Phàm nói đến thương yêu thì những người được thương là
cha mẹ, vợ chồng, con cái, anh em... Ðó là những đối tượng được thương
đứng hàng đầu mà không ai phủ nhận. Nhưng tại sao đây hỏi "mình thương
ai nhất?" "Ai" mà mình thương nhất đó là nhân vật nào mà quan trọng đến
thế? Trong kinh A Hàm có đoạn ghi: Một hôm vua Ba Tư Nặc hỏi phu nhân
Mạt Lợi, "Trên đời nầy ái khanh yêu ai nhất?"
Phu nhân Mạt Lợi đáp: Dĩ nhiên, người thiếp yêu chính là bệ hạ.
Vua Ba Tư Nặc nói: Trẫm cũng đoán rằng khanh sẽ nói như thế.
Phu nhân Mạt lợi mĩm cười: Tâu bệ hạ, nếu thánh thượng cho phép, thần
thiếp sẽ nói khác đi một tí, nhưng xác thực hơn.
Vua Ba Tư Nặc bảo: Khanh cứ nói!
Phu nhân Mạt Lợi thưa: Tâu bệ hạ, người mà thần thiếp yêu quý nhất,
chính là thần thiếp.
Vua Ba Tư Nặc ngạc nhiên: Sao? Mình lại yêu mình? Trẫm không hiểu khanh
muốn nói gì?
Phu nhân Mạt Lợi thưa: Tâu bệ hạ, vì có ái trọng tự ngã mình, nên thần
thiếp mới yêu thương bệ hạ, vì bệ hạ là người đem lại hạnh phúc cho cái
tự ngã nầy.
Vua Ba Tư Nặc nói: Trẫm biết điều đó, nhưng vẫn chưa hiểu rõ ý của
khanh.
Phu nhân Mạt Lợi dè dặt: Tâu bệ hạ, thần thiếp mạn phép nêu ra một câu
hỏi, "Trên đời nầy bệ hạ yêu thương ai nhất?".
Vua Ba Tư Nặc cười: Ái khanh chứ còn ai!
Phu nhân Mạt Lợi hỏi tiếp: Giả sử thần thiếp yêu thương một người đàn
ông khác thì bệ hạ sẽ làm gì?
Vua Ba Tư Nặc lúng túng: À, trẫm sẽ... trẫm sẽ...
Phu nhân Mạt Lợi tiếp lời: Bệ hạ sẽ nổi trận lôi đình, chém đầu thần
thiếp ngay lập tức phải không?
Vua Ba Tư Nặc giả lả: Khanh hỏi rắc rối qúa! Rắc rối thật!
Phu nhân Mạt Lợi hỏi: Tâu bệ hạ, có đúng thế không ạ?
Vua Ba Tư Nặc đáp: À... à...
Phu nhân Mạt Lợi hỏi dồn: Ðúng, phải không bệ hạ?
Vua Ba Tư Nặc im lặng giây lâu, nói: Có lẽ khanh nói đúng.
Phu nhân Mạt Lợi nói: Thế là bệ hạ đã đáp câu hỏi của thần thiếp rồi!
Yêu người ta nhất đời mà người ta yêu kẻ khác thì chặt đầu. Như vậy có
yêu nhất đời chưa? Nếu yêu nhất đời thật, thì dù người ta có thương ai
khác, mình cũng vẫn thương người ta. Ðằng nầy người ta không thương mình
thì mình chặt đầu, vậy thương đó là qua ai? Thương đó là vì mình! Mình
chỉ thương mình thôi! Tất cả mọi đối tượng mà mình thương mến đều vì
mình mà mình thương, thương người qua tự ngã của mình đó vậy.
Hôm sau vua Ba Tư Nặc xa giá đến tinh xá Kỳ Viên thăm Phật, và trình bày
câu chuyện đối đáp giữa vua và hoàng hậu. Phật xác nhận ý kiến của phu
nhân Mạt Lợi qua bài kệ như sau:
Tâm ta đi cùng khắp
Tất cả mọi phương trời
Cũng không tìm thấy được
Ai thân hơn tự ngã
Ði tìm khắp phương trời
Cũng không tìm đâu thấy
Ai thân hơn tự ngã
Vậy ai yêu tự ngã
Chớ hại tự ngã người
Ðó là lời xác nhận của Phật: Chúng sanh yêu tự ngã mình hơn hết. Ða số
người đời thương tự ngã mình hơn hết mà không biết, cứ nghĩ thương người
nầy hết lòng, thương người kia hết lòng. Hoặc giả có biết mình thương tự
ngã mình cũng không can đảm nói thật, nói gạt thiên hạ là mình thương
chúng sanh, chớ đích thực mình thương mình là gốc.
Truyện Phật Giáo
