Thiền Nguyên Thủy

SƠ DẪN 

Pháp môn này do ngài Ðại Sư Trí Khải, đời Tùy, lược nói ra ở đất Ðô Hạ, chùa Ngõa Quan.  A.- THÍCH ÐỀ :

Lục Diệu Môn là căn bản của kẻ nội hành, là lối trọng yếu của bậc Tam thừa đắc đạo. Cho nên đức Thích- ca lúc mới đến cội Bồ-đề rải cỏ ngồi kiết già bên trong suy nghĩ pháp An Ban : 

1.- Sổ tức (đếm hơi thở). 

2.- Tùy tức (để tâm theo hơi thở). 

3.- Chỉ. 

4.- Quán. 

5.- Hoàn. 

6.- Tịnh. 

Nhân đó được muôn hạnh khai phát, hàng ma, thành đạo. Phật là mô phạm của muôn loài, chỉ bày đường lối như vậy, bậc Tam thừa Chánh sĩ đâu không đi đường ấy. 

Lục là thuộc về số, y cứ số để nói Thiền. Như Phật hoặc y cứ số một để biện Thiền, là Nhất hạnh Tam-muội; hoặc y cứ số hai, là Chỉ và Quán; hoặc y cứ số ba, là Tam tam-muội; hoặc y cứ số bốn là Tứ Thiền; hoặc y cứ số năm là Ngũ môn Thiền; hoặc y cứ số sáu, là Lục diệu môn; hoặc y cứ số bảy, là Thất ý định; hoặc y cứ số tám, là Bát bội xả; hoặc y cứ số chín; là Cửu thứ đệ định; hoặc y cứ số mười, là Thập thiền chi. Như thế, cho đến trăm, ngàn, muôn, ức, vô số không thể kể các môn Tam-muội đềulà y cứ số, nói các môn Thiền. Tuy số có nhiều, ít, nhưng tận cùng pháp tướng thảy đều nhiếp nhau, do căn cơ hiểu ngộ của chúng sanh không đồng nên số có tăng, giảm phân biệt để lợi ích chúng sanh. Ở đây nói Lục là y cứ số nêu bày Thiền.

Diệu ý rất nhiều, nếu luận ý chánh tức là Diệt đế Niết-bàn, cho nên trong Diệt tứ hạnh nói : "Diệt chỉ diệu ly". Niết-bàn không phải đoạn, không phải thường, có mà khó hội, không mà dễ được, nên nói Diệu. 

Sáu pháp này hay thông nên gọi là Môn. Cửa tuy có sáu nhưng nhận được chỗ nhiệm mầu thì không có khác, nên kinh nói : "Chân pháp bảo Niết-bàn, chúng sanh tùy mỗi cửa vào". Ðây là giải thích chung đại ý Lục Diệu Môn. 

B.- CHÁNH THUYẾT :

Lục diệu môn đại ý có mười : 

1.- Lục diệu môn qua riêng đối các Thiền. 

2.- Lục diệu môn thứ lớp cùng sanh. 

3.- Tùy tiện nghi tu Lục diệu môn. 

4.- Tùy đối trị tu Lục diệu môn. 

5.- Lục diệu môn nhiếp nhau. 

6.- Lục diệu môn chung và riêng. 

        7.- Lục diệu môn triển chuyển. 

8.- Quán tâm Lục diệu môn. 

9.- Viên quán Lục diệu môn. 

10.- Tướng chứng của Lục diệu môn.