằng khen tặng, vui vẻ khôn cùng, thì tâm của chúng ta sẽ
nổi sóng ngay. Lúc gặp ngọn gió "xưng tán" thổi đến, được
tâng bốc, nêu tên ngợi khen, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc gặp
ngọn gió "cơ bài" thổi đến, bị chỉ trích, bài bác, đích
danh phê bình, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc gặp ngọn gió
"khổ đau" thổi đến, chẳng hạn như gặp hoạn nạn, người thân qua
đời, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc gặp ngọn gió "hoan
lạc" thổi đến, được sự hỷ hạ mừng vui, thì tâm của chúng ta
sẽ nổi sóng ngay.
Người nào có công phu tu tập, có bản lãnh chịu đựng
được tám ngọn gió độc này thổi đến mà "thước-ca-ra tâm"
vẫn "như như", vẫn "vô động chuyển", tức là tâm trí
của người đó vẫn không lay động, không khởi niệm, không vui mừng hớn
hở, cũng không âu lo sợ sệt, dù gặp bất cứ hoàn cảnh nào cũng vậy,
người đó được gọi là "bát phong xuy bất động", có nghĩa là
tám gió thổi chẳng động, dĩ nhiên người đó có cuộc sống an lạc và hạnh
phúc vậy. Ngoài biển khơi lúc nào cũng có gió thổi, tùy theo sức gió,
mặt biển sẽ có sóng nhỏ, sóng to tương ứng. Tâm của chúng ta ví như
mặt biển, khi có chuyện xảy ra, ví như tám gió thổi đến, thì lập
tức nổi sóng ngay. Thí dụ như thấy người oán thù, nghe lời chửi mắng, nhớ
chuyện thua thiệt, thì tâm của chúng ta lập tức nổi sóng nổi sân ngay.
Chúng ta muốn có cuộc sống an lạc và hạnh phúc thì nội tâm không nên nổi
"sóng tham, sân, si" mỗi khi "tám gió" thổi đến. Còn
nếu cơn sóng có "lỡ" nổi lên rồi, thì hãy giác ngộ ngay, hãy
"biết" ngay rằng tâm của chúng ta đang nổi sóng. Nhờ đó sóng sẽ
lặng ngay và chúng ta hãy mỉm một nụ cười cho thật tươi tắn! Thế là
hết, phiền não đã qua đi rồi! Tuy nhiên, sóng lặng nhanh hay chậm là
do công phu quán chiếu mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi khắc của mỗi
chúng ta. Cũng như chiếc xe có thắng ăn hay không vậy thôi. Thông thường
thì chúng ta ai ai cũng "tới luôn bác tài" cho hả giận, không thể
dừng được, không thể nhịn nổi, mỗi khi tám gió thổi đến.
Trong gia đình, nếu người vợ có lỡ tay đập bể
một món đồ bình thường, hoặc quan trọng và quí giá như cái bình cổ
đời Khang Hy đi nữa, đức lang quân cũng không nên vì thế mà nặng lời
tiếc của, làm cho gia đạo bất an, huống gì những chuyện lặt vặt nhỏ
mọn khác. Cặp vợ chồng như vậy khỏi cần phải đi coi bói, xem chừng nào
hết tiểu hạn hết đại hạn, chừng nào tai qua nạn khỏi, chừng nào
mới được bình yên. Thực ra đại hạn hay tiểu hạn là tùy ở mình hết
trơn, bao lâu mình còn lầu bầu tiếc của thì bấy lâu mình còn phải xức
dầu cù là cho bớt nhức đầu, cho đỡ đau bụng. An lạc và hạnh phúc ở ngay
trong gia đạo của họ rồi, khỏi cần phải kiếm, nhọc công mệt
sức. Cũng vậy, khi ông chồng có thất bại trong công việc hùn hạp làm ăn,
thua lỗ, thậm chí có đứt vốn, vỡ nợ đi chăng nữa, vị phu nhân hiểu
biết cũng không vì thế mà nặng lời tiếc của, không đay
nghiến: phải chi ông để tiền cho tôi mua hột xoàn vừa chưng
diện được đẹp đẽ, vừa để dành làm của sau này! Ðược như vậy,
gia đạo sẽ bình yên, cuộc sống được an lạc và hạnh phúc chắc chắn, không
nghi. Những cặp vợ chồng như vậy không cần đến gặp bác sĩ tâm thần,
tâm lý gì cả. Bởi lẽ, dù có than trời trách đất, la lối om sòm chăng
nữa thì cũng không có cách nào bù lại những sự mất mát vật chất cũng như
tinh thần, chuyện gì đã qua thuộc về quá khứ, hãy để cho nó qua
đi, đừng tiếc nuối, đừng than van, đừng nhớ tưởng, chẳng ích lợi gì.
