(1) Phạn ngữ sa di ni, thử phiên tức từ nữ, vị tức ác hành
từ, tức thế nhiễm nhi từ tế chúng sanh dã. Diệc vân cần sách nữ, diệc vân cầu
tịch nữ. Luật nghi giả, thập giới luật chư uy nghi dã.
Phạn tự "sa di ni", xứ này dịch nghĩa tức từ nữ, là đình chỉ
việc ác, thi hành từ bi: đình chỉ những sự ô nhiễm của thế tục mà từ bi tế độ
chúng sanh. Cũng dịch cần sách nữ, cũng dịch cầu tịch nữ. Còn "luật nghi" là
mười giới luật và các uy nghi.
(2) Sa di ni giới văn trung, Phật ngôn, thập lục dĩ thượng
ưng tác sa di ni. Tố vô hà uế, trinh lương hoàn cụ, vô sở hủy nhục, phụ mẫu kiến
thính, nãi đắc vi đạo. Tố bất trinh lương, bất ưng vi đạo. Thạch nhân nặc bịnh,
bất ưng vi đạo. Dĩ nữ nhân tứ thái nan bảo, duyệt tại tu du phục sanh ác ý, thí
như thủy bào nhất khởi nhất diệt, vô hữu thường định, tu thiện quán sát, nãi khả
độ ni.
Trong Sa di ni giới văn, Phật dạy, 16 tuổi sắp lên mới nên
làm sa di ni. Vốn không tỳ vết dơ bẩn, trinh tiết và lương thiện thì nguyên vẹn
đầy đủ, không bị mỉa mai sỉ nhục, và cha mẹ thuận cho, mới được xuất gia. Vốn
không trinh tiết lương thiện, không nên xuất gia. Gái đá, hay bị nhiễm trùng
không thể chữa lành, không nên xuất gia. Vì phụ nữ thì cái thói bốc đồng làm cho
tâm tính khó giữ duy nhất, thích thú chốc lát, ý xấu lại nổi lên, y như bong
bóng nước cái nổi cái mất, không có nhất định, nên phải khéo quan sát mới có thể
độ cho ni.
(3) Hựu Phật quan kiến nhân gian, thượng chí nhị thập bát
thiên, hạ chí thập bát địa ngục, giai khổ vô lạc, cố kiết giới dĩ huấn hậu sanh.
Do thị tín nữ thế phát xuất gia, tiên thọ thập chi cấm giới, danh pháp đồng sa
di ni; thứ dữ thị tuế nghiệm học lục pháp, vi thức xoa ma na. Sĩ tuế mãn, học
tịnh, kham nhập Á tăng số giả, tại nhị bộ tăng trung khất thọ tỷ kheo ni giới.
Lại nữa, Phật xét thấy loài người, và trên suốt 28 tầng trời,
dưới đến 18 địa ngục, toàn là khổ sở, không có yên vui, nên qui định giới luật
để huấn thị hậu sinh. Do đó, tín nữ thế phát xuất gia thì trước thọ 10 chi cấm
giới, gọi là pháp đồng sa di ni ; kế đó, cho 2 năm để xét nghiệm và học tập 6
pháp, gọi là thức xoa ma na. Chờ số tuổi đầy đủ, sự học trong sáng, có thể đứng
vào hàng ngũ Á tăng, thì ở trong 2 bộ đại tăng mà xin thọ tỷ kheo ni giới.
(4) Tư thành chánh chế. Tý lai ni luật thất tông, thời phong
hạ mại, nhi sa di ni bổn sở thọ giới vị am. Kiêu mạn giả đa khinh nhị bộ đại
tăng, ngu muội giả toàn thất chư môn tế hạnh, dục quang đạo hóa dĩ nhiếp ni đồ,
nan khả ký dã. Nhân thể thập giới lược minh chế chỉ, tỷ mông học tri sở hướng
phương.
Trên đây thật là sự qui định chính thức của Phật. Gần đây,
giới luật ni bộ lạc mất tôn chỉ, cái thói thời đại đi xuống quá xa, đến nỗi gọi
là sa di ni mà đối với giới luật của mình lãnh thọ vẫn chưa am tường. Rồi kẻ
kiêu mạn thì phần nhiều khinh thường 2 bộ đại tăngngười ngu tối thì hoàn toàn
đánh mất các môn tế hạnh, nên muốn làm rực rỡ nền pháp hóa để tiếp độ ni đồ, thì
cũng thật là điều khó thểmong mỏi. Nhân đó, tôi chọn lấy 10 giới mà tóm tắt
thuyết minh những sự chế chỉ, để làm cho người sơ học biết phương trời mà họ
phải hướng tới.
(5) Hảo tâm xuất gia giả, thiết ý tuân hành, thận vật vi
phạm. Nhiên hậu cận vi thức xoa ma na, tỷ kheo ni giới chi giai thê, viễn vi bồ
tát giới chi căn bản, nhân giới sanh định, nhân định phát tuệ, thứ cơ thành tựu
thánh đạo, bất phụ sơ niệm xuất gia chi chí hỷ. Nhược nhạo quảng lãm giả, tự
đương tường duyệt Luật tạng toàn điển. Dĩ hạ thập giới điều chương, y Luật tạng
Tùy tự hàm bản văn lục xuất, tinh vô tăng giảm.
Những người xuất gia với tâm chí tốt, hãy thiết ý tuân hành,
thận trọng đừng để vi phạm. Như vậy mới gần thì làm thềm làm thang cho thức xoa
ma na và tỷ kheo ni giới, xa thì làm rễ làm gốc cho bồ tát giới. Rồi nhân giới
sanh định, nhân định phát tuệ, ngõ hầu thành tựu thánh đạo, không phụ chí hướng
lúc mới xuấtgia. Nếu ai thích xem cho rộng thì nên tự cứu xét tinh tường toàn bộ
[các sách nói về Sa di ni] trong Luật tạng. Điều chương 10 giới dưới đây là y
theo bản văn trong hộp chữ Tùy của Luật tạng mà sao chép ra, không thêm bớt gì
cả.
(6) Sa di ni sơ giới bất đắc sát sanh, từ mẫn quần sanh như
phụ mẫu niệm tử, da ai nhuyễn động do như xích tử. Hà vị bất sát? Hộ thân khẩu
ý. Thân bất sát nhân vật, kỳ hành suyễn tức chi loại, nhi bất thủ vi, diệc bất
giáo nhân, kiến sát bất thực, văn sát bất thực, nghi sát bất thực, vị ngã sát
bất thực. Khẩu bất thuyết ngôn đương sát, đương hại, báo oán; diệc bất đắc ngôn
tử khoái, sát khoái, mỗ phì, mỗ sấu, mỗ nhục đa hảo, mỗ nhục thiểu dã. Ý diệc
bất niệm, đương hữu sở tặc sát ư mỗ khoái hồ, mỗ súc phì, mỗ sấu; ai chư chúng
sanh như kỷ cốt tủy, như phụ như mẫu, như tử như thân, đẳng vô sai đặc. Phổ đẳng
nhất tâm, thường chí đại thừa, thị vi sa di ni thỉ học giới dã.
Giới của sa di ni là không được sát sanh, mà từ mẫn chúng
sanh như cha mẹ thương con, thương đến cả cái loài nhuyễn động, coi chúng y như
con đỏ. Không sát sanh là thế nào? Là giữ thân miệng ý. Thân thì không giết
người, vật, cho đến loại bò ngoằn ngoèo, thở bức tức, bằng cách không tự tay
giết, không bảo người giết, thấy giết không ăn, nghe giết không ăn, nghi giết
không ăn, biết giết vì mình lại càng không ăn. Miệng thì không nói phải giết,
phải hại, trả thù, cũng không được nói chết khoái, giết khoái, con này mập, con
kia gầy, thịt này nhiều, thịt kia ít. Ý cũng không nghĩ, phải chi có giặc giết
nó thì khoái biết mấy; con này mập, con kia gầy; thương mọi chúng sanh như xương
tủy của mình, như cha mẹ, như con cái, như bản thân, không khác chi cả. Nhất tâm
thương xót chúng sanh một cách phổ cập, bình đẳng, và thường đặt chí nguyện vào
đại thừa, đó là giới phải học tập đầu tiên của sa di ni.
(7) Sa di ni giới bất đắc đạo thiết. Nhất tiền dĩ thượng,
thảo diệp mao mễ, bất đắc thủ dã. Chủ bất thủ dữ bất đắc thủ thủ, khẩu bất ngôn
thủ, tâm bất niệm thủ. Mục bất ái sắc, nhĩ bất ái thanh, tỷ bất đạo hương, thiệt
bất thâu vị, thân bất tham y, tâm bất thiết dục. Lục tình vô trước, thường lập
quyền tuệ, tắc viết bất đạo, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được trộm cướp. Một tiền sắp lên,
một lá cỏ, một hạt gạo nhỏ, cũng không được lấy. Người chủ đồ vật không tự tay
đưa cho thì thân không lấy đồ vật ấy bằng tay mình, miệng không nói đến sự lấy,
ý không nghĩ đến sự lấy. Mắt không ham sắc, tai không mê tiếng, mũi không trộm
hơi, lưỡi không cắp mùi, thân không ham áo, ý không cuỗm dục. Sáu căn không đam
mê, bằng cách thường đứng trong tuệ giác phương tiện, thì gọi là không trộm
cướp, đó là giới của sa di ni.
- Đệ Tam: Dâm Giới
- (Thứ ba: Giới Dâm Dục)
(8) Sa di ni bất đắc dâm dật. Hà vị bất dâm? Nhất tâm thanh
khiết. Thân bất dâm dật, khẩu bất thuyết dâm, tâm bất niệm dâm, chấp kỷ tiên
minh, như hư không phong vô sở ỷ trước. Thân bất hành dâm, mục bất dâm thị, nhĩ
bất dâm thính, tỷ bất dâm hương, khẩu bất dâm ngôn, tâm bất tồn dục. Quán thân
tứ đại bổn vô sở hữu, kế địa thủy hỏa phong vô ngã, vô nhân, vô thọ, vô mạng, hà
sở dâm dật, hà sở trước hồ? Chí không, vô tướng nguyện, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được dâm dật. Không dâm dật là thế
nào? Là nhất tâm thanh khiết. Thân không làm dâm dật, miệng không nói dâm dật, ý
không nghĩ dâm dật, giữ mình tươi sáng, như gió lướt không gian không vướng mắc
đâu cả. Mắt không nhìn sắc dâm, tai không nghe tiếng dâm, mũi không ngửi hơi
dâm, lưỡi không nói lời dâm, thân không làm việc dâm, ý không nghĩ điều dâm.
Quán thân là tứ đại, vốn không thật có, lại xét chính tứ đại ấy, tức đất nước
lửa gió, cũng không phải bản ngã, không phải sinh thể, không phải tồn tại, không
phải sinh mạng, vậy dâm dật cái gì, vướng mắc vào đâu? Nên chí nguyện sống bằng
ba giải thoát môn là không, vô tướng, vô nguyện, đó là giới của sa di ni.
- Đệ Tứ: Vọng Ngữ Giới
- (Thứ Tư: Giới Nói Dối)
(9) Sa di ni giới bất đắc lưỡng thiệt, ác ngôn. Ngôn ngữ an
tường. Bất kiến mạc ngôn kiến, bất văn mạc ngôn văn, kiến ác bất truyền, văn ác
bất tuyên. Ác ngôn trực tỵ thường hành tứ đẳng. Vô hữu phi ngôn, ngôn triếp
thuyết đạo. Bất đắc luận thuyết tục sự, bất giảng vương giả thần lại tặc sự.
