Sinh là anh học trò nghèo kiết xác, tha phương cầu học
. Anh ở trọ trong một ngôi chùa, ngày đêm dùi mài kinh sử để ứng thi .
Quan huyện sở tại cũng là người xứ khác bổ nhiệm đến, thường lui tới
chùa vì quan rất mộ đạo . Quan có một cô con gái tuổi độ trăng tròn,
nhan sắc mỹ miều diễm lệ . Một hôm nhân ngày lễ Vu Lan, cô gái theo cha
đến chùa . Vừa trông thấy người ngọc, Sinh ôm lòng thầm yêu trộm nhớ .
Nhưng chàng đã có vợ con ở quê nhà, lại thuộc gia đình nghèo khó, mà
nàng thì đang độ xuân xanh, lá ngọc cành vàng . Chuyện lương duyên thật
khó nỗi ước mơ . Mối tình bị chướng duyên ngăn trở càng thêm nồng nàng
thắm thiết, mặc dầu chưa một lời trao đổi, tình yêu chỉ đơn phương .
Chàng đành nuốt nước bọt ngâm câu "tình tuyệt vọng" :
Thích Nữ Trí Hải
(Phóng tác một mẫu truyện Liêu Trai do Hòa Thượng Trí Thủ kể)
"Lòng ta chôn một khối tình
Tình trong giây phút mà thành thiên thu" .
Nàng thoáng hiện tới chùa một lần rồi không bao giờ trở lại . Con "người
gieo thảm" đó để lại trong lòng Sinh một mối tương tư cay đắng, vì không
thể nào trăm năm tính chuyện vuông tròn . Hình ảnh nàng đang ám ảnh Sinh
một cách mãnh liệt, thì bỗng một hôm, chàng nghe tin nàng đã chết . Ôi !
Rõ thật là : "Ngày xuân xanh sơ ngộ để thiên thu" .
Mới thấy nàng có một lần, nhưng Sinh lăn khóc thảm thiết khi hay tin
nàng lìa trần . May thay, tục lệ lúc bấy giờ ưa chôn người chết ở nguyên
quán, nên quan huyện ướp xác quàng thây nàng tại ngôi chùa Sinh trú ngụ,
chờ ba năm sau sẽ đưa về cố quận . Từ đó Sinh được đêm ngày gần gũi
người đẹp trong quan tài . Mối tình si vẫn nồng đượm, có lẽ còn mặn mà
hơn xưa, bởi lẽ giờ đây không còn gì ngăn cách . Cái chết xóa tan mọi
bất bình đẳng giữa con người, phá đổ mọi ranh giới tài sản, địa vị, giai
câp... Mỗi bửa ăn, Sinh đặt một mâm cơm trên nắp quan tài cúng cho hương
linh hưởng xong, chàng mới chịu hạ xuống ăn . Chàng kể lể với người
trong quan tài như sau :
"Ối nàng ơi ! Âm dương đôi ngã, nàng có thấu cho lòng tôi không ? Khi
nàng còn sống, nàng là lá ngọc cành vàng, tôi chỉ là một kẻ thư sinh bần
hàn ăn nhờ ở đậu, có khi nào đài gương soi đến đậu bèo ! Nhưng tôi yêu
nàng tha thiết, tình riêng luống ra ngẩn vào ngơ . Hình bóng nàng đậm
nét trong tim tôi . Bây giờ nàng nằm đó, tôi đứng đây, cách nhau có một
tấm ván quan tài, chỉ trong gang tấc vậy mà thành ra biết mấy trùng quan
san ! Ôi ! Sao con tạo khéo trêu người dường bấy ! Khi tôi được hân hạnh
gần gũi nàng, thì nàng đã hóa ra người thiên cổ, thành cái xác không hồn
! Ước sao nàng hãy sống lại, tôi xin đổi bất cứ gì để đôi ta được tái
ngộ trên dương trần ! Xin nàng chứng giám cho lòng tôi" .