Trong Kinh Kim Cang, Ðức Phật có dạy: "Quá khứ tâm bất khả đắc",
chính là nghĩa như vậy.
Người ta thường tự hỏi: Tại sao tự nhiên tôi khổ quá
vậy, tại sao tự nhiên tôi bị bệnh vậy, tại sao tự nhiên tôi bị người
khác mắng vậy, tại sao tự nhiên có đứa bé mới sanh ra đã bị tật
nguyền, lục căn khiếm khuyết? Con người không thể giải thích
được những câu hỏi tại sao "tự nhiên" trên đây, bèn đổ hết
lên đầu một nhân vật, do chính con người tưởng tượng ra, rồi gọi đó
là Trời, là Thượng Ðế, là Tạo Hóa. Người ta thường nói: Nhờ Trời
thương, nên tôi giàu có, sung sướng. Tại Trời trớ trêu, không thương yêu,
muốn trừng phạt, nên tôi khổ quá, nên tôi bị bệnh hoạn, nên tôi bị tai
nạn liên miên! Cái gì cũng nhờ trời tại trời hết trơn. Ông Trời hay Bà
Trời nếu có thực, và là đấng có quyền năng tuyệt đỉnh, là
đấng chí công vô tư, là đấng có lòng bác ái bao la, tại sao lại "ban
phước giáng họa" một cách tùy tiện, một cách bừa bãi như
thế, tại sao không ban cho tất cả con người một cuộc sống an lạc và hạnh
phúc ngay trên thế gian này, tại sao không dẹp hết loài yêu ma quỉ
quái, để cho cuộc đời được tươi vui đẹp đẽ? Trời lại hứa hẹn rằng:
người nào chịu thờ phượng, mới được cho lên thiên đàng hưởng phước
đời đời, còn tất cả mọi người khác không chịu tin như vậy, không chịu
thờ phượng, bị cho xuống hỏa ngục hết trơn! Cái cõi thiên đàng phe
đảng, ích kỷ như vậy, đâu khác gì thế gian này?
Cái niềm tin vô căn cứ nơi trời đất quỉ thần ma
quái linh thiêng, không luận lý được như vậy, đang dần dần bị đẩy lui,
theo đà phát triển của khoa học, trên khắp thế giới hiện nay.
Số người tin tưởng như vậy, càng ngày càng sáng mắt ra, càng giảm dần, nhờ
học hiểu chân lý. Người đời nay nhứt định không để cho
những kẻ lợi dụng đức tin tôn giáo lừa gạt thêm nữa. Những người này bày
ra những câu chuyện huyễn hoặc, linh thiêng giả tạo, nào là tượng đá
biết khóc, nào là bức tranh chảy nước mắt, nào là ngày tận thế sắp
đến, nào là thánh thần cứu người chết sống lại, nào là thần linh
hiện ra nơi này nơi nọ, trên đám mây, trên ngọn cây, trong hốc
đá, bên suối nước, dạy điều này, bảo điều kia, tiên tri điều
nọ, điều nào cũng có lợi cho nhóm người ít ỏi của họ mà thôi.
Con người có trí tuệ tối thiểu không thể chấp nhận, không thể
tin được những điều vô lý như vậy. Thử hỏi thánh thần cứu người
chết sống lại làm chi, bởi vì sau đó người này cũng phải chết mà
thôi, có ai sống mãi không chết đâu, kể cả ông thánh ông thần kia.
Lúc đó ai đến cứu họ lần nữa? Thánh thần hiện ra có ích lợi gì
cho việc tu tâm dưỡng tánh của chúng ta chứ? Hay chỉ để gánh tội thay
cho chúng ta?