Thường thán kinh pháp, bồ tát chánh giới, chí vu đại thừa, bất vi tiểu học. Hành
tứ đẳng tâm, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được nói hai lưỡi, nói thô ác. Mà
nói năng phải từ hòa, minh bạch. Không thấy đừng nói thấy, không nghe đừng nói
nghe, thấy việc xấu thì không loan truyền, nghe điều bậy cũng không tuyên bố.
Lời ác thì tránh liền, thường làm 4 vô lượng tâm. Không nói bậy, nói là nói về
đạo pháp mãi. Không được nói việc thế tục, không bàn việc ngụy tặc của vua quan.
Thường tán thán kinh pháp và giới pháp chính của bồ tát, chí nguyện ở đại thừa
chứ không làm theo học lý nhỏ hẹp. Với chí nguyện ấy mà làm 4 vô lượng tâm, đó
là giới của sa di ni.
- Đệ Ngũ: Bất Ẫm Tửu Giới
- (Thứ Năm: Giới Uống Rượu)
(10) Sa di ni giới bất đắc ẩm tửu. Bất đắc thị tửu, bất đắc
thường tửu. Tửu hữu tam thập lục thất. Thất đạo phá gia, nguy thân táng mạng,
giai tất do chi. Khiên đông dẫn tây, trì nam trước bắc; bất năng phúng kinh, bất
kính tam tôn; khinh dị sư hữu, bất hiếu phụ mẫu; tâm bế ý tắc, thế thế ngu si;
bất trị đại đạo, kỳ tâm vô thức: cố bất ẩm tửu. Dục ly ngũ ấm, ngũ dục, ngũ cái,
đắc ngũ thần thông, đắc độ ngũ đạo, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được uống rượu. Bằng cách không
được ham rượu, không được nếm rượu. Rượu có ba mươi sáu lỗi. Lỗi đạo, phá nhà,
nguy thân, mất mạng, hết thảy đều do rượu. Kéo bên đông, dắt bên tây, nắm bên
nam, vướng bên bắc. Không thể tụng kinh, không kính Tam bảo; khinh dễ thầy bạn,
bất hiếu mẹ cha; tâm bít, ý lấp, đời đời ngu si; không gặp đạo lớn, tâm không
trí thức: nên đừng uống rượu. Muốn thoát ngũ ấm, ngũ dục và ngũ cái, được chứng
ngũ thông, được vượt ngũ đạo, đó là giới của sa di ni.
- Đệ Lục: Bất Trước Hương Hoa Anh Lạc Giới
- (Thứ Sáu: Giới Mang Hương, Hoa, Ngọc)
(11) Sa di ni giới bất đắc trì hương hoa tự huân sức; y bị lý
lũ bất đắc ngũ sắc; bất đắc dĩ chúng bảo tự anh lạc; bất đắc trước cẩm tú lăng
la ỷ hộc. Bất đắc ỷ thị. Đương trước thô phục, thanh hắc mộc lan, cập nê hoàn lý
y, đê đầu nhi hành. Dục trừ lục suy, dĩ giới vi hương, cầu tụng thâm pháp dĩ vi
chân bảo, tam thập nhị tướng dĩ vi anh lạc, đắc thực chúng hảo dĩ vi bị phục.
Nguyện lục thần thông vô ngại, lục độ đạo nhân, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được cầm nắm hương và hoa để xông
ủ và trang sức cho mình; áo chăn giày dép không được có năm màu sắc chính; không
được lấy các thứ ngọc làm chuỗi ngọc cho mình; không được mặc gấm, gấm thêu năm
màu, lụa mỏng có hoa, là dệt bằng tơ mỏng, the lụa có bông hoa, và sa trun.
Không được nhìn phục sức y như the lụa có bông hoa. Phải mặc pháp phục bằng vải
thô, với màu xanh, đen, mộc lan, và mặc áo trong nê hoàn, cúi đầu mà đi. Muốn
trừ lục suy thì phải lấy giới pháp làm hương thơm, cầu học chánh pháp sâu xa làm
ngọc thật, lấy ba mươi hai tướng tốt làm chuỗi ngọc, lấy tám mươi tướng phụ đã
được bởi gieo trồng thiện căn mà làm đồ khoác đồ mặc. Nguyện sáu thần thông tự
tại vô ngại, sáu ba la mật dẫn dắt mọi người, đó là giới của sa di ni.
- Đệ Thất Bất Tọa Cao Quảng Đại Sàng Giới
- (Thứ Bảy: Giới Ngồi Giường Cao, Lớn)
(12) Sa di ni giới bất đắc tọa kim ngân cao sàng, ỷ tú cẩm
bị, chúng bảo uyển diên. Bất đắc niệm chi. Bất đắc giáo cầu sách hảo sàng tháp
tịch, ngũ sắc họa phiến, thượng hảo tiêu phất. Bất đắc trước tý xuyến chỉ hoàn.
Trực tín, giới, tàm, quí, thí, bác văn, trí tuệ. Nhất tâm tinh chuyên, thường
cầu tam muội dĩ vi sàng tháp ; tâm bất động diêu, chúng tuệ tự nhiên, dĩ vi tọa
cụ. Thất giác bất chuyển, chí vu đạo tâm, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được ngồi giường ghế cao làm bằng
vàng bạc, dùng chăn gấm có bông hoa và đủ cả năm màu, dùng áo lụa đỏ hồng, và
tua dải trước hay sau mão mà tất cả đều được đính các thứ ngọc. Không được nghĩ
đến những thứ ấy. Không được bảo tìm kiếm giường, giường vừa mà dài, và chiếu,
tất cả đều thuộc loại tốt; tìm kiếm cái quạt vẽ đủ năm màu sắc; cái phất bằng
lông đuôi chim thượng hảo hạng. Không được mang vòng cánh tay và nhẫn ngón tay.
Chánh tín, giữ giới, tự hổ, thẹn người, đem cho, nghe nhiều, lý giải. Nhất tâm
tinh chuyên, thường cầu tam muội lấy làm giường phản; tâm không dao động, tuệ
giác tự nhiên lấy làm đồ ngồi. Bảy giác chi không dao động, chí nguyện ở bồ đề
tâm, đó là giới của sa di ni.
- Đệ Bát: Bất Ca Vũ Âm Nhạc Giới
- (Thứ Tám: Giới Hát Múa Tấu Nhạc)
(13) Sa di ni giới bất đắc thính ca vũ âm nhạc thanh, phách
thủ, cổ tiết. Bất đắc tự vi, diệc bất giáo nhân. Thường tự tu thân, thuận hành
chánh pháp, bất vi tà hạnh. Nhất tâm qui Phật, tụng kinh, hành chánh, dĩ vi pháp
lạc, bất vi tục lạc. Thính kinh tư duy, thâm nhập đại nghĩa. Tự bất hữu tật, bất
đắc thừa xa mã tượng. Đương niệm khinh cử bát bất tư nghị thần thông chi đạt, dĩ
vi xa thừa độ thoát bát nạn, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được nghe cái tiếng hát múa, tấu
nhạc, vỗ tay, đánh nhịp. Không được tự làm, cũng không bảo người. Thường tự tu
thân, thuận hành chánh pháp, không theo tà hạnh. Nhất tâm mà qui y Phật, tụng
kinh, thực hành tám chánh đạo, và lấy đó làm cái vui Phật pháp, không theo cái
vui thế tục. Cái vui Phật pháp như vậy là do nghe kinh pháp thì tư duy, vào sâu
nghĩa lý cao lớn. Chính mình không bịnh thì không được cỡi xe, ngựa, voi. Nên
nghĩ đến sự cử động nhẹ nhàng, tức sự thông suốt của tám thứ thần thông bất khả
tư nghị, lấy đó làm xe cộ để vượt thoát tám nạn, đó là giới của sa di ni.
- Đệ Cửu: Bất Tróc Trì Kim Bảo Giới
- (Thứ Chín: Giới Nắm Giữ Vàng Ngọc)
(14) Sa di ni giới bất đắc tích tụ trân bảo, bất đắc thủ thủ,
bất đắc giáo nhân. Thường tự chuyên tinh dĩ đạo vi bảo, dĩ kinh vi thượng, dĩ
nghĩa vi diệu, giải không vô tướng vô nguyện vi bổn, chí ư tam thoát, bất cầu
tham dục. Dục ly cửu não, trú đạo thậm cửu, vô cùng vô cực, vô hữu biên tế, diệc
vô sở trú, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là không được chứa dồn trân bảo, bằng cách
không được tự tay mình lấy, không được bảo người lấy. Thường tự tinh chuyên, lấy
pháp làm ngọc quí, lấy kinh làm cao tột, lấy nghĩa làm nhiệm mầu, lấy sự lý giải
không vô tướng vô nguyện làm căn bản, đạt đến ba cửa giải thoát ấy chứ không
thích tham dục. Muốn rời xa chín thứ bức não thì trú ở trong Phật pháp cho lâu,
không cùng không tột, không có giới hạn, cũng không đứng lại, đó là giới của sa
di ni.
- Đệ Thập: Bất Phi Thời Thực Giới
- (Thứ Mười: Giới Ăn Lúc Phi Thời)
(15) Sa di ni giới thực bất thất thời. Thường dĩ thời thực,
bất đắc thất độ. Quá nhật trung hậu, bất đắc phục thực. Tuy hữu cam mỹ vô cực
chi vị, chung bất phục thực, diệc bất giáo nhân phạm, tâm diệc bất niệm. Giả sử
vô thượng tự nhiên thực lai, diệc bất đắc thực dã. Nhược trưởng giả, quốc vương,
quá nhật trung hậu, thí diệc bất thực. Chung tử bất phạm. Thường tư thiền định;
nhất thế ẩm thực, tuy hữu sở thực, tài tự chi mạng. Dục linh nhất thế giải thâm
viễn nguyện, đắc thập chủng lực dĩ vi ẩm thực, thị vi sa di ni giới dã.
Giới của sa di ni là ăn không trái giờ. Thường ăn đúng giờ,
không được trái chừng đỗi. Sau lúc giữa ngày, không được ăn nữa. Dẫu có cái vị
ngọt ngon vô cùng cũng quyết định không ăn lại, không bảo người ăn, tâm cũng
không nghĩ đến. Giả sử có thức ăn tự nhiên và tột bực, cũng không được ăn.
Trưởng giả hay quốc vương, sau lúc giữa ngày, cúng cho cũng không ăn. Trọn đời
đến chết, không vi phạm giới này. Thường tư duy thiền định; còn mọi thức uống
ăn, dầu dùng đến cũng chỉ đủ để giữ mạng sống mà thôi. Là muốn làm cho mọi người
thấu hiểu chí nguyện sâu xa, thực hiện mười lực để làm thức uống ăn, đó là giới
của sa di ni.
- Hạ Thiên: Uy Nghi Môn
- (Chương Sau: Phần Uy Nghi)
(16) Phật chế, ni chúng luật nghiêm đại tăng, do kỳ chánh
pháp hệ tăng giảm cố. Tường khảo thánh điển, kỳ chứ tự minh. Nhược sa di ni tự
bất tri ưng sở thi hành, bất hứa cận viên, dĩ đại tỷ kheo ni sự cánh nan tác cố.
Tu linh thục học tri dĩ, nãi hứa thọ cụ. Như bất tri, nhi tức vị thọ cụ giới
giả, tắc vị Phật pháp dị hành, Á tăng dị tác. Thị cố sa di ni ưng tiên sùng
huấn.
Phật qui định, ni chúng thì giới luật càng phải nghiêm như
đại tăng, lý do là vì chánh pháp của Phật liên hệ đến họ mà tăng giảm. Xét rõ
thánh điển, sẽ thấy sự qui định ấy tự thuyết minh như vậy. Đến như sa di ni mà
tự họ không biết việc họ phải làm, thì không cho lãnh thọ giới pháp cận viên, vì
việc đại tỷ kheo ni lại càng khó làm. Phải bảo họ học thuộc, thấu hiểu đã, mới
cho lãnh thọ giới pháp cụ túc. Như họ không thấu hiểu mà vẫn tức thì truyền thọ
cho họ giới pháp cụ túc, thì người ta bảo Phật pháp dễ tu, Á tăng dễ làm. Vì lý
do ấy, sa di ni trước hết phải tôn trọng sự huấn thị trên đây.