Bửa ăn nào cũng vậy, việc cúng cơm và đọc văn tế than khóc người đẹp trở
thành một tục lệ bất biến trong đời chàng thư sinh . "Hữu cầu tất ứng",
lời cầu nguyện của chàng chẳng bao lâu cảm ứng được vong hồn người chết
. Một đêm nàng hiện về thỏ thẻ :
"Cảm tấm tình si của chàng, em đã xin với Diêm vương cho em được tái
sinh vào ngôi nhà số 555, đường Nguyễn văn Trổi, thành phố Hồ Chí Minh .
Mười lăm năm sau đúng vào ngày rằm tháng bảy, chàng hãy đến tìm em ở đó,
chúng ta sẽ gặp gỡ để vầy mối lương duyên . Nhưng chàng ôi, Diêm vương
có ra một điều kiện . Muốn tái sinh, em phải nhờ người thân chí thành
tụng một tạng kinh Kim Cương thì mới được như ý . Vậy, nếu chàng có
lòng, xin hãy tụng kinh cho em" .
Sinh tỉnh dậy mừng rỡ, ghi rõ ngày tháng đã hẹn lên vách, ghi luôn cả
địa chỉ mới của cô gái . Từ đó chàng xếp bút nghiên, chuyên chú tụng
kinh Kim Cương đến sáu ngàn lần như nàng dặn, phải hết mất ba năm . Năm
đó chàng đã bốn mươi lăm tuổi, còn những mười hai năm nữa mới gặp lại
người đẹp ngày xưa ! Sinh vẫn ôm lòng chờ đợi, hình ảnh yêu kiều của
nàng mỗi ngày một đậm trong trí tưởng của chàng .
Về phần cô gái, quả nhiên thần thức cô đã thác sinh vào một gia đình
thường dân ở địa chỉ trên, để đáp lại tấm tình si của anh học trò . Cô
mang hình dáng một cô gái nhu mì dễ yêu, nhưng không có gì gọi là cá lặn
chim sa cho lắm . Mối tình đeo đẳng từ lúc còn nằm trong quan tài, khiến
tiềm thức cô vẫn một mực đợi chờ anh chàng thư sinh mặt trắng . Với tình
yêu mới nở, cô tưởng tượng hình dung của anh chàng ít ra cũng bằng chàng
Kim :
"Phong tư tài mạo tuyệt vời
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa" .
Ngày tháng thoi đưa, sắp đến ngày hẹn . Chàng thư sinh bây giờ tuổi đã
xấp xỉ lục tuần, râu tóc hoa râm, sám mặt phong trần vì nỗi đời mưa nắng
. Nhưng mối tình thì vẫn tươi trẻ như thuở ban đầu, vì nó vô hình vô
tướng nên không có già bệnh như cái thể xác của anh . Tình yêu đã không
đổi, nên hình ảnh nàng trong tim anh không chút đổi thay, đó là nét đẹp
đắm nguyệt say hoa của một lần sơ ngộ . Anh yêu, là yêu cái hình bóng
của nàng thì đúng hơn . Vì nếu nàng còn sống thì chắc chắn bây giờ nàng
cũng không còn như hình bóng anh tôn thờ .
Cái ngày hẹn hò đã đến . Anh chàng thắng bộ y phục mới tinh, chải lại
mái tóc nửa đen nửa bạc không biết bao nhiêu lần, cố che dấu càng nhiều
tóc bạc càng hay . Anh cũng kgông quên bôi dầu láng mượt như thời trang
dạo đó . Nhưng làm gì thì làm, không thể hóa trang cái già thành trẻ .
Không thể nào xóa hết những vết hận năm tháng khắc sâu trên vừng tráng
nhăn nheo .
"Phong trần đến cả sơn khê
Tang thương đến cả hoa kia cỏ này" .