Thực ra, trên thế gian này không việc gì tự
nhiên mà có, mà sinh ra đâu, cũng không có trời nào ban phước giáng họa
một cách bừa bãi như vậy cả. Chúng ta cần nên biết sự thực là:
Tất cả mọi sự việc đều do nhân duyên
sanh ra.
Tất cả mọi sự việc đều do nhân duyên
diệt đi.
Thí dụ như cái cây không phải tự nhiên mọc lên
được, mà phải do nguyên nhân là hạt giống gieo xuống đất, rồi nước tưới,
ánh sáng và nhiều yếu tố khác trợ duyên, mới có được. Gieo nhân là
hạt giống cam thì được cây cam và gặt hái quả cam. "Nhân nào quả
nấy" là định luật. Khoa học cũng thừa nhận như vậy. Ăn uống
không vệ sinh, không điều độ là nguyên nhân, hậu quả là bị
bệnh. Thời nay, người bị bệnh thì đi bác sĩ khám bệnh và cho
thuốc uống, chứ cầu nguyện thượng đế, uống nước sông nước suối,
tụng kinh thì làm sao khỏi bệnh cho được? Nếu tụng kinh cầu nguyện
thượng đế, uống nước sông nước suối, mà khỏi bệnh, thì bác sĩ,
dược sĩ nên giải nghệ, bệnh viện đóng cửa cho rồi. Bị bệnh
không do trời phạt, hết bệnh không do trời thương. Hút sách, cờ bạc
là nguyên nhân, hậu quả là tán gia bại sản, vợ bỏ con chê. Chơi xấu, đâm
bị thóc thọc bị gạo, lường gạt là nguyên nhân, hậu quả là bị chưởi
mắng, khinh khi. Lười biếng làm việc là nguyên nhân, hậu quả là nghèo
khó. Lười biếng học hành là nguyên nhân, hậu quả là dốt nát. Âm
mưu hại người là nguyên nhân, hậu quả là bị quả báo người hại lại.
Siêng năng làm việc, biết tiết kiệm là
nguyên nhân, kết quả là giàu có. Chăm chỉ học hành là nguyên nhân,
kết quả là đỗ đạt. Tốt bụng giúp người là nguyên nhân, kết
quả là được mến chuộng. Tâm hồn khoáng đạt thoải mái, không chứa chấp
thù hận, không chứa chấp chuyện nhỏ mọn, không tham sân si, không
thành kiến, không ganh tị, không đố kỵ, không tị hiềm, không ganh
ghét, không tranh đua, không hơn thua, không kỳ thị, không so đo, không suy
lường, không tính toán, không cố chấp, không quan trọng hóa mọi
việc lớn nhỏ, không phân biệt phe phái, không thị phi nhơn ngã là
nguyên nhân, kết quả là cuộc sống an lạc và hạnh phúc vậy.
Thường thì chúng ta thấy quả báo nhãn tiền, sinh
sự thì sự sinh, gieo gió thì gặt bão, ở hiền thì gặp lành, làm thiện
thì hưởng phước. Tuy nhiên, cũng có nhiều người thắc mắc: Tại sao có
người ăn hiền ở lành, biết tu tâm dưỡng tánh, thường xuyên đi
chùa, đi nhà thờ, không làm việc gì bất nhơn thất đức, nhưng họ cứ
bị tai họa, bệnh hoạn, họa vô đơn chí, xui xẻo dồn dập? Trái
lại, có người thật điêu ngoa, hung tợn, lừa thầy phản bạn, làm đủ mọi
chuyện tồi tệ, ném đá dấu tay, không chừa bất cứ thủ đoạn, phương
tiện gian manh nào, nhằm đoạt cho bằng được mục đích vị kỷ của
họ, tại sao họ vẫn cứ phây phây, nhởn nhơ, ăn nên làm ra, tậu nhà
sắm xe? Dường như công lý, lẽ phải không có trên quả địa cầu này vậy!
Thượng đế, nếu thực là đấng toàn năng, có phép lạ siêu việt,
cầu gì cho nấy, cứu người chết đặng sống, sao không dẹp trừ sạch hạng
người như vậy, cho thế gian này biến thành thiên đàng, có phải là
tốt đẹp vẹn toàn hay không?