(17) Dĩ hạ điều tắc, ư Đại ái đạo kinh, Sa di ni giới văn,
cập Đệ nhị phần tỷ kheo ni tùy luật uy nghi trung tiết xuất. Hựu Vân thê Sa di
yếu lược nội, phàm sa di ni khả thông dụng giả, diệc thể tập chi. Lương dĩ mạt
pháp ni luân tình đa giải đãi, văn phồn tắc yểm, tịnh khủng văn tự sanh thiển,
do thị san phồn toát yếu, nhưng phân loại tụ dĩ tiện độc học. Gian hữu vị bị,
tùng nghĩa bổ nhâểp nhất nhị. Kỳ nhạo quảng lãm giả, tự đương kiểm duyệt toàn
thư.
Những điều tắc dưới đây, từ trong kinh Đại ái đạo, văn Sa di
ni giới, và tùy luật uy nghi của Phần thứ hai nói về tỷ kheo ni, tỉa bớt mà rút
ra. Thêm nữa, trong sách Sa di luật nghi yếu lược của ngài Vân thê, phàm điều gì
sa di ni có thể thông dụng thì cũng lượm lặt mà tập hợp. Vì lẽ ni chúng thời kỳ
mạt pháp lòng lắm giải đãi, nghe nhiều thì chán, lại sợ văn tự sống sít, do đó,
tôi tước bớt phồn toái mà tóm lấy cốt yếu, nhưng vẫn phân loại để tiện cho việc
đọc và học. Tựu trung, có chỗ nào chưa đủ, tôi theo ý nghĩa mà phụ thêm một vài
điều. Ai thích xem cho rộng thì nên tự cứu xét toàn văn các sách [trên đây].
- Kính Tam Bảo Đệ Nhất
- (Thứ 1, Kính Tam Bảo)
(18) Đương kính Phật, chí tâm vô tà, trì đầu não trước địa,
thường tự sám hối túc thế tội ác. Thường kính Pháp, tâm tồn ư đạo, từ hiếu ư
kinh. Thường kính Tăng, tâm bình bất phế, chí thành hữu tín * Bất đắc nhân tiểu
sự sân xả Tam bảo * Bất đắc trì Phật tượng chí đại tiểu tiện xứ. Bất đắc trước
bất tịnh lý nhập Phật điện cập Tăng tháp trung * Thỉ ư xuất gia thọ giới, tận kỳ
chung thân thọ mạng, thường đương thời khắc hệ ức Tam bảo *
Phải thường kính Phật, hết lòng mà không theo ai, đem đầu não
đặt sát đất để thường tự sám hối tội ác đời trước. Thường kính Pháp, tâm dồn nơi
đạo, từ hiếu với kinh. Thường kính Tăng, lòng bình tĩnh, không từ bỏ, chí thành
tin tưởng * Không được nhân việc nhỏ mà giận bỏ Tam bảo * Không được mang tượng
Phật đến chỗ đại tiểu tiện. Không được mang giày dép dơ bẩn vào trong điện Phật
và tháp Tăng * Bắt đầu từ lúc xuất gia thọ giới, cuối cùng đến lúc kết thúc đời
sống, giờ khắc nào cũng thường xuyên tập trung sự nghĩ nhớ lại nơi Tam bảo *
(19) Triêu mộ lễ Phật phát nguyện, nguyện tại tại sanh xứ cụ
trượng phu tướng, đồng chân xuất gia, tức năng thân cận Tam bảo, cúng dường thừa
sự. Ư cận trú nữ tịnh đàn việt tiền, ưng đương tán thán Tam bảo công đức, sanh
tăng nhân tín * Phàm trước nhất y, xan nhất thực, ẩm nhất tương, thường bất vong
Phật ân; trước tân y lý thời tiên đương lễ Phật, thọ ẩm thực thời tiên đương
cúng Phật, hằng tồn tàm quí, khởi tri trúc niệm.
Sớm tối lạy Phật phát nguyện, nguyện sanh ra ở đâu cũng đủ
tướng trượng phu, đồng chân xuất gia, liền biết thân cận Tam bảo mà cúng dường
phụng sự. Trước cận trú nữ và đàn việt, phải tán thán công đức của Tam bảo, làm
phát sanh và tăng thêm tín tâm cho họ * Mặc một cái áo, ăn một bữa cơm, uống một
chén nước, đều luôn luôn không quên ơn Phật ; khi mang áo giày mới phải lạy Phật
trước, lúc hưởng thụ uống ăn phải cúng Phật trước, thường hổ thẹn mà khởi niệm
tri túc.
- Kính Đại Sa Môn Đệ Nhị
- (Thứ 2, Kính Đại Sa Môn)
(20) Bất đắc hoán nhị bộ đại tăng tự * Bất đắc đạo thính nhị
bộ đại tăng thuyết giới * Bất đắc chuyển hành thuyết nhị bộ đại tăng quá * Bất
đắc kiến nhị bộ đại tăng quá bất khởi, trừ độc kinh thời, bịnh thời, thế phát
thời, phạn thời, tác chúng sự thời * Bất đắc cố tác dị ngữ xúc não nhị bộ đại
tăng. Bất đắc vô căn sân báng nhị bộ đại tăng *
Không được gọi tên chữ của đại tăng hai bộ * Không được lén
nghe đại tăng hai bộ thuyết giới * Không được nói chuyền lầm lỡ của đại tăng hai
bộ * Không được thấy đại tăng hai bộ đi qua mà không đứng dậy, trừ lúc đọc kinh,
lúc bịnh, lúc cắt tóc, lúc ăn cơm, lúc làm việc tăng chúng * Không được cố nói
lời nói khác lạ để xúc não đại tăng hai bộ. Không được vì tức giận mà phỉ báng
vô căn cứ đối với đại tăng hai bộ *
(21) Bất đắc ư nhị bộ đại tăng trung khiêu toa bỉ thử. Bất
đắc cố não nhị bộ đại tăng, giả vấn kinh luật * Bất đắc mạ lị nhị bộ đại tăng.
Bất đắc ư nhị bộ đại tăng tiền hành. Bất đắc khinh vũ nhị bộ đại tăng, cố ý ư
tiền hý tiếu, hiệu kỳ ngữ ngôn hình tướng hành bộ. Bất đắc tứ bình xứ, kiến nhị
bộ đại tăng quá chỉ bối. Hành thời, nhược phùng nhị bộ đại tăng, đương hạ đạo đê
thủ bàng lập, cung nhượng khứ dĩ nhiên hậu phương hành.
Không được đối với đại tăng hai bộ mà khiêu khích xúi dục bên
kia bên này. Không được cố làm phiền não đại tăng hai bộ bằng cách làm bộ hỏi
kinh hỏi luật * Không được mắng chửi đại tăng hai bộ. Không được đi trước mặt
đại tăng hai bộ. Không được khinh lờn đại tăng hai bộ, cố ý giỡn cười trước mặt,
nhái giọng nói, hình dáng và bước đi của các ngài. Không được rình chỗ khuất để
nhìn đại tăng hai bộ đi qua mà chỉ trỏ sau lưng. Khi đi, nếu gặp đại tăng hai bộ
thì phải ở chỗ thấp, cúi đầu, đứng một bên, kính nhường các ngài đi rồi mới đi.
- Sự Sư Đệ Tam
- (Thứ 3, Thờ Thầy)
(22) Thị hòa thượng a xà lê như thị Phật * Đương kính ư sư,
thường phụ cận chi, như pháp luật hành. Đương như sư giáo, thường ưng hòa thuận
* Thường đương tảo khởi, vật hậu sư khởi; tự cảnh kỳ tâm, vật linh sư hô. Tảo
khởi thời, đương tiên thanh tịnh, trước pháp y lễ Phật, Pháp, khước lễ sư. Dục
nhập hộ, tiên đương tam đàn chỉ. Lễ sư thời, khứ lục xích, vấn tấn, khước hành
xuất hộ. Sư tọa thiền bất ưng tác lễ, sư kinh hành bất ưng tác lễ, sư thọ thực,
sư sơ xỉ, sư tháo dục, sư thụy tức đẳng, bất ưng tác lễ. Dục lễ bái, nhược sư
chỉ chi, nghi thuận mạng, vật bái. Sư bế hộ, bất ưng hộ ngoại tác lễ; dục nhập
hộ tác lễ, ưng đàn chỉ tam biến, sư bất ứng, ưng khứ *
Chiêm ngưỡng hòa thượng, xà lê, như chiêm ngưỡng Phật * Phải
kính thầy, thường gần gũi thầy để hành trì đúng pháp đúng luật. Phải giữ đúng
huấn dụ của thầy, với sự kính thuận thường xuyên * Thường nên dậy sớm, đừng dậy
sau thầy; tự cảnh giác tâm mình, đừng để thầy phải gọi dậy. Sáng sớm, khi thức
dậy, phải trước hết súc miệng và gột rửa sạch sẽ, mặc pháp y lạy Phật lạy Pháp
rồi lui ra lạy thầy. Muốn vào cửa, trước hết nên đàn chỉ ba lần. Khi lạy thầy
thì lạy cách sáu thước xưa, hỏi thăm sức khỏe rồi đi lui mà ra cửa. Thầy ngồi
thiền không nên lạy, thầy kinh hành không nên lạy, thầy thọ thực, thầy đánh
răng, thầy rửa tắm, thầy ngủ nghỉ vân vân, không nên lạy. Muốn lạy mà thầy ngăn
cản thì nên thuận theo mạng lịnh của thầy, đừng lạy. Thầy đóng cửa, không nên ở
ngoài cửa mà lạy; muốn vào cửa mà lạy thì phải đàn chỉ ba lần, thầy không trả
lời thì nên đi *
(23) Nhược sử xuất bất tịnh khí, bất đắc thóa, bất đắc sân
nhuế * Đương thành tín ư sư, tâm trực hữu thật. Từ hiếu ư sư, tâm tồn tả hữu,
bất khứ thực tức * Nhược hành quốc trung kiến quái dị chi sự, đương khởi ngữ sư,
vấn kỳ biến dị. Tùng sư thọ kinh, đương đoan tâm chí thật, thân tâm khẩu ý vô
sai đặc như mao phát * Sư thiết sử hành sở chí, đương tật khứ tật hoàn; thiết
hữu nhân vấn, sa di ni, nhữ sư tại phủ, đương mặc nhiên trực khứ, bất đắc cọng
tương ứng tri * Thiết hữu quá ác, tầm đương hướng sư thú quá, ngôn dĩ vô trạng *
Nhất thế đương tín hướng ư sư; nhược nhân thuyết sư quá, tức đương ha chỉ * Trì
sư ẩm thực, giai đương lưỡng thủ bổng ; thực tất, liễm khí đương từ từ * Thị sư,
bất đắc đối diện lập, bất đắc cao xứ lập, bất đắc thái viễn lập; đương linh sư
tiểu ngữ đắc văn, bất phí tôn lực *
Nếu bảo đổ đồ bất tịnh thì không nên nhổ nước miếng, không
nên giận tức * Phải chân thành đối với thầy, lòng ngay thẳng, chắc thật. Hãy từ
hiếu với thầy, quấn quýt bên thầy, không rời bữa ăn giấc nghỉ * Đi trong quốc
gia, thấy sự quái lạ thì nên trình bạch với thầy, hỏi thầy sự quái lạ ấy. Theo
thầy học kinh, phải nghiêm chỉnh tâm trí, cùng tột chân thật, thân tâm miệng ý