Huống chi là con người, dù nó có nỗ lực bao nhiêu để xóa bỏ vết tích
thời gian trên thân thể . Nhưng tâm hồn của chàng, mối tình si của chàng
không chịu già theo tuổi tác, mà nó vẫn là mối tình đầu của tuổi đôi
mươi, của cái lần sơ ngộ . Cho nên anh chàng hăng hái, hăm hở thuê xe
tắc xi đến địa chỉ nàng hẹn để gặp lại tình xưa . Phần nàng cũng vậy,
con tim rộn rã với tình yêu, với mộng đẹp và với hình ảnh chàng thư sinh
khả ái . Chắc hẳn mặt chàng phải đẹp như mối tinh cùa chàng ! Chắc hẳn
chàng phải tươi trẻ như hoa xuân phong nhụy ! Ôi, cảm động làm sao se là
cái phút giây gặp gở ! Ngàn năm hồ dễ đã ai quên .
... Mỗi người sống trong tâm tưởng hình ảnh tuyệt vời của người kia, và
của mối tình, tưởng tượng đến cái lúc gặp gỡ mà suýt chết ngất người vì
sung sướng . Chiếc xe tắc xi đã dừng lại trước một ngôi nhà chung cư dơ
dáy . Nàng con gái đã ra đứng tựa cửa trông chờ . Mà nào thấy đâu bóng
hình "hoàng tử của lòng em" ? Chỉ là một cụ già trông càng già hơn do
bởi nỗ lực làm cho có vẻ trẻ . Cô gái buột miệng hỏi :
- Ông kiếm ai ?
- Xin lỗi, cho tôi hỏi thăm nhà tiểi thư...
- Ông là ai ?
- Tôi là thư sinh ở trọ chùa Bà đầm . Xin cô cứ thưa với tiểu thư như
vậy .
Cô gái òa khóc, nói trong tức tưởi :
- Không phải, không phải ! Trời ôi ! Chàng đã phụ tình, đã lừa dối ta !
Chàng đã si mê người khác, nên đưa ông già này đến thay ! Chàng lừa dối
ta ! Thật chàng khinh ta quá mức !
Nàng ôm mặt bỏ chạy một mạch vào nhà trong . Cụ thư sinh lủi thủi lê
bước trên đường về . Chàng như bừng tỉnh cơn trường mộng : hình ảnh cô
tiểu thư đã chết thật rồi, nhờ chàng vừa tai nghe mắt thấy . Vâng, nhờ
thấy người con gái sống, mà chàng chết được trong tim hình ảnh người con
gái chết . Bấy lâu hồn ma vẫn sống mãnh liệt trong lòng chàng dưới hình
ảnh một cô nương hoa nhường nguyệt thẹn . Nhưng bây giờ, sau mười lăm
năm chờ đợi, chàng chỉ bắt gặp một cô gái nhan sắc tầm thường như trăm
ngàn cô gái khác, nào có gì đâu ? Chàng trở về, giở lại kinh Kim Cương
ra tụng, đến câu kết :
"Hết thảy pháp hữu vi
Như mộng, huyễn, bào, ảnh
Như sương, như chớp lóe
Hãy quán chiếu như thế" .
Chàng tỉnh ngộ, thầm nhủ : "Cám ơn nàng . Nàng đã đem lại cho ta SỰ THẬT
. Nàng đã cho ta thấy cái phi lý của tưởng tượng . Ta sẽ không còn ôm
giữ một hình ảnh nào, vì Phật đã dạy : Pháp còn phải bỏ huống chi phi
pháp . Nhan sắc nàng, cái nhan sắc mà mười lăm năm nay ta từng say đắm,
đã không thực, huống chi là hình ảnh, hoài niệm về nhan sắc ấy . Cái
thực đã không thực, huống hồ là mộng tưởng trong tâm" .
Trích "Đường Vào Nội Tâm" của
Truyện Phật Giáo