Trong lúc khoa học còn quá phôi thai chưa giải thích
được các hiện tượng vật lý, thiên văn, cho nên con người bèn
tưởng tượng, bèn nặn ra thượng đế, để chính con người nương tựa
vào đó, cầu nguyện tìm sự bình an tâm hồn tạm thời trong lúc sợ hãi,
khổ đau mà thôi. Luật nhân quả giải thích được các việc đó trong ba
thời: quá khứ, hiện tại và vị lai. Có những nguyên nhân được tạo ra
trong quá khứ, kết quả hay hậu quả nhận được trong hiện tại. Có
những nguyên nhân được tạo ra trong hiện tại, kết quả hay hậu quả
nhận được trong vị lai.
Trong Kinh A Hàm, Ðức Phật có dạy:
Dục tri tiền thế nhân, đương kim thọ giả
thị.
Yếu tri lai thế quả, kim sanh tác giả thị.
Nghĩa là:
Muốn biết kiếp trước mình đã làm gì, hãy
nhìn cuộc sống của mình hiện tại.
Muốn biết kiếp sau mình sẽ ra sao, hãy nhìn việc mình đang làm
hiện tại.
Nếu hôm nay mình dốt nát nghèo nàn khốn khổ, gặp
tai nạn liên miên, thậm chí chết người, thì đó là quả của cái nhân
tạo ác nghiệp và không biết làm việc phước thiện trước đây,
chứ không có chuyện thương ghét tùy tiện của thượng đế nào cả.
Nếu hôm nay mình thông minh, đủ ăn đủ mặc, thì đó là quả của cái
nhân tu tâm dưỡng tánh, tích phước tích đức trước đây nhiều đời và
đời này. Hôm nay mình được bình an là quả của cái nhân mình không tạo sự
bất an cho kẻ khác, dù đó là kẻ thù. Hôm nay mình được hạnh phúc là quả
của cái nhân mình không phá hoại hạnh phúc kẻ khác, dù đó là kẻ thù.
Tùy theo "cái nhân" là hạt giống loại nào, sau
khi được gieo xuống đất, phải chờ đủ "thời tiết nhân duyên",
mới gặt hái "cái quả" của nó, có khi sớm, cũng có khi muộn. Cũng
có khi gặt phải quả chanh chua, nhưng có thể đem bán đi, mua quả cam
ngọt. Ðó là trường hợp chúng ta đã "lỡ" gieo nhân xấu, nhưng
nhờ thiện tri thức nhắc nhở, chúng ta biết phục thiện, quay trở
về chánh đạo, chuyển ba nghiệp xấu ác thành ba nghiệp thiện
lành, làm nhiều việc phước đức, tu tâm dưỡng tánh, chúng ta có
thể gặt "quả tốt", hay ít ra cũng giảm bớt được "quả
xấu". Tức là chuyện lớn hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa không. Cũng ví
như gieo nhân biết tiết kiệm, con người có thể gặt quả giàu
có, hay giảm bớt được nợ xưa đó vậy.
Trong Kinh Hoa Nghiêm, Ðức Phật có dạy:"Nhứt
thiết duy tâm tạo". Nghĩa là tất cả đều do tâm của chúng ta
tạo ra. Muốn có quả thiên đàng trong tâm, chúng ta hãy gieo nhân từ bi hỷ
xả, bác ái vị tha. Gieo nhân ích kỷ, hận thù, tham lam, sân hận, si mê,
nhứt định gặt quả địa ngục trong tâm, chắc chắn không sai, chỉ có
sớm hay muộn mà thôi. Thiên đàng địa ngục hai bên. Ai ngộ thì nhờ, ai mê
thì sa. Thiên đàng chẳng chứa quỉ ma. Ai người tâm thiện tìm ra thiên
đàng. Chúng ta đã thấu hiểu lý lẽ chân thật của cuộc đời là vô
thường, không có gì tồn tại vĩnh viễn, không có gì là tự nhiên sanh. Luật
nhân quả áp dụng trong ba thời: quá khứ, hiện tại, vị lai. Sinh sự thì sự
sinh. Nhân nào thì quả nấy. Gieo gió thì gặt bão. Có lửa thì có khói. Cầu
nguyện chỉ đem lại sự bình an tâm hồn tạm thời. Bình an thực sự chỉ có
cho người thiện tâm mà thôi. Thiên đàng, địa ngục tuy là hai tâm trạng
khác nhau, nhưng tất cả thực sự chỉ là các trạng thái ở trong tâm của tất
cả chúng ta mà thôi.