không làm khác đi chút nào * Thầy bảo đi đến chỗ nào thì nên đi mau về mau; nếu
có ai hỏi, sa di ni, thầy của cô còn không, thì nên yên lặng đi thẳng, không
được trả lời cho họ biết * Giả sử có tội ác, thì phải liền liền đến thầy thú
tội, nói ra rồi không còn tội trạng nữa * Hoàn toàn tin tưởng nơi thầy; nếu ai
nói thầy có lỗi thì nên trách liền cho họ thôi đi * Cầm đồ uống đồ ăn của thầy
đều nên bưng hai tay. Ăn rồi, dọn đồ thì phải từ từ * Hầu thầy, không được đứng
đối diện, không được đứng chỗ cao, không được đứng quá xa; phải đứng sao để thầy
nói nhỏ mình nghe được, khỏi phí sức thầy *
(24) Nhược thỉnh vấn Phật pháp, đương chỉnh y lễ bái, hiệp
chưởng đế thính, tư duy thâm nhập. Nhược vấn gia thường sự, bất tu lễ bái, đãn
đoan lập sư trắc, cứ thật thân bạch. Sư nhược thân tâm quyện, giáo khứ ưng khứ,
bất đắc tâm tình bất hỷ, hiện ư nhan sắc * Bất đắc hý tọa sư tòa, cập ngọa sư
sàng, trước sư y mạo đẳng * Sự tật bịnh, thỉ chung liệu lý, phòng thất bị nhục,
dược nhĩ chúc thực đẳng, nhất nhất dụng tâm điều trị * Trì y, thọ lý, tẩy nhiễm,
hồng sái đẳng, cụ ư Luật trung, tư bất phiền lục *
Nếu xin hỏi Phật pháp thì phải sửa y, lễ bái, chắp tay nghe
kỹ suy nghĩ vào sâu. Nếu hỏi việc thường của trú xứ thì không cần lễ bái, chỉ
đứng ngay thẳng cạnh thầy, cứ thật trình bày. Nếu thầy mệt mỏi cơ thể hay tâm
trí, bảo đi thì nên đi, không được lòng dạ không vui, hiện ra sắc mặt * Không
được ngồi chơi chỗ ngồi của thầy, và nằm chơi giường thầy, dùng chơi áo mão của
thầy, vân vân * Thầy đau ốm thì lo liệu từ đầu đến cuối. Phòng thất, chăn nệm,
thuốc thang, cháo cơm vân vân, nhất nhất chú ý coi sóc * Cầm áo, đưa giày, giặt
bẩn, sấy phơi, vân vân, thì dạy đủ cả trong Luật, ở đây không phiền sao chép *
(25) Phàm thị sư, bất mạng chi tọa bất cảm tọa, bất vấn bất
cảm đối, trừ tự hữu sự dục vấn. Phàm thị lập, bất đắc ỷ bích kháo trác, nghi
đoan thân tề túc trắc lập * Sư hữu sở sử linh, nghi cập thời tác biện, bất đắc
vi mạn * Phàm thụy miên, bất đắc tiên sư, trừ hữu bịnh duyên, bạch sư doãn khế *
Nhân vấn sư danh, đương vân thượng mỗ hạ mỗ * Bất đắc kiều túc xoa yêu, an nhiên
ư sư tiền tọa ngọa. Như mạng tọa, sư khởi, tức ưng tốc khởi * Thủ hộ sư vật như
kỷ thân mạng, bất đắc tư tự dữ nhân * Bất đắc ác nhãn thị sư *
Phàm hầu thầy, thầy không bảo ngồi thì không dám ngồi, không
hỏi thì không dám thưa, trừ mình có việc muốn hỏi. Phàm đứng hầu thì không được
dựa vách, tựa ghế, mà nên mình ngay thẳng, chân tề chỉnh, đứng cạnh thầy * Thầy
có sai khiến gì thì nên kịp thời làm cho xong, không được trái, nhác, hay khinh
thường * Phàm ngủ nghỉ, không được trước thầy, trừ lúc có bịnh, bạch thầy cho
phép nghỉ ngơi * Ai hỏi tên thầy, nên nói trên chữ x, dưới chữ x * Không được
kiễng chân tréo lưng, an nhiên nằm ngồi ở trước mặt thầy. Như thầy bảo ngồi thì
khi thầy đứng dậy, mình phải tức tốc đứng dậy * Giữ đồ của thầy như giữ thân
mạng của mình, không được theo ý riêng mà tự cho người * Không được nhìn thầy
bằng con mắt ác cảm *
(26) Bất đắc ly sư tự trú. Nhược sư mạng chung, nhược sư hữu
duyên viễn hành bất đắc tùy khứ, ưng lễ bạch bổn sư ưng y chỉ hà nhân. Đương như
sư mạng, tức y chỉ trú, nhất thế hoàn đồng sự sư pháp vô dị. Nhược sư bất chỉ
thị tiện mạng chung, tu cánh trạch lương đạo y chỉ nhi trú. Nhược sư phá giới,
phá kiến, bị tăng như pháp như luật trị tẩn, diệc ưng biệt mích minh sư y chỉ
nhi trú, bất đắc túng tình tự dụng *
Không được rời thầy ở riêng. Nếu thầy mạng chung, nếu thầy có
duyên sự đi xa mà không được đi theo, thì phải lạy bạch thầy bổn sư hỏi nên y
chỉ thầy nào. Phải đúng như mạng lịnh của thầy, y chỉ mà ở, và tất cả lại làm
giống với cách thờ thầy, không khác chi cả. Nếu thầy không chỉ thị mà mạng chung
ngay, thì phải lại chọn bậc lương đạo y chỉ mà ở. Nếu thầy phá giới, phá kiến,
bị đại tăng y pháp y luật trị đuổi, thì cũng phải tìm riêng vị minh sư, y chỉ mà
ở, không được buông thả tự chuyên *
(27) Bất đắc y chỉ tỷ kheo tăng trú. Bất đắc dữ sa di đồng
trú. Bất đắc tùy sư trú du cảnh, hoa viên. Bất đắc tùy sư trú thần miếu, phần
am. Sư nhược trú, đương tác lễ, như luật gián khuyến * Hạ an cư thời, đương tùy
sư cận đại tỷ kheo giới trú, bất đắc ư vô tỷ kheo trú xứ hạ an cư * Sư hoặc hữu
sở thí, đương cung kính đảnh lễ nãi thọ ; nhược dĩ hữu giả đương vân hữu, bất
khả vọng thọ.
Không được y chỉ tỷ kheo tăng mà ở. Không được cùng sa di ở
chung. Không được theo thầy ở chỗ du ngoạn, chỗ vườn hoa. Không được theo thầy ở
miếu thần, am mộ. Nếu thầy ở, thì phải lạy mà khuyên can như Luật đã dạy * Lúc
hạ an cư thì phải theo thầy ở gần khu vức đại tỷ kheo, không được ở chỗ không có
tỷ kheo ở mà hạ an cư * Hoặc thầy có cho gì thì nên cung kính đảnh lễ mới nhận;
nếu thứ mình đã có thì nên nói có, không được vọng nhận.
- Tùy Sư Xuất Hành Đệ Tứ
- (Thứ 4, Theo Thầy Đi Ra)
(28) Bất đắc quá lịch nhân gia. Bất đắc chỉ trú đạo biên cọng
nhân ngữ. Bất đắc tả hữu cố thị, đương đê thủ bình mục tùy sư hậu * Đáo đàn việt
gia, đương trụ nhất diện, sư giáo tọa nãi tọa. Đáo tha tự, sư lễ Phật hoặc tự
lễ, bất đắc thiện tự minh khánh. Sư thọ trai, đương lập xuất sanh, trai tất,
phục đương thị lập thâu sấn *
Không được ghé qua nhà người khác. Không được dừng ở bên
đường cùng người nói chuyện. Không được ngoái nhìn hai bên, mà nên cúi đầu, mắt
nhìn ngang tầm mắt, đi theo sau thầy * Đến nhà đàn việt, nên đứng một bên thầy,
thầy dạy ngồi mới ngồi. Đến tự viện khác, thầy lạy Phật hoặc mình lạy, đều không
được tự ý đánh khánh. Thầy thọ trai thì phải đứng hầu xuất sanh, thọ trai xong
lại phải đứng hầu thâu nhận đồ hiến cúng *
(29) Nhược duyên vãng, đương dữ tam nhân cọng hành. Đương dữ
đại ni cọng hành. Nhược dữ ưu bà di cọng hành, ưng trước pháp y hành, trước y
đương tề chỉnh. Bất đắc phản sao y hành. Bất đắc y triền cảnh hành. Bất đắc
khiêu hành. Bất đắc thủ xoa yêu hành. Bất đắc diêu thân hành. Bất đắc trạo tý
hành. Bất đắc hý tiếu hành *
Nếu có duyên cớ, ra đi không có thầy thì phải cùng ba người
đi chung. Hoặc phải cùng vị ni sư lớn đi chung. Nếu cùng ưu bà di đi chung thì
phải mang pháp y mà đi, và mang pháp y thì phải tề chỉnh. Không được đi mà vắt
trái y ra phía sau. Không được đi mà y quấn cổ. Không được đi mà nhảy. Không
được đi mà chéo tay sau lưng. Không được đi mà lắc mình. Không được đi mà vung
cánh tay. Không được đi mà giỡn cười *
(30) Tùy sư hậu hành, bất đắc tiễn sư hình ảnh * Đạo bàng,
ngộ hữu hoa quả, bất đắc thiện trích * Tùy sư hà nhĩ vãng hoàn, bất đắc oán
thanh ngôn khổ, hiện bì lao tướng * Nhược đạo phùng nam tử, bất đắc thị ức,
đương quán không, tác bất tịnh tưởng. Nhược lộ kiến tục kỳ chi sự, bất đắc thất
thanh tán mỹ
Đi theo sau thầy, không được dẫm lên bóng của thân hình thầy
* Bên đường, gặp hoa trái, không được tự ý hái lấy * Theo thầy đi về xa gần,
không được oán rằng khổ quá, lộ vẻ mệt nhọc * Trên đường nếu gặp con trai thì
không được nhìn và nhớ, phải quán không, tu cái tưởng bất tịnh. Trên đường nếu
thấy sự kỳ lạ của thế tục thì không được buột miệng khen đẹp.
- Nhập Chúng Đệ Ngũ
- (Thứ 5, Nhập Chúng)
(31) Bất đắc tranh tọa xứ. Bất đắc ư tòa thượng diêu tương hô
ngữ tiếu * Chúng trung hữu thất nghi, đương ẩn ác dương thiện. Bất đắc phạt lao,
hiển kỷ chi công * Bất đắc dữ đại tỷ kheo, đại tỷ kheo ni cọng tọa. Bất đắc
tướng hình tiếu * Bất đắc cao thanh tỷ thế ẩu thổ. Bất đắc Phật tháp tứ biên đại
tiểu tiện, sử xú khí lai nhập. Bất đắc hướng Phật tháp đại tiểu tiện. Bất đắc
hướng Phật tháp thư cước tọa * Khiết trà thang thời, bất đắc chích thủ tác lễ.
Bất đắc đa ngôn, đa tiếu, cập kha khiếm đương dĩ y tụ yểm khẩu *
Không được tranh chỗ ngồi. Không được trên chỗ ngồi mà gọi
vói nhau, nói hay cười * Trong chúng có ai mất uy nghi, nên ẩn ác dương thiện.
