Nguyên
tác: Mindfulness with Breathing - Unveiling the secrets of life
(A
manual for serious beginners).
Giác
niệm về hơi thở - Phát hiện các bí ẩn của đời sống
(Thủ
bản cho các bạn Phật tử mới quyết tâm tu học).
Nguyên
tác Thái ngữ: Bhikkhu Buddhadasa (1986).
Bản
dịch Anh ngữ: Bhikkhu Santikaro (1988).
Bản
dịch Việt ngữ: Cư sĩ Thiện Nhựt (2004).
MỤC
LỤC
Tựa
Thiện
Nhựt xin thưa vài lời.
Phần
Pháp thoại:
Bài
1: Tại sao lại Pháp?
Bài
2: Bắt đầu dấn bước.
Bài
3: An tịnh thân hành.
Bài
4: Làm chủ các cảm thọ.
Bài
5: Quán tưởng Tâm.
Bài
6: Tối thượng.
Bài
7: Các lợi lạc cao nhứt.
Phần
Phụ lục:
Phụ
lục 1: Năm nhu yếu của đời sống.
Phụ
lục 2: Thế nào là Giác Niệm về Hơi thở?
Phụ
lục 3: Quán tưởng về Định trong Phật giáo
Phụ
lục 4: Đúc kết của Tỳ kheo Santikaro.
Phần
Tự vựng:
Tự
vựng Pali Việt.
Phần
Kinh văn:
Kinh
Nhập tức Xuất tức Niệm (Ànàpànasati)
Tựa
Chào
mừng đến với Giác Niệm Về Hơi Thở!
Giác
niệm về hơi thở là một kỹ thuật quán tưởng cắm sâu
vào hơi thở của chúng ta. Đó là một phương tiện tinh vi
để thám hiểm đời sống xuyên qua ý thức tế nhị và sự
điều nghiên tích cực về hơi thở và đời sống. Hơi thở
chính là đời sống; ngừng thở là chết. Hơi thở thiết
yếu cho đời sống, làm cho êm dịu, tự nhiên, và năng phát
hiện. Hơi thở là bạn đồng hành luôn luôn ở với chúng
ta. Bất cứ nơi nào chúng ta đi đến, vào mọi thời, hơi
thở hộ trì đời sống và cống hiến cơ hội cho sự phát
triển tâm linh. Do sự quán tưởng về hơi thở, chúng ta phát
triển và củng cố các khả năng tinh thần và đức tánh tâm
linh của chúng ta. Chúng ta học hỏi được sự thư giãn của
thân thể và an tịnh của tâm hồn. Khi tâm thức lắng dịu
và trở nên trong sáng, chúng ta xét nghiệm được cuộc sống,
thân và tâm của ta, hiển lộ ra như thế nào. Chúng ta khám
phá được sự thật căn bản về sự hiện hữu của nhơn
sanh và học hỏi được nghệ thuật sống đời sống chúng
ta như thế nào cho hoà điệu với sự thật đó. Và trong suốt
chuỗi thời gian, chúng ta cắm sâu vào hơi thở, được hơi
thở nuôi dưỡng và hộ trì, được hơi thở xoa dịu và làm
quân bình, cảm ứng với hơi thở ra, hơi thở vào. Đấy là
sự thực tập của chúng ta.
Giác
niệm về Hơi thở là một hệ thống quán tưởng, hay là huấn
luyện tinh thần (citta bhàvanà, tâm quán), được Đức Phật
Thích ca thường thực tập và đem ra giảng dạy. Đã hơn 2500
năm, đường lối thực tập nầy được giữ gìn và trao truyền
lại về sau. Đường lối ấy là phần thiết yếu trong đời
sống của các Phật tử thuần thành ở Á châu và khắp nơi
khác trên thế giới. Các tôn giáo khác cũng có đường lối
tu tập tương tự như thế nữa. Thật ra, các hình thức của
Giác niệm về Hơi thở đã có trước thời Đức Phật. Các
hình thức đó đã được Ngài làm hoàn hảo thêm để bao
trùm toàn bộ Giáo pháp và các khám phá mới của Ngài. Như
thế, hình thức bao quát của Giác Niệm về Hơi Thở được
Ngài chỉ dạy mới đưa đến sự thành tựu tiềm năng cao
quí nhứt của nhơn loại là sự giác ngộ. Ngoài ra, còn có
các thành quả khác hiến tặng cho cả nhơn loại, ở mọi
giai tầng xã hội và mọi trình độ phát triển tâm linh, những
giá trị ngắn và dài hạn, những lợi lạc thế tục và siêu
thế.