* * *
Tóm lại, cuộc sống an lạc và hạnh phúc không do cầu
nguyện suông mà được, không có một nguyên tắc nào, một phương pháp
nào mà tạo ra. Cuộc sống an lạc và hạnh phúc không là độc quyền của
bất cứ ai theo một tôn giáo nào, bất cứ ai thuộc một dân tộc nào, hoặc bất
cứ ai thuộc một giới nào. Người quá khôn ngoan, lanh lợi ở đời không
thể có cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Người quá khờ dại, u mê, ngu muội
cũng không thể có cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Cuộc sống an lạc và
hạnh phúc chỉ có nơi tất cả những ai biết tu tâm dưỡng tánh, biết
quên mình vì người, biết làm việc phước thiện, biết quán
chiếu, suy tư lẽ vô thường, lý nhân quả, nhân duyên của cuộc
đời. Tức là cuộc sống an lạc và hạnh phúc chỉ có nơi những người "biết"
sống an lạc và hạnh phúc mà thôi. Chí công vô tư là ở chỗ đó vậy.
Ngày xưa, có người đến hỏi Ðức Phật: Bạch Ngài,
có kinh điển nào có thể đọc tụng để cầu nguyện cho
đệ tử được Niết bàn hay không? Ðức Phật đáp: Không! Tại sao vậy?
Thí dụ như quăng hòn đá xuống nước, hòn đá nặng tức nhiên chìm lĩm,
không có kinh điển nào đọc tụng, có thể cầu nguyện cho cục
đá nổi lên được. Ðem dầu đổ xuống nước, dầu nhẹ tức nhiên nổi trên
mặt nước, không có kinh điển nào đọc tụng, có thể khiến cho
dầu chìm được. Nghĩa là khi con người tạo nghiệp bất thiện thì bị
sa đọa, làm việc xấu ác thì tâm trạng bất an, không thể nhờ cúng
kiến cầu an, mà được bình an, yên ổn, không thể nhờ cầu hồn, cầu
siêu mà người đó có thể thăng lên niết bàn hay thiên đàng được.
Cũng vậy, khi con người biết làm việc phước thiện, biết
tu tâm dưỡng tánh, biết quán chiếu, biết suy tư lẽ
vô thường, lý nhân quả nhân duyên của cuộc đời, thì nhứt định khi
sống được an lạc và hạnh phúc. Khi ra đi, người đó được an lành, siêu
thoát, tái sanh nơi nhàn cảnh. Không ai có thể đem kinh điển nào
đọc tụng, hay rủa xả, hoặc không thể vì người đó không theo tôn
giáo này, không theo tôn giáo kia, hoặc vì bất cứ lý do gì, mà người
đó có thể đọa vào địa ngục được. Tâm của họ trong sáng, thanh
tịnh, tự tại, nhẹ nhàng, thánh thiện hiện đời, nhứt định khi ra đi,
được siêu thăng cõi lành, cõi thiện mà thôi, không có gì nghi ngờ cả.
Cũng như cái cây bình thường mọc nghiên về bên nào, khi bị cưa
xuống, sẽ ngã về bên đó vậy. Chí công vô tư đúng nghĩa phải là như
vậy.
---
o0o
---
Mục Lục
Tập
1:
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11|
12
Tập
2:
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10|
11|
Tập
3:
1|
2
|
3
|
4|
5|
6
|
7
|
8
|
9
|
10|
11|
12|
13|
14
|15|
16
---
o0o
---
| Thư
Mục
Tác
Giả
|
--- o0o ---
Chân
thành
cám
ơn
Cư
sĩ
Chính
Trực
đã
gửi
tặng
phiên
bản
điện
tử
bộ
sách
này
(Trang
nhà
Quảng
Đức,
05-2002)
Trình
bày
:
Nhị
Tường
Cập
nhật
ngày:
01-05-2002
Nguồn: www.quangduc.com
Về danh mục