Không được khoe cái mệt để tỏ cái công của mình * Không được cùng đại tỷ kheo và
đại tỷ kheo ni ngồi chung. Không được coi tướng hình dáng mà cười * Không được
lớn tiếng hỉ mũi, nôn ọe, khạc nhổ. Không được bốn phía tháp Phật mà đại tiện
tiểu tiện, làm cho hơi hôi bay vào tháp. Không được hướng về phía tháp Phật mà
đại tiện tiểu tiện. Không được hướng về phía tháp Phật duỗi cẳng mà ngồi * Khi
uống trà nước, không được dùng một tay còn lại mà thi lễ. Không được nói nhiều,
cười nhiều, và ngáp thì phải lấy tay áo bưng miệng *
(32) Cúng Phật hoa, thủ khai viên giả, bất đắc tiên khứu. Trừ
ủy giả phương cúng tân giả. Đy giả bất đắc khí địa tiễn đạp, nghi trước bình xứ
* Ưng vị đại tỷ kheo ni cấp dương chi, tháo thủy đẳng, tùy lực năng vi, tức
đương tác chi, bất đắc thâu an, đương cầu thắng phước * Nhược văn hô thời tức
niệm Phật ứng chi, bất đắc vân hữu vân thị * Phàm thập di vật, đương bạch chủ sự
tỷ kheo ni * Phàm thượng Phật điện, đương túc dung nghi, bất đắc phóng ý tự tiện
* Bất đắc ác khẩu tương điều, bất đắc giáo nhân tác bất thiện ngữ *
Hoa cúng Phật thì lấy thứ nở vừa, và không được ngửi trước.
Loại trừ thứ héo mới cúng thứ mới. Thứ héo cũng không được bỏ xuống đất dẫm đạp
lên, mà nên đặt ở chỗ khuất * Nên vì đại tỷ kheo ni mà cung cấp tăm dương chi,
nước rửa vân vân, tùy sức có thể làm gì là nên làm, không được cầu an mà nên cầu
cái phước thù thắng * Nếu nghe gọi thì tức khắc niệm Phật mà trả lời, không được
nói có đây hay nói tôi đây * Phàm nhặt của rơi thì phải bạch vị tỷ kheo ni chủ
sự * Phàm lên điện Phật, phải nghiêm kính hình dung và cử chỉ, không được buông
thả tự tiện * Không được dùng lời nói thô độc mà giễu chọc nhau, không được bày
cho người nói lời không tốt *
(33) Bất đắc tọa thị đại chúng lao vụ, tỵ lại thâu an * Bất
đắc tư thủ chiêu đề trúc mộc, hoa quả, sơ thái, nhất thế ẩm thực cập nhất thế
khí vật đẳng * Phàm tự xưng, đương cử nhị tự pháp danh, bất đắc vân ngã cập mỗ
giáp * Bất đắc nhân tiểu sự tranh chấp. Nhược đại sự nan nhẫn giả, diệc tu tâm
bình khí hòa, dĩ lý luận biện; bất khả tắc từ nhi khứ. Nhược động khí xuất thô
tức phi sa di ni * Nhập đại tăng đường, tiên lễ thánh tăng tượng, thứ hành thập
phương lễ. Nhược kiến thức xoa ma na cập sa di, diệc ưng tác lễ.
Không được ngồi nhìn đại chúng làm việc mệt nhọc, mà mình
tránh, nhác, cầu an * Không được lấy riêng của chiêu đề như tre cây, hoa trái,
rau lá, mọi thứ đồ uống đồ ăn, mọi thứ đồ vật vân vân * Phàm tự xưng thì nên nói
hai chữ pháp danh, không được nói ta hay nói xx * Không được nhân việc nhỏ mà
tranh chấp. Nếu việc lớn khó nhẫn thì cũng phải tâm bình tĩnh, khí ôn hòa, lấy
lẽ thảo luận ; không được thì từ mà đi. Nếu nổi giận nói thô thì không phải là
sa di ni * Vào đại tăng đường, trước lạy tượng thánh tăng, kế làm lễ mười phương
tăng chúng. Nếu thấy thức xoa ma na và sa di, thì cũng nên thi lễ.
- Tùy Chúng Thực Đệ Lục
- (Thứ 6, Theo Chúng Thọ Thực)
(34) Văn kiền chùy thanh, tức đương chỉnh y phục * Lâm thực
chú nguyện, giai đương cung kính * Xuất sanh, phạn bất quá thất liệp, miến bất
quá nhất thốn, man đầu bất quá chỉ giáp hử ; đa tắc vi tham, thiểu tắc vi xan;
kỳ dư sơ thái, đậu hủ bất xuất. Phàm xuất sanh thời, mặc niệm kệ vân:
- Nhữ đẳng quỉ thần chúng,
- Ngã kim thí nhữ cúng,
- Thử thực biến thập phương,
- Nhất thế quỉ thần cọng *
Phàm ẩm thực, tác ngũ quán tưởng: nhất kế công đa thiểu,
lượng bỉ lai xứ; nhị thỗn kỷ đức hạnh, toàn khuyết ứng cúng; tam phòng tâm ly
quá, tham đẳng vi tông; tứ chánh sự lương dược, vị liệu hình khô; ngũ vị thành
đạo cố, phương thọ thử thực *
Nghe tiếng kiền chùy là phải chỉnh đốn y phục * Lúc ăn, chú
nguyện thì phải cung kính * Xuất sanh thì cơm không quá bảy hạt, bún không quá
một tấc, bánh không quá cỡ móng tay; nhiều là tham, ít là lẫn; ngoài ra, rau lá
và đậu hủ không xuất sanh. Phàm khi xuất sanh, hãy niệm thầm bài kệ sau đây:
- Chúng quỉ thần các người,
- Nay tôi cho cúng phẩm,
- Cúng phẩm này khắp cả,
- Quỉ thần cùng hưởng thụ *
Sắp ăn uống, phải làm năm quán tưởng: một, xét kể công lao
nhiều ít và ước lượng lý do của thực phẩm; hai, nghĩ kyՠđức hạnh của mình đủ hay
thiếu để ứng thọ sự cúng dường; ba, đề phòng tâm lý, tránh những tội lỗi mà tham
sân si vẫn làm chủ yếu; bốn, chính vì lấy thực phẩm làm dược phẩm tốt để trị
liệu thân hình khô yếu; năm, vì thành đạo nghiệp mới ứng thọ thực phẩm này *
(35) Vô ha thực hảo ác. Bất đắc dĩ thực tư sở dữ, nhược trích
dữ cẩu * Lai ích thực, bất đắc ngôn bất dụng; nhược dĩ bão, đương dĩ thủ nhượng
khước chi * Bất đắc trảo đầu, sử phong tiết lạc lân bát trung. Bất đắc hàm thực
ngữ. Bất đắc tiếu đàm tạp thoại. Bất đắc tước thực hữu thanh * Như khiêu nha, dĩ
tụ yểm khẩu. Thực trung hoặc hữu trùng nghị, nghi mật yểm tàng chi, mạc linh lân
đơn kiến sanh nghi tâm * Đương nhất tọa thực, bất đắc thực ngật, ly tòa, cánh
tọa thực. Bất đắc thực ngật, dĩ thủ chỉ quát oản bát thực * Phàm thực, bất đắc
thái tốc, bất đắc thái trì. Hành thực vị chí, bất đắc sanh phiền não. Hoặc hữu
sở nhu, mặc nhiên chỉ thọ, bất đắc cao thanh đại hoán. Bất đắc oản bát tác thanh
* Bất đắc thực tất tiên khởi * Nhược vi tăng chế, văn bạch chùy, bất đắc kháng
cự bất phục * Phạn trung hữu cốc, khử bì thực chi * Bất đắc kiến mỹ vị sanh tham
tâm, tứ khẩu thực. Bất đắc thiên chúng thực *
Không được la rầy đồ ăn tốt xấu. Không được lấy đồ ăn cho
riêng, hoặc trích cho chó * Người đến thêm đồ ăn, không được bảo không dùng; nếu
no rồi thì phải lấy tay từ khước * Không được lấy móng tay gãi đầu, làm cho gió
thổi hắt mạt vụn rơi trong bát của người ngồi bên cạnh. Không được ngậm đồ ăn mà
nói. Không được cười bàn chuyện tạp. Không được nhai đồ ăn ra tiếng * Muốn khêu
răng, phải lấy tay áo che miệng. Trong đồ ăn hoặc có sâu kiến, nên kín đáo che
giấu đi, đừng để người ngồi đơn bên cạnh thấy, sanh nghi ngại * Phải ngồi ăn một
lần mà thôi, không được ăn xong, rời chỗ ngồi rồi, lại ngồi ăn nữa. Không được
ăn xong, lấy ngón tay vét chén bát mà ăn * Phàm ăn, không được quá mau, không
được quá chậm. Người đi thêm đồ ăn chưa đến, không được sanh phiền não. Hoặc có
cần gì, thì yên lặng dùng ngón tay mà trao ý, không được lớn tiếng gọi to. Không
được khua chén bát ra tiếng * Không được ăn rồi dậy trước * Nếu trái qui chế
tăng chúng, nghe bạch kiền chùy, không được kháng cự bất phục * Trong cơm có lúa
thì bỏ vỏ mà ăn * Không được thấy mỹ vị thì sanh tham tâm, phóng túng miệng mà
ăn. Không được ăn riêng tăng chúng *
(36) Thọ thực thời, tả thủ trì bát, hữu phủ phò duyên * Thực
vị tất, bất đắc tiên khởi; tu sĩ kiết trai, đồng chúng nhi khởi * Ngọ hậu, bất
đắc vọng ức kỳ thực. Đương chỉ tham niệm, cẩn tuân pháp luật, ninh tử bất thực *
Bất đắc tự súc túc thực. Bất đắc vị tha nhân súc túc thực. Bất đắc giáo dư sa di
ni phi thời thực.
Khi thọ thực, tay trái bưng bát, tay phải dựa mà giữ bát *
Nghi thức thọ thực chưa hoàn tất, không được dậy trước; phải đợi kiết trai, đồng
chúng mà dậy * Sau giờ ngọ, không được vọng nhớ sự ăn. Phải chận tham tâm, kính
tuân giới luật, thà chết chứ không ăn phi thời * Không được tự cất đồ ăn đêm.
Không được cất đồ ăn đêm cho người khác. Không được bày cho sa di ni khác ăn phi
thời.
- Lễ Bái Đệ Thất
- (Thứ 7, Lễ Bái)
(37) Lễ bái, bất đắc chiếm điện trung ương, thị trú trì vị.
Hữu nhân lễ Phật, bất đắc hướng bỉ nhân đầu tiền kính quá * Phàm hiệp chưởng,
bất đắc thập chỉ sâm si, bất đắc trung hư, bất đắc tương chỉ sáp tỷ trung, tu
bình hung, cao đê đắc sở * Bất đắc phi thời lễ bái, như dục phi thời lễ, tu đãi
nhân tịnh thời * Sư lễ Phật, bất đắc dữ sư tịnh lễ, đương tùy hậu viễn bái. Sư
bái nhân, bất đắc dữ sư đồng bái. Tại sư tiền, bất đắc dữ đồng loại tương lễ.
Tại sư tiền bất đắc thọ nhân lễ. Kỷ thủ trì kinh tượng, bất đắc vị nhân tác lễ *
Phàm lễ bái, tu tinh thành tác quán. Giáo liệt thất chủng lễ, bất khả bất tri *
Lễ bái, không được chiếm chỗ chính giữa điện Phật, vì đó là
vị trí của vị trú trì. Có người lạy Phật, không được hướng tới trước đầu người
ấy mà đi tắt - Phàm chắp tay, không được mười ngón so le, không được trống rỗng
ở giữa, không được đưa ngón tay cắm vào lỗ mũi, phải để tay ngang ngực, cao thấp
đúng chỗ * Không được lễ bái không phải lúc; muốn lễ bái không phải lúc thì phải
đợi lúc mọi người yên tĩnh * Thầy lạy Phật, không được cùng thầy lạy ngang nhau,
mà phải theo sau thầy và lạy cách xa. Thầy xá lạy người, không được cùng thầy
đồng xá lạy. Ở trước thầy, không được cùng đồng bậc lạy nhau. Ở trước thầy,
không được nhận người lạy. Tay mình cầm kinh tượng thì không được lạy người *
Phàm lễ bái, phải tinh thành mà quán tưởng. Giáo lý liệt kê bảy cách lạy, không
thể không biết *
(38) Chúc phạn hậu, xỉ mộc thanh tịnh, phương hành lễ kính *
Bất ưng trước điệp y lễ tha nhân, diệc bất đắc trước điệp y thọ đàn việt lễ,
đương hằng trước man điều ca sa * Nghệ tục tỉnh thân, bất đắc tác lễ tục thân
quyến thuộc, duy chí thành hiệp chưởng vấn tấn.
