Chương
5
Phụ
Lục I
QUY
CỦ TỌA THIỀN
Bản
văn này được dịch trong sách Moon in a Dewdrop, gồm các bài
viết của Thiền sư Dogen, tức Ngài Đạo Nguyên, sáng tổ
dòng Thiền Tào Động Nhật Bản. Cuốn sách này được san
định lại do Kazuaki Tanahishi, in bởi nhà North Point Press, San
Francisco, 1985. Bản Quy Củ Tọa Thiền này là một hướng dẫn
cụ thể, rõ ràng về pháp Tọa Thiền của Tào Động Nhật
Bản. Vì phải dịch qua hai lần - nguyên bản từ tiếng Nhật
được dịch qua tiếng Anh, và bài này từ tiếng Anh qua tiếng
Việt - trong những câu có tính chỉ pháp an tâm, chúng tôi
thoát ý diễn giải dài dòng và rõ ràng hơn, nhưng cũng không
ngoài tông phong Tào Động.
1
Tu
Thiền tức Tọa Thiền. Tìm được một nơi yên tĩnh để
Tọa Thiền thì thích hợp nhất. Nên ngồi trên một tấm bồ
đoàn (hoặc chiếu) dày. Đừng để lọt vào phòng các thứ
rác, giấy vụn, khói, mưa hoặc sương. Phải bảo vệ và gìn
giữ nơi ngồi. Người xưa có khi ngồi trên Kim Cương bảo
tọa hoặc tảng đá phẳng được trải bày một lớp cỏ.
Nơi
ngồi không nên tối quá, dù ngày hay đêm. Nơi ngồi nên giữ
ấm về mùa đông và mát về mùa hè.
2
Tọa
Thiền phải dẹp hết mọi vướng bận, tất cả các việc
đều gác qua một bên. Tọa Thiền là không nghĩ đến các
điều lành, dữ, thiện, ác, tốt, xấu. Hoàn toàn không có
nỗ lực hoặc cố gắng ý thức trong Tọa Thiền. Tọa Thiền
cũng không phải là nghĩ về hoặc quán sát theo dõi tất cả
các thứ tâm, ý, thức hoặc cảm xúc, vân vân...
Đừng
mong cầu trở thành Phật; cứ ngồi buông xả hết tất cả.
Điều độ, chừng mực trong việc ăn uống. Ý thức rằng
thời gian qua mau, phải tự cảnh sách và tu tập như cứu đầu
khỏi lửa. Ở núi Hoàng Mai, Ngũ Tổ đã loại trừ tất cả
các sinh hoạt khác ra ngoài việc Tọa Thiền.
3
Khi
Tọa Thiền, nên mặc áo tràng và dùng một tọa cụ tròn.
Tọa cụ để lót dưới mông thôi. Trong cách ngồi này, chân
xếp tréo đặt trên chiếu (bồ đoàn), và xương sống thẳng
lên, tì trên tọa cụ. Đây là cách ngồi của chư Phật quá
khứ khi tọa thiền.
Hoặc
là ngồi kiết già hoặc bán già. Để ngồi kiết già, xếp
chân phải lên đùi trái và chân trái lên đùi phải. Các ngón
chân trên nằm dọc theo đùi, đừng căng xa quá. Trong thế
ngồi bán già, chỉ đơn giản xếp chân trái lên đùi phải
(1).
4
Nới
lỏng áo quần và sắp xếp ngay ngắn thứ tự. Đặt bàn tay
phải lên bàn chân trái, và rồi, tay trái lên bàn tay phải,
hai đầu ngón cái chạm nhẹ nhau (2). Với hai tay trong vị thế
này, đặt sát vào thân, nơi bụng dưới.
Toàn
thân ngay ngắn và ngồi thẳng lên. Đừng nghiêng qua bên trái
hoặc phải. Đừng ngả về phía trước hoặc phía sau. Hai
tai thẳng một đường với vai, mũi thẳng một đường với
rốn.
Lưỡi
đặt nhẹ vào đỉnh hàm trên, và thở bằng mũi. Môi và răng
khép lại. Mắt mở, nhưng đừng mở quá rộng hoặc quá hẹp.
Hít vào và thở ra tròn đầy, điều chỉnh và tâm trong tư
thế này.
Ngồi
vững vàng trong chánh định (tam muội - Samàdhi) và niệm vô-niệm.
Như thế nào để niệm vô niệm? Đó chính là vô-niệm (3).
Đây chính là nghệ thuật Tọa Thiền vậy.
Tọa
Thiền hoàn toàn không phải là tập trung tư tưởng. Tọa thiền
là cửa pháp của niềm vui lớn vậy, của an nhiên tự tại
đây. Tọa Thiền chính là tu chứng Đạo Lý Thanh Tịnh, ngay
khi ngồi xuống đã là thâm nhập Thanh Tịnh Pháp Thân rồi
đây.
Tháng
thứ mười một, năm đầu Kangen (1243), bản văn này được
dạy cho chúng hội tại Thiền Viện Yoshimine, Huyện Yoshida,
Tỉnh Echizen.
Dịch
qua tiếng Anh bởi Dan Welch và Kazuaki Tanahashi.
Dịch
từ Anh qua Việt bởi Nguyên Giác PTH.
Excerpted
from:
Moon in a Dewdrop, Copyright (c) 1985 by Dogen. Translated
by Kazuaki Tanahaski. Reprinted by permission of North Point Press.
Ghi
Chú:
(1)
Các tư thế ngồi có chỉ rõ hơn trong bài "Thói Nhà Tào Động."
(2)
Theo các Kinh trong Mật Bộ, thì phải để tay ngược lại,
bàn tay mặt ngửa đặt trên lòng bàn tay trái, hai đầu ngón
cái chạm nhẹ vào nhau, mới đúng là Pháp Giới Định Ấn.
Ở đây, Ngài Đạo Nguyên dạy ngược lại, nên không đúng
ấn khế của Mật Bộ. Chúng tôi không hiểu tại sao, xin quí
vị cao minh chỉ dạy giùm.
(3)
Chúng tôi tạm dịch như trên theo bản tiếng Anh: "...and think
not-thinking. How do you think not-thinking? Nonthinking." Có một yếu
quyết của Tào Động Trung Hoa là Tư lường cá phi tư lường
để, tư lường cái-rốt-ráo-không-thể-tư-lường. Độc giả
nên đọc bài Thói Nhà Tào Động có giải rõ về các chuyện
này.