Nơi
Tam Tạng Kinh Điển, hệ Pali, sự thực tập giác niệm về
hơi thở được gọi là Ànàpànasati, có nghĩa là "có giác
niệm về hơi thở vào và hơi thở ra". Toàn bộ hệ thống
thực tập được mô tả trong các bản Kinh Pali và sau đó
được giải thích rộng ra trong các Chú giải. Cùng với thời
gian, cả một công trình văn chương đồ sộ được phát triển.
Từ các nguồn xuất xứ đó, và nhứt là từ các lời dạy
của Đức Phật, Pháp sư Phật Lệ (Ajahn Buddhadàsa) đã rút
ra phương pháp thực tập riêng của chính ông. Do kinh nghiệm
đó, Người đã trình bày thành một hệ thống thật rộng
rãi để giải thích rõ thế nào và tại sao phải nên thực
tập Giác niệm về Hơi thở. Quyển sách nầy ghi lại các
buổi giảng pháp gần đây nhứt của Người về sự thực
tập quán tưởng.
Các
bài giảng pháp được tuyển chọn ở đây vì hai lý do. Thứ
nhứt, các bài pháp đó được thuyết giảng trước các người
Tây phương tham dự các khoá hàng tháng tu học tại Suan Mokkh
(Suan Mokkhabalàràma, Khu vườn của Năng lực Giải thoát, một
tu viện Phật giáo ở miền Nam nước Thái). Khi diễn giảng
cho thiền sinh Tây phương, Pháp sư đã dùng cách nói bộc trực
chẳng quanh co. Người chẳng cần đi sâu vào các điểm hứng
thú văn hoá của truyền thống Phật giáo Thái lan, Người
thích chọn một thái độ khoa học, hợp lý, và phân tách.
Và thay vì giới hạn sự chỉ dẫn dành cho các Phật tử,
Người nhấn mạnh đến khía cạnh phổ quát, tự nhiên, đầy
nhơn tính của Ànàpànasati, Giác niệm về hơi thở. Xa hơn
nữa, Người cố gắng đáp ứng các nhu cầu, khó khăn, câu
hỏi, và khả năng của các thiền sinh Tây phương mới bắt
đầu, nhứt là đối với các thân hữu đến thăm viếng Suan
Mokkh.
Thứ
hai, quyển sách nầy nhắm vào các "người mới bắt đầu
đứng đắn" (serious beginners). Khi nói "người mới bắt đầu"
(beginners)chúng tôi muốn nói tới những người còn chưa được
quen thuộc lắm với sự thực tập nầy cùng lý thuyết của
nó. Vài người chỉ vừa mới bắt đầu, trong khi các người
khác đã có những kinh nghiệm thực tập nhưng còn khiếm khuyết
các điều chỉ dẫn về cách thức làm thế nào để đẩy
xa hơn nữa sự thực tập của họ. Cả hai hạng người đó
đều có thể được lợi lạc nhờ nghe các lời giảng dạy
trong sáng liên quan đến hiện trạng của họ và mục tiêu
tổng quát.