Sau khi ăn cháo, ăn cơm, phải đánh răng, gột rửa sạch sẽ, mới
làm việc lễ kính * Không được mặc áo ngắn lạy người khác, cũng không được mặc áo
ngắn nhận đàn việt lạy, trường hợp nào cũng phải thường mặc ca sa man điều * Đến
nhà tục thăm người thân, thì không được lạy thân nhân bà con thế tục, chỉ chí
thành chắp tay hỏi thăm.
- Tập Học Kinh Điển Đệ Bát
- (Thứ 8, Học Tập Kinh Điển)
(39) Nghi tiên học sa di ni thập giới, chư uy nghi, hậu học
tu đa la, bất đắc vi việt. Phàm học kinh, tiên tu bạch sư, kinh hoàn, cánh bạch
sư học mỗ kinh * Bất đắc ô thủ trì kinh quyển. Bất đắc khẩu xuy kinh thượng
trần. Bất đắc án thượng lang tạ quyển trật. Bất đắc kinh án thượng bao tàng trà
mạt tạp vật * Đối kinh điển như đối Phật * Bất đắc tá nhân kinh khán bất hoàn,
cập bất gia ái trọng dĩ trí tổn hoại *
Phải trước học mười giới luật và các uy nghi của sa di ni,
sau học kinh, không được trái vượt thứ tự ấy. Phàm học kinh nào thì phải bạch
thầy trước, kinh ấy xong thì lại bạch thầy mà học kinh khác * Không được tay dơ
mà cầm kinh điển. Không được dùng miệng thổi bụi trên kinh. Không được trên bàn
kinh để quyển pho bừa bãi. Không được trên bàn kinh mà cất để trà mạt, tạp vật *
Đối với Kinh như đối với Phật * Không được mượn kinh của người để coi mà không
trả, lại không gia tâm quí trọng để đến nỗi hư hỏng *
(40) Bất đắc tiếu kinh ngữ * Phàm độc kinh luật thời tiên lễ
kinh luật tam bái, phương song thủ thỉnh quyển ư án; tương khai quyển, tiên tất
hiệp chưởng tụng khai kinh kệ, yểm quyển dĩ, nhưng thỉnh cúng Phật tượng tiền,
tác lễ tam bái nãi khước. Độc kinh luật án ưng tịnh khiết, phần lô hương * Bất
đắc sa di ni luật nghi phóng đại thừa kinh thượng. Bất đắc dĩ mạo trí kinh luật
quyển thượng. Bất đắc nhị nhân hý tiếu độc kinh luật. Độc kinh bất đắc vũ án,
khúc thân, kiều túc, lụy khỏa. Bất đắc cao thanh động chúng. Bất đắc ngọa độc
xuất thanh.
Không được cười lời trong kinh luật * Phàm lúc đọc kinh luật
thì trước lạy kinh luật ba lạy, mới hai tay thỉnh quyển kinh luật ấy đến nơi bàn
đọc; sắp mở quyển ra để đọc thì trước hết phải chắp tay tụng bài kệ khai kinh;
đọc và xếp quyển lại rồi, vẫn thỉnh quyển ấy đem để thờ cúng trước tượng Phật,
làm lễ ba lạy mới lui ra. Bàn đọc kinh luật thì phải lau sạch sẽ và đốt hương
trong lò * Không được đem sách Sa di ni luật nghi để trên kinh luật đại thừa.
Không được đem mão để trên cuốn kinh luật. Không được hai người cùng giỡn cười
mà đọc kinh luật. Khi đọc kinh luật thì không được vỗ bàn, cong mình, kiễng
chân, chồng gót. Không được đọc lớn tiếng động chúng. Không được nằm đọc ra
tiếng.
- Thính Pháp Đệ Cửu
- (Thứ 9, Nghe Pháp)
(41) Đương chỉnh lý y phục. Bình thị trực tiến. Tọa tất đoan
nghiêm. Bất đắc loạn ngữ. Bất đắc khái thóa * Phàm thính pháp tu văn nhi tư, tư
nhi tu, bất đắc chuyên ký danh ngôn dĩ tư đàm bính. Bất đắc vị hội xưng hội,
nhập nhĩ xuất khẩu * Chí thuyết pháp xứ, tiên lễ tòa tam bái phương tọa, thính
cánh, khởi thân nhưng lễ tam bái, bàng lập, hầu thuyết giả hạ tòa, phương hồi
bản sở * Bất đắc lai khứ vô lễ, tọa cửu sanh yểm.
Phải chỉnh đốn y phục. Nhìn ngang tầm mắt, tới thẳng pháp
đường. Ngồi, tất phải thẳng và nghiêm. Không được nói bậy. Không được ho và nhổ
* Phàm nghe pháp, phải nghe mà nghĩ, nghĩ mà tu, không được chuyên nhớ danh ngôn
để cung cấp cho việc đàm luận. Không được chưa lãnh hội xưng lãnh hội, vào tai
ra miệng * Đến chỗ thuyết pháp, trước lạy pháp tòa ba lạy mới ngồi, nghe rồi,
đứng dậy vẫn lạy ba lạy, đứng ra một bên, hầu vị thuyết pháp xuống pháp tòa, mới
về chỗ của mình * Không được đi lại vô lễ, ngồi lâu sinh chán.
- Nhập Tự Viện Đệ Thập
- (Thứ 10, Vào Tự Viện)
(42) Phàm nhập tự môn, bất đắc hành trung ương, tu duyên tả
hữu biên hành; duyên tả tiên tả túc, duyên hữu tiên hữu túc * Bất đắc vô cố đăng
đại điện du hành. Bất đắc vô cố đăng tháp. Nhập điện tháp đương hữu nhiễu, bất
đắc tả chuyển. Bất đắc điện tháp trung thế thóa. Nhiễu tháp hoặc tam tạp, thất
tạp, nãi chí thập bách, tu tri biến số.- Bất đắc dĩ lạp trượng đẳng ỷ điện bích.
Bất đắc trước mộc kịch, cập bất tịnh lý nhập điện tháp trung. Bất đắc ư Phật
điện trung hình tướng Phật tượng. Bất đắc điện tháp trung thư cước tọa. Bất đắc
thượng tháp hướng song dũ quan vọng.
Phàm vào cửa chùa, không được đi chính giữa. Phải ven theo
bên trái bên phải mà đi. Ven bên trái thì trước bước chân trái, ven bên phải thì
trước bước chân phải * Không được vô cớ lên đại điện dạo chơi. Không được vô cớ
lên tháp. Vào điện tháp, phải đi vòng quanh bên phải, không được đi vòng quanh
bên trái. Không được trong điện tháp mà hỉ nước mũi, nhổ nước miếng. Nhiễu tháp
thì hoặc ba vòng, bảy vòng, cho đến mười vòng, trăm vòng, và phải biết số vòng
ấy * Không được đem nón gậy vân vân để dựa vào vách điện Phật. Không được mang
guốc gỗ và giày không sạch vào trong điện tháp. Không được trong điện Phật mà
coi hình coi tướng tượng Phật. Không được trong điện tháp mà ngồi duỗi chân.
Không được lên tháp, hướng ra cửa sổ cửa vách mà nhìn ngắm.
- Nhập Thiền Đường Tùy Chúng Đệ Thập Nhất
- (Thứ 11, Vào Nhà Thiền Với Đồng Chúng)
(43) Bất đắc cao thanh đại ngữ. Khinh thủ yết liêm, tu thùy
hậu thủ. Bất đắc đà hài tác thanh. Bất đắc đại khái sấu tác thanh.- Phàm tẩy
diện, bất đắc đa sử thủy. Sấu khẩu thổ thủy, tu đê đầu dẫn thủy hạ, bất đắc phún
thủy tiễn nhân * Bất đắc tam y cẩu giản. Bất đắc đa tác y phục, nhược hữu dư
đương xả. Bất đắc trước loại tục gia phụ nữ y sức đẳng. Bất đắc dĩ bạch đới thúc
yêu * Bất đắc bất tịnh thủ đáp y * Bất đắc tương Phật đăng tư tựu kỷ dụng. Nhiên
đăng, đương dĩ tráo mật phú, vật linh phi trùng đầu nhập *
Không được lớn tiếng to lời. Nhẹ tay thả sáo phải đỡ tay phía
sau. Không được kéo giày ra tiếng. Không được ho khan ho đàm lớn tiếng * Phàm
rửa mặt, không được sử dụng nhiều nước. Súc miệng nhổ nước, phải cúi đầu đưa
nước xuống, không được phun nước tạt ướt người * Không được đối với ba pháp y mà
cẩu thả thiếu sót. Không được sắm nhiều y phục, nếu có thừa thì nên bỏ ra mà
cho. Không được mặc y phục và dùng đồ trang sức vân vân giống với đàn bà con gái
thế tục. Không được dùng dải trắng buộc lưng * Không được tay không sạch mà đắp
y * Không được đem đèn của Phật dùng riêng cho mình. Thắp đèn, phải lấy lồng che
kín, đừng để loại phi trùng gieo vào *
(44) Bất đắc nhàn tẩu * Bất đắc dữ nhân kết bái thân hữu *
Bất đắc ư tích xứ lỏa hình tự lộng thân thể. Bất đắc chiếu cảnh ma vấn diện mục,
họa mi * Thượng đơn hạ đơn câu đương tế hạnh, vật linh lân đơn động niệm. Bất
đắc đơn thượng phùng bổ y bị.
Không được đi dạo * Không được cùng người kết làm bà con bạn
bè * Không được ở chỗ khuất khỏa thân, tự mân mê thân thể. Không được soi gương
xoa mặt, kẻ mắt, vẽ mày * Lên đơn xuống đơn đều phải nhẹ nhàng, đừng làm người
trên đơn bên cạnh động niệm. Không được trên đơn may vá áo chăn.
- Chấp Tác Đệ Thập Nhị
- (Thứ 12, Làm Việc)
(45) Đương tích chúng tăng vật. Đương tùy tri sự giả giáo
lệnh, bất đắc vi lệ * Phàm tẩy thái, đương tam dịch thủy. Phàm cấp thủy, tiên
tịnh thủ * Phàm dụng thủy, tu đế thị hữu trùng vô trùng, nhược hữu trùng, dĩ mật
la lự quá phương dụng; nhược nghiêm đông, bất đắc tảo lự thủy, tu đãi nhật xuất.
Phàm thiêu táo, bất đắc nhiên hủ tân * Phàm tác thực, bất đắc đới trảo giáp cấu
*
Phải thương tiếc vật của tăng chúng. Phải tùy giáo lịnh của
vị tri sự, không được trái, ngang * Phàm rửa rau, phải ba lần đổi nước. Phàm múc
nước, trước phải sạch tay * Phàm dùng nước, phải nhìn kỹ có trùng không trùng,
nếu có trùng thì lấy là dày lọc đi mới dùng ; mùa đông lạnh lắm thì không được
lọc nước sớm, phải chờ mặt trời mọc. Phàm đốt bếp, không được đốt củi thối mục *
Phàm làm đồ ăn, không được để bẩn trong móng tay *
(46) Phàm khí ác thủy, bất đắc đương đạo, bất đắc cao thủ
dương bát; đương ly địa tứ ngũ thốn, từ từ khí chi. Phàm tảo địa, bất đắc nghinh
phong tảo, bất đắc tụ khôi thổ an môn phiến hậu * Tẩy nội y, tiên tu thập khứ kỷ
sắt. Hạ nguyệt, dụng thủy bồn liễu, tu phúc linh càn, nhược ngưỡng tức trùng
sanh * Bất đắc nhiệt thang bát địa thượng.