Khi
nói "đứng đắn" (serious), chúng tôi muốn nói tới những
người quan tâm đến vấn đề một cách sâu xa hơn là sự
hiếu kỳ suông. Họ sẽ đọc, đọc đi đọc lại một cách
cẩn thận quyển thủ bản nầy, sẽ suy tư về tài liệu nầy
một cách thích nghi, và sẽ ứng dụng, một cách chân thành
và tận tình, các kiến thức vừa thâu thập được. Mặc
dầu có vài người thích nghĩ rằng chúng ta đâu cần phải
đọc sách về thiền quán, chúng ta chỉ thực tập quán tưởng
thôi, nhưng ta cũng phải nên cẩn thận để biết rõ những
gì chúng ta đang thực hành. Chúng ta phải bắt đầu với các
tài liệu đầy đủ và rõ ràng, để có thể thực tập một
cách có ý nghĩa. Nếu chúng ta chẳng được thân cận bên
một vị minh sư, thì một cuốn sách như quyển thủ bản nầy
rất cần thiết vậy. Người mới bắt đầu cần phải có
các tài liệu vừa giản dị, để có được một hình ảnh
rõ ràng về trọn vẹn tiến trình thực tập, vừa phải đầy
đủ chi tiết để biến hình ảnh đó thành sự thật. Quyển
thủ bản nầy dung hoà được hai đòi hỏi đó. Nó cũng đủ
để hướng dẫn một cuộc thực tập đến chỗ thành công,
nhưng nó chẳng quá rườm rà để khiến cho mọi việc trở
thành rắc rối và làm ta bị tràn ngập. Những người đứng
đắn tuy vừa mới bắt đầu sẽ chẳng gặp khó khăn chi trong
việc tìm thấy ở đấy những gì họ đang cần dùng đến.
Phần
chánh yếu của quyển thủ bản nầy bao gồm một loạt các
bài pháp được thuyết giảng tại khoá tu học thiền quán
vào tháng Chín 1986. Pháp sư Poh (Đại đức Bodhi Buddhadhammo,
người có sáng kiến mở các khoá thiền) thỉnh cầu Pháp
sư Phật Lệ (Buddhadàsa) đứng ra trực tiếp thuyết giảng.
Mỗi buổi sáng, sau khi điểm tâm xong, các thiền sinh tụ tập
tại Khúc Thạch (Curved Rock), khoảng đất rộng dùng làm giảng
trường lộ thiên của Suan Mokkh, để nghe Pháp sư Buddhadàsa
giảng pháp bằng tiếng Thái, được thông dịch ra Anh ngữ.
(...)
Trong
các buổi giảng pháp khác, gần đây hơn, Pháp sư Buddhadàsa
có thảo luận thêm về các viễn tượng của Giác niệm về
Hơi thở (Ànàpànasati) còn chưa được đào sâu trong các buổi
pháp thoại trước vào tháng Chín. Các kiến thức mới nầy
được ghi lại trong Phần Phụ lục ở sau (...). Một bài Tổng
kết của dịch giả Anh ngữ tóm tắt bảy bài pháp của Pháp
sư Buddhadàsa được ghi tiếp theo đó. Và sau cùng, bản Kinh
Ànàpànasati, do chính Đức Phật thuyết giảng bằng tiếng
Pali, được chép lại dưới hình thức bản dịch (...) (bằng
Việt ngữ, trích trong Đại Tạng Việt Nam, Trung Bộ Kinh, kinh
số 118, các trang 249 đến 264 -- Người dịch)(...) Chúng tôi
hi vọng khi đọc tụng, các lời Kinh bình dị và trực tiếp
của Đức Phật sẽ qui chiếu tất cả lời pháp thoại trước
đây về một tiêu điểm thật rõ ràng. Tiêu diểm ấy, dĩ
nhiên, phải nhắm vào mục đích thực sự của đời sống
-- Niết-bàn (Nibbàna).
Nếu
bạn còn chưa chịu ngồi xuống và theo dõi hơi thở của bạn,
quyển sách nầy sẽ chỉ cho bạn thấy vì sao bạn phải làm
như thế và làm theo cách nào. Tuy nhiên, cho đến lúc bạn
bắt đầu làm thử, và tiếp tục thử mãi luôn, thì vẫn
còn khó cho bạn hiểu thật rõ và thật đầy đủ những gì
nói trong quyển sách nầy. Thế cho nên, bạn hãy đọc suốt
qua một lần, hoặc nhiều lần nữa, cốt để nhận ra được
đại ý của việc thực tập. Rồi thì, trong khi bạn thực
tập, bạn hãy đọc đi đọc lại những đoạn có liên quan
mật thiết đến những gì bạn hiện đang làm hoặc sắp làm.