Phàm đổ bỏ nước dơ, không được đổ ra đường đi, không được cao
tay dơ lên đổ xuống bắn ra; phải cách đất bốn năm tấc từ từ đổ bỏ nước ấy. Phàm
quét đất, không được quét ngược gió, không được dồn đất bụi vào sau cánh cửa *
Giặt áo trong, trước hết phải nhặt bỏ rận chấy. Những tháng hè, dùng chậu nước
rồi, phải lật úp xuống làm cho khô ráo, nếu để ngửa ra là sinh trùng * Không
được nước sôi đang nóng mà rót bắn trên đất.
- Nhập Dục Đệ Thập Tam
- (Thứ 13, Vào Nhà Tắm)
(47) Bất đắc dữ ưu bà di cọng tẩy. Bất đắc dữ tỳ sử cọng tẩy.
Bất đắc dữ tiểu nhi cọng tẩy * Tiên dĩ thang tẩy diện. Tùng thượng chí hạ, từ từ
tẩy chi. Bất đắc thô táo dĩ thang thủy tiễn tha nhân. Bất đắc dục đường tiểu di.
Bất đắc tự thị hình thể ẩn xứ. Bất đắc cọng nhân ngữ tiếu * Phàm hữu sang tiển,
nghi tại hậu dục; hoặc hữu khả úy giả, vưu nghi hồi tỵ. Bất đắc tứ ý cửu tẩy,
phương ngại hậu nhân * Thoát y trước y, an tường tự tại * Thang lãnh nhiệt, y lệ
kích bang, bất đắc đại hoán.
Không được cùng ưu bà di tắm rửa chung. Không được cùng tỳ sử
tắm rửa chung. Không được cùng trẻ con tắm rửa chung * Trước, lấy nước nóng rửa
mặt. Rồi từ trên đến dưới, từ từ mà rửa. Không được tinh nghịch, lấy nước nóng
tạt người khác. Không được trong nhà tắm mà tiểu giải. Không được tự nhìn chỗ ẩn
của hình thể. Không được cùng người nói cười * Phàm có ghẻ nhọt ghẻ lở thì nên
tắm sau; hoặc có ghẻ nhọt đáng sợ, càng nên tránh đi. Không được mặc ý tắm rửa
lâu, trở ngại người sau * Cởi áo mặc áo nên thung dung tự tại * Cần nước nóng đã
nguội hay còn nóng thì y lệ mà đánh mõ dài, không được gọi lớn.
- Nhập Xí Đệ Thập Tứ
- (Thứ 14, Vào Nhà Xí)
(48) Dục đại tiểu tiện tức hành, mạc đãi nội bức thảng thốt.
Trúc can thượng quải trực chuyết, triệp linh tề chỉnh, dĩ thủ cân hoặc yêu thao
hệ chi, nhất tác ký nhận, nhị phòng đọa địa. Tu thoát hoán hài lý, bất đắc tịnh
lý nhập xí * Bất đắc dữ nhân cọng xí. Bất đắc thượng nam tử xí thượng * Chí,
đương đàn chỉ, hoặc khánh khái, sử nội nhân tri. Bất đắc bách xúc nội nhân sử
xuất. Dĩ thượng, phục đương đàn chỉ tác thanh, linh xí trung phi nhân tri *
Muốn đại tiện tiểu tiện là đi ngay, đừng đợi trong cơ thể bức
bách mà thảng thốt. Trên sào tre treo áo trực chuyết thì phải gấp xếp cho tề
chỉnh, lấy khăn tay hoặc dây lưng buộc áo ấy, một là làm dấu nhận biết, hai là
phòng rơi xuống đất. Phải cởi đổi giày dép, không được mang giày dép sạch vào
nhà xí * Không được cùng người đi chung một lần trong nhà xí. Không được vào
trong nhà xí đàn ông * Đến nhà xí, phải đàn chỉ hoặc dặng hắng, để cho người ở
trong đó biết. Không được thúc bách người ở trong đó cho họ phải ra. Đã lên nhà
xí, lại phải đàn chỉ ra tiếng, làm cho loài không phải người ở trong nhà xí biết
*
(49) Bất đắc đê đầu thị hạ. Bất đắc trì thảo họa địa. Bất đắc
nỗ khí tác thanh. Bất đắc cách bích cọng nhân ngữ. Bất đắc thóa bích * Tiện tất,
đương tiên tẩy tịnh, thứ tẩy thủ; vị tẩy thủ, bất đắc trì vật. Vị tẩy tịnh tẩy
thủ, phùng nhân bất đắc tác lễ, nghi trắc thân tỵ chi. Bất đắc duyên lộ hành hệ
y đới.
Không được cúi đầu nhìn xuống. Không được cầm cỏ vẽ đất.
Không được rán hơi ra tiếng. Không được cách vách cùng người nói chuyện. Không
được nhổ nước miếng vào vách * Tiện lợi hoàn tất, phải trước hết rửa sạch, kế đó
rửa tay; chưa rửa tay thì không được cầm nắm đồ vật. Chưa rửa sạch và rửa tay,
thì gặp người không được thi lễ; phải nghiêng mình tránh họ. Không được ven theo
đường vừa đi vừa buộc áo, dải.
- Miên Ngọa Đệ Thập Ngũ
- (Thứ 15, Nằm Ngủ)
(50) Phàm xứ, thụy bất tại nhân tiền, khởi bất tại nhân hậu *
Bất đắc dữ đại tỷ kheo ni đồng thất túc. Bất đắc dữ đồng sự sa di ni cập thức
xoa ma na cọng tháp, thiết vô dị tháp bất đắc cọng bị, thiết vô dị bị tu các
trước sấn thân y * Bất đắc nhập Phật tháp trung chỉ túc, trừ vị thủ hộ. Đương
đầu thâu Phật. Đương ủ ngọa, bất đắc thân cước, bất đắc ngưỡng hướng tần thân.
Bất đắc lỏa khỏa tự lộ. Bất đắc thủ cận bất tịnh xứ * Phàm quải hài miệt tiểu y
đẳng, bất đắc quá nhân đầu diện * Bất đắc cọng lân đơn thuyết thoại, động chúng
* Thiện kiến luật vân, lâm dục thụy thời, ưng tiên niệm Phật, niệm Pháp, niệm
Tăng, niệm giới, niệm thiên, niệm vô thường; ư lục niệm trung tùy nhất nhất
niệm.
Ở đâu, ngủ không trước người, dậy không sau người * Không
được cùng đại tỷ kheo ni ngủ đồng phòng. Không được cùng sa di ni đồng sự và
thức xoa ma na chung giường, nếu không có giường khác thì không được chung chăn,
nếu không có chăn khác thì phải ai cũng mặc áo lót mình * Không được vào trong
tháp Phật mà ngủ, trừ vì giữ gìn tháp ấy. Nằm ngủ nên xoay đầu về phía Phật. Nên
nằm cong lưng, không được duỗi cẳng, không được ngả ngửa, co duỗi. Không được hở
hang tự lộ. Không được để tay gần chỗ bất tịnh * Phàm treo giày, tất, áo nhỏ vân
vân, không được quá đầu và mặt người * Không được cùng người trên đơn bên cạnh
nói chuyện, động chúng * Thiện kiến luật nói, khi sắp ngủ thì trước phải tưởng
nhớ Phật, tưởng nhớ Pháp, tưởng nhớ Tăng, tưởng nhớ giới luật, tưởng nhớ chư
thiên, tưởng nhớ vô thường; trong 6 sự tưởng nhớ như vậy, tùy đó mà tưởng nhớ.
- Vi Lô Đệ Thập Lục
- (Thứ 16, Quanh Lò Lửa)
(51) Bất đắc giao đầu tiếp nhĩ thuyết thoại. Bất đắc đàn cấu
nị hỏa trung. Bất đắc hồng bồi hài miệt * Bất đắc hướng hỏa thái cửu, phương hậu
nhân. Xảo noãn, tiện nghi qui vị.
Không được giao đầu tiếp tai nói chuyện. Không được gảy búng
cáu bẩn vào trong lửa. Không được hơ sấy giày, tất * Không được hơ lửa quá lâu,
trở ngại người sau. Hơi ấm, liền nên về chỗ.
- Tại Phòng Trung Trú Đệ Thập Thất
- (Thứ 17, Ở Trong Phòng)
(52) Canh tương vấn tấn, tu tri đại tiểu. Tứ phần luật vân,
sa di dĩ sanh niên vi thứ đệ, nhược sanh niên đẳng giả dĩ xuất gia niên nguyệt
vi thứ đệ, khiêm hòa vi cao thượng; kỳ sa di ni diệc nhĩ * Dục trì đăng hỏa
nhập, dự cáo phòng nội tri, vân hỏa nhập; dục diệt đăng hỏa, dự vấn đồng phòng
nhân, cánh dụng đăng phủ. Bất đắc khẩu xuy đăng hỏa, ưng từ khước chú linh tức.
Diệt đăng hậu, bất đắc cao thanh niệm tụng *
Chào hỏi nhau, phải biết lớn nhỏ. Tứ phần luật nói, sa di nên
lấy năm sinh làm thứ tự, nếu năm sinh ngang nhau thì nên lấy năm tháng xuất gia
làm thứ tự. Tuy nhiên, hãy lấy đức tính khiêm tốn hòa nhã mà làm cao thượng. Sa
di ni cũng vậy * Muốn cầm lửa đèn vào, phải bảo trước trong phòng biết, rằng tôi
cầm lửa đèn vào; muốn tắt lửa đèn, phải hỏi trước người cùng phòng còn dùng nữa
không. Không được dùng miệng thổi lửa đèn, mà nên từ từ hạ tim làm cho tắt đi.
Sau khi tắt đèn, không được lớn tiếng tụng niệm *
(53) Nhược hữu bịnh nhân, đương từ tâm thỉ chung khán chi.
Hữu nhân thụy, bất đắc đả vật tác hưởng, cập cao thanh ngữ tiếu * Bất đắc vô cố
nhập tha phòng viện * Bất đắc khái thóa thất trung tịnh địa cập tứ bích * Bất
đắc dữ bạn hý luận, thuyết thế gian bất cấp chi sự.
Nếu có bịnh nhân thì nên từ tâm coi sóc từ đầu đến cuối. Có
người ngủ thì không được đụng đồ ra tiếng, và lớn tiếng nói cười * Không được vô
cớ vào phòng khác * Không được ho nhổ xuống nền đất sạch và bốn phía tường vách
trong phòng * Không được cùng bạn hý luận, nói việc thế gian, không cấp bách.
- Chí Đàn Việt Gia Đệ Thập Bát
- (Thứ 18, Đến Nhà Đàn Việt)
(54) Hữu dị tòa đương tọa, bất nghi tạp tọa. Bất đắc tả hữu
cố thị. Bất đắc dữ tỳ cọng tư ngữ * Nhân vấn kinh, đương tri thời, thận vật vi
phi thời chi thuyết. Nhược dữ nam tử thuyết pháp, bất đắc đê thanh mật ngữ. Bất
đắc đa ngữ. Bất đắc cuống thuyết Phật pháp, loạn đáp tha vấn, tự mại đa văn, cầu
bỉ cung kính. Bất đắc trá hiện uy nghi, giả trang thiền tướng *
Có chỗ ngồi khác mới nên ngồi, không được ngồi tạp. Không
được ngoái nhìn hai bên. Không được cùng tớ gái nói riêng với nhau * Người ta
hỏi kinh thì phải biết lúc, thận trọng đừng làm cái việc nói không phải lúc.