Lời lẽ trong sách chỉ nổi bật lên rõ ràng khi nào được
đem ra ứng dụng, và nhờ có sự củng cố đó mà chúng mới
hướng dẫn bạn tiến triển một cách an toàn hơn. Bạn cần
đủ trí thông minh để thấu hiểu rõ ràng về những gì bạn
cần phải làm và phải làm các điều đó như thế nào. Trong
khi bạn chú tâm đến mức yêu cầu gần của buổi thực tập
ngày hôm nay, bạn đừng quên mất mục tiêu xa của toàn thể
con đường tu tập, sự cấu trúc, phương pháp và mục đích
cứu cánh của nó. Thế là bạn sẽ thực tập với niềm tự
tín vào sự thành công.
Cùng
với mục đích quan trọng là chỉ dạy cách thức thực tập
Giác niệm về Hơi thở (Ànàpànasati), quyển sách nầy còn
nhắm đến một mục tiêu khác nữa mà các độc giả lơ là
thường bỏ qua. Với sự nghiên cứu cẩn thận thường được
nhắc đến trong sách, các bạn sẽ khám phá ra sách nầy còn
đề cập đến các điểm giáo lý căn bản của nền Phật
học, được bảo tồn nguyên vẹn dưới hình thức Phật giáo
nguyên thủy. Do đó, nó đã cống hiến một đại cương về
các giáo pháp căn bản. Và theo cách nầy, sự đào luyện trí
năng của ta còn được hội nhập vào sự tu tập tâm linh
nữa. Bởi vì có cách nào mà bạn tách rời ra hai việc đó?
Để hiểu được trọn vẹn những gì đang thực tập, thì
ta cần phải học thuộc kỹ lưỡng về Chánh Pháp (Dhamma)
và ngược lại, muốn thông suốt Chánh pháp, ta cũng phải
nhuần nhã trong việc thực tập. Nơi đây có đủ cả hai (lý
thuyết lẫn thực hành), điều nầy giúp cho những ai còn phân
vân chưa biết những gì cần học và phải học bao nhiêu.
Bạn chỉ cần thông thuộc tất cả những điều bàn luận
trong sách nầy, bấy nhiêu đó cũng đủ.
Các
lợi lạc do sự thực tập đúng cách và miên mật liên quan
đến Giác niệm về Hơi thở (Ànàpànasati) có rất nhiều,
cả trên phương diện tôn giáo thuần túy lẫn trong đời sống
thế tục hằng ngày. Mặc dầu Pháp sư Buddhadàsa đã giảng
rộng trong bảy bài pháp, chúng tôi tưởng cũng nên nêu ra
một vài lợi lạc ngay tại buổi đầu. Trước nhứt, Giác
niệm về hơi thở mang lợi ích đến cho sức khoẻ vừa vật
chất vừa tinh thần. Hơi thở dài, sâu và an hoà rất tốt
cho thân thể. Biết thở đúng cách khiến ta trở nên bình
thản và giúp ta trừ được sự căng thẳng, áp huyết cao,
khích động thần kinh và ung độc đã tàn phá rất nhiều
đời sống hiện nay. Chúng ta có thể học được thế ngồi
giản dị, đẹp đẽ, chẳng còn chút nào căng thẳng, lo âu
và bận rộn đến khuấy rối. Sự an tịnh êm dịu nầy còn
có thể duy trì ngay cả trong các động tác thường nhựt khác
và giúp ta hoàn tất mọi việc hằng ngày một cách khéo léo
và ... duyên dáng.
Giác
niệm về hơi thở còn đưa ta đến gần với thực tế và
thiên nhiên. Chúng ta sống quá nhiều với cái đầu của chúng
ta: tư tưởng, mơ mộng, ký ức, kế hoạch, lời nói và tất
cả những thứ khác nữa. Vì thế, chúng ta còn đâu cơ hội
để hiểu biết về tấm thân của chính chúng ta, chẳng hề
dùng thời giờ để tìm hiểu tấm thân ấy (ngoại trừ khi
bị bịnh hoạn dày vò hoặc lúc tình dục ngây ngất). Với
giác niệm về hơi thở, chúng ta cảm ứng được với thân
tâm ta và bản thể của nó. Chúng ta thấm nhập sâu xa và
vững chắc vào thực tế căn bản của nhơn sanh, để khôn
khéo đương đầu với các cảm thọ, tình cảm, tư tưởng,
ký ức và những tâm trạng khác trong nội tâm. Hết còn bị
các thứ kinh nghiệm đó thổi bạt làm chúng ta phải nghiêng
ngửa, chúng ta mới dễ chấp nhận chúng đúng y như chúng
đang là như thế và học được bài học mà chính các kinh
nghiệm đó đang dạy chúng ta. Chúng ta bắt đầu học hỏi
được cái gì là cái gì, cái gì chân thật, các gì giả dối,
cái gì cần thiết, cái gì tầm thường, thế nào là xung đột,
thế nào là an hoà.