Thuyết pháp cho nam tử thì không được thấp tiếng nói thầm. Không được nói nhiều.
Không được nói dối trá chánh pháp của Phật, đáp rối loạn lời hỏi của người, tự
khoe đa văn, cầu họ cung kính. Không được trá hiện uy nghi, giả trang thiền
tướng *
(55) Chủ nhân thiết thực, tuy phi pháp hội, diệc vật thất
nghi quy * Bất đắc chí táo hạ tọa thực. Bất đắc tạp tọa tửu tịch * Bất đắc không
thất nội, hoặc bình xứ, dữ nam tử cọng tọa cọng ngữ. Bất đắc thư sớ vãng lai,
cập giả tá đẳng * Bất đắc tống hạp lễ, hiệu bạch y vãng hoàn. Bất đắc kết bái
bạch y nhân tác phụ mẫu tỷ muội huynh đệ. Bất đắc quản nhân gia vụ * Bất đắc
thuyết tăng trung quá *
Chủ nhân thiết trai, dẫu không phải pháp hội, cũng đừng bỏ
nghi thức. Không được đến ngồi dưới bếp mà ăn. Không được ngồi xen tiệc rượu *
Không được ở trong nhà vắng, hoặc ở chỗ khuất, cùng nam tử ngồi với nhau, nói
với nhau. Không được thư từ qua lại, và mượn nhờ vân vân * Không được đưa biếu
lễ vật, học đòi sự giao hảo của người đời. Không được cùng người đời kết làm cha
mẹ, chị em, anh em. Không được lo liệu việc nhà của người * Không được nói lỗi
lầm trong tăng chúng *
(56) Nhược nghệ tục tỉnh thân, đương tiên nhập trung đường lễ
Phật, hoặc gia đường thánh tượng tiền đoan trang vấn tấn, thứ phụ mẫu quyến
thuộc đẳng, nhất nhất vấn tấn. Bất đắc hướng phụ mẫu thuyết sư pháp nghiêm, xuất
gia nan, tịch liêu đạm bạc, gian tân khổ khuất đẳng sự ; nghi vị thuyết PhạAầt
pháp, linh sanh tín tăng phước. Bất đắc dữ thân tộc tiểu nhi đẳng cửu tọa cửu
lập, tạp thoại hý tiếu * Bất đắc dữ ưu bà di tương khán hình thể đại tiếu. Bất
đắc độc chí xá hậu. Vô phạm dạ hành * Nhược thiên vãn tác túc, đương độc xử nhất
tháp, đa tọa thiểu ngọa, nhất tâm niệm Phật ; sự ngật tức hoàn, bất đắc lưu liên
*
Đến nhà tục thăm người thân, phải trước hết vào nhà chính lạy
Phật, hoặc đến trước tượng thánh trong nhà nghiêm chỉnh chắp tay, thứ đến cha mẹ
bà con vân vân, nhất nhất chào hỏi. Không được hướng về cha mẹ nói những việc
như cái nghiêm của phép thầy, cái khó của xuất gia, cô liêu đạm bạc, gian nan
khổ sở vân vân ; nên vì cha mẹ nói Phật pháp, làm cho cha mẹ phát sinh tín tâm
và tăng trưởng phước đức. Không được cùng thân tộc, thiếu niên vân vân, ngồi lâu
đứng lâu, nói tạp giỡn cười * Không được cùng ưu bà di coi hình thể của nhau và
cả cười. Không được một mình đến sau nhà người ta. Đừng phạm cái lỗi đi đêm *
Nếu trời tối, ngủ lại, phải dùng riêng một giường, ngồi nhiều nằm ít, nhất tâm
niệm Phật; việc xong về liền, không được lưu luyến.
- Khất Thực Đệ Thập Cửu
- (Thứ 19, Khất Thực)
(57) Đương dữ lão thành nhân câu. Nhược vô nhân câu, đương
tri sở khả hành xứ * Đáo nhân môn hộ, nghi thẩm cử thác, bất đắc thất uy nghi.
Gia vô nữ nhân, bất khả nhập môn * Nhược dục tọa, tiên đương chiêm thị tòa tịch:
hữu đao binh bất nghi tọa, hữu bảo vật bất nghi tọa * Dục thuyết kinh, đương tri
sở ưng thuyết thời, bất ưng thuyết thời * Bất đắc thuyết dữ ngã thực linh nhĩ
đắc phước. Bất đắc ai cầu khổ sách. Bất đắc quảng đàm nhân quả, vọng bỉ đa thí *
Bất đắc chuyên hướng thục tình thí chủ gia cập thục tình am viện xứ sách thực.
Nên cùng bậc lão thành đi chung. Nếu không có bậc lão thành
đi chung thì phải biết chỗ có thể đi * Đến cửa ngõ của người, phải xét kỹ cử
động, không được để mất uy nghi. Nhà không có phụ nữ thì không được vào cửa *
Nếu muốn ngồi, trước hết phải xem kỹ chỗ ngồi: có khí giới không nên ngồi, có đồ
quí không nên ngồi * Muốn nói kinh, phải biết lúc đáng nói, lúc không đáng nói *
Không được nói cho tôi đồ ăn thì làm cho người được phước. Không được khẩn khoản
nài nỉ. Không được nói nhiều về nhân quả, mong họ cho nhiều * Không được hay đến
nhà thí chủ thân tình hoặc chỗ am viện thân tình mà đòi hỏi thực phẩm.
- Nhập Tụ Lạc Đệ Nhị Thập
- (Thứ 20, Vào Chỗ Dân Cư)
(58) Hữu Tam bảo sự cập khán bịnh đẳng thiết duyên phương
nhập; vô thiết duyên bất đắc nhập. Tức nhập, diệc mích như pháp giả bạn * Bất
đắc trì hành. Bất đắc diêu tý hành. Bất đắc bàng thị nhân vật hành; nghi đoan
thân bình mục, trực thị nhi hành. Bất đắc cọng tiểu niên đàm tiếu hành. Bất đắc
dữ nam nhân tiền hậu hỗ hành. Bất đắc dữ nam tăng tiền hậu hỗ hành. Bất đắc dữ
túy nhân cuồng nhân tiền hậu hỗ hành *
Có lý do cần thiết, là việc của Tam bảo và thăm bịnh vân vân,
mới vào; không có lý do cần thiết thì không được vào. Tức như có vào thì cũng
kiếm người đúng phép làm bạn đi theo * Không được đi như chạy. Không được đi mà
lay động cánh tay. Không được đi mà nhìn qua hai bên những người và vật; nên
mình thẳng, mắt bằng, nhìn ngay mà đi. Không được đi mà cùng thiếu niên nói
cười. Không được đi mà cùng nam nhân trước sau theo nhau. Không được đi mà cùng
nam tăng trước sau theo nhau. Không được đi mà cùng người say người cuồng trước
sau theo nhau *
(59) Hoặc phùng tôn túc thân thức, câu lập hạ bàng, tiên ý
vấn tấn. Hoặc phùng hý huyễn kỳ quái đẳng sự, câu bất nghi khán. Hoặc ngộ quan
phủ, bất luận đại tiểu, câu nghi hồi tỵ Hoặc ngộ đấu tránh giả diệc viễn tỵ chi,
bất đắc trụ khán * Phàm ngộ thủy khanh, thủy khuyết, bất đắc khiêu việt; hữu lộ
đương nhiễu hành, vô lộ, chúng giai khiêu việt tắc đắc * Bất đắc hồi tự khoa
trương sở kiến kỳ sự.
Gặp tôn túc, thân thức, thì nên đứng chỗ thấp hoặc đứng một
bên, chào hỏi trước. Gặp những sự kỳ lạ như trò chơi, ảo thuật vân vân, đều
không nên xem. Hoặc gặp quan quyền, bất luận lớn nhỏ, đều nên tránh đi. Gặp kẻ
đánh nhau cãi nhau, cũng nên tránh xa, không được dừng ngó * Phàm gặp nước hố,
nước lỡ, không được nhảy qua; có đường khác thì nên đi vòng quanh, không có
đường khác mà mọi người cùng nhảy qua thì được * Không được về chùa khoa trương
những sự kỳ lạ đã thấy.
- Thị Vật Đệ Nhị Thập Nhất
- (Thứ 21, Mua Đồ)
(60) Vật tranh quí tiện. Nhược vi nhân sở phạm, phương tiện
t?hi, vật tùng cầu trị. Dĩ hứa giáp vật, tuy phục cánh tiện, vật xả bỉ thủ thử,
linh chủ hữu hận * Thận vật bảo nhậm trí khiên phụ.
Đừng tranh đắt rẻ. Nếu bị người xúc phạm thì phương tiện
tránh đi, đừng theo mà mưu cầu giá rẻ. Đã hứa mua vật của ai, thì dẫu vật của
người khác rẻ hơn, cũng đừng bỏ vật ấy lấy vật này, làm cho chủ vật ấy tức giận
* Thận trọng, đừng bảo lãnh kẻo dẫn đến lỡ lầm và mắc nợ.
- Phàm Sở Thi Hành Bất Đắc Tự Dụng Đệ Nhị Thập
Nhị
- (Thứ 22, Làm Gì Cũng Không Được Tự Ý)
(61) Xuất nhập hành lai, đương tiên bạch sư. Tác tân pháp y,
đương tiên bạch sư; trước tân pháp y, đương tiên bạch sư. Thế đầu, đương tiên
bạch sư. Tật bịnh phục dược, đương tiên bạch sư. Tác chúng tăng sự, đương tiên
bạch sư. Dục hữu tư cụ chỉ bút chi loại, đương tiên bạch sư. Nhược phúng kinh
khởi, đương tiên bạch sư *
Ra vào đi về, phải bạch thầy trước. Sắm pháp y mới, phải bạch
thầy trước; mặc pháp y mới, phải bạch thầy trước. Cạo đầu, phải bạch thầy trước.
Tật bịnh uống thuốc, phải bạch thầy trước. Làm việc tăng chúng, phải bạch thầy
trước. Muốn có đồ riêng thuộc loại giấy bút, phải bạch thầy trước. Tụng kinh tán
kệ, phải bạch thầy trước *
(62) Nhược nhân dĩ vật huệ kỷ, đương tiên bạch sư, sư hứa thọ
phương thọ; kỷ dục dĩ vật huệ nhân, đương tiên bạch sư, sư thính phương tống.
Nhân tùng kỷ tá vật, đương tiên bạch sư, sư thính phương dữ ; kỷ dục tá nhân
vật, đương tiên bạch sư, sư thính phương tá * Bạch, sư thính bất thính, giai
đương tác lễ. Bất thính, bất đắc hữu hận ý * Bất đắc lập môn vọng thị, cập dĩ
chỉ sáp khẩu trung.
Ai đem đồ cho mình, phải bạch thầy trước, thầy cho nhận mới
nhận; mình đem đồ cho ai, phải bạch thầy trước, thầy chấp thuận mới cho. Ai mượn
đồ, phải bạch thầy trước, thầy chấp thuận mới cho mượn ; mình mượn đồ của ai,
phải bạch thầy trước, thầy chấp thuận mới mượn * Bạch thầy, thầy chấp thuận hay
không chấp thuận, đều phải làm lễ. Thầy không chấp thuận, không được có ý giận
hờn * Không được đứng nơi cửa mà trông ngắm, và lấy ngón tay cắm vào trong
miệng.
--- o0o ---
Mục
Lục | 01 |
02
| 03
| 04
| 05
| 06
--- o0o ---
Source:
BuddhaSasana website (
By Binh Anson)
--- o0o ---
Trình bày: Nhị Tường
Cập nhật ngày 01-11-2002