Với
Giác niệm về hơi thở, chúng ta học được lối sống trong
hiện tại, và chỉ có khoảng thời gian nầy chúng ta mới
thật sự sống. An trú trong quá khứ, thì quá khứ đã chết
mất rồi, hoặc mơ mộng về tương lai, thì tương lai lại
mang cái chết đến, cả hai thời nầy đều chẳng phải thật
sự là sống cuộc đời đáng sống của con người. Trong khi
đó, mỗi hơi thở là một sự thật sống động trong cái
ở đây và bây giờ, đâu có bờ bến nào giới hạn. Biết
rõ ràng được hơi thở đang thở, chính là đang sống, sẵn
sàng để tăng trưởng và để đón nhận bất cứ những gì
sẽ tiếp theo sau.
Sau
cùng, trong khuôn khổ hạn hẹp của cuộc đàm luận nầy,
Giác niệm về hơi thở (Ànàpànasati) giúp ta dũa mòn được
và vứt bỏ đi sự ích kỷ hiện đang phá hoại đời sống
chúng ta và của cả thế giới nữa. Xã hội và hành tinh của
chúng ta đang bị dày xéo vì vắng bóng hoà bình. Vấn đề
nầy rất khẩn thiết, khiến cho các chánh trị gia, ngay cả
các kỹ nghệ gia quân sự cũng rêu rao hứa hẹn hoà bình.
Nhưng còn chưa thấy thực hiện nổi những gì để thật sự
khiến nền hoà bình chân chính được nở hoa. Chỉ thấy có
những biện pháp hời hợt, phiến diện được đề ra, trong
khi đó nguồn gốc của sự tranh chấp lại nằm bên trong nội
tâm của mọi người, của mỗi người trong chúng ta. Các cuộc
xung đột, tranh biện, chiến đấu, và cạnh tranh, mọi sự
bạo hành và tội phạm, sự bóc lột cùng sự bất lương,
đều khởi lên từ các nỗ lực đã bắt nguồn nơi các ý
nghĩ ích kỷ của chúng ta. Giác niệm về hơi thở giúp ta
nhổ bật được gốc rễ của cái "Ta" khả ố và những cái
"của Ta" đáng ghét, là các mầm mống của lòng ích kỷ đó.
Cần chi hô hào ầm ỉ về hoà bình, chúng ta chỉ cần đến
luồng hơi thở nhẹ nhàng cùng với sự tỉnh giác sáng suốt.
Niềm
khát khao hoà bình của chúng tôi, hoà bình cho nội tâm cá
nhơn cũng như hoà bình cho thế giới, đã được các quí khách
chia xẻ, khi họ đến viếng thăm Suan Mokkh. Với những ai hiện
đang tầm cầu con đường hoà bình của Đức Phật, và nhận
đó là bổn phận và nguồn hạnh phúc của tất cả mọi người,
chúng tôi xin hiến tặng quyển sách nầy. Chúng tôi hi vọng
quyển sách sẽ làm phong phú thêm sự thực tập Giác niệm
về Hơi thở (Ànàpànasati) của các bạn để đời bạn được
thăng hoa lên.
Nguyện
cầu mọi người chúng ta đều đạt được mục đích đời
sống đầy ý nghĩa của mình.
Tỳ
kheo Santikaro
Suan
Mokkhabalarama
Tân
niên (P.L.) 2531 (1988)
Thiện
Nhựt xin thưa vài lời ...
Kính
thưa Quí vị Đạo hữu,
Trong
rừng Giáo lý nhà Phật, tìm được một bản Kinh chỉ rõ
vừa lý thuyết vừa thực hành là điều rất khó. Kinh Nhập
tức Xuất tức Niệm (Ànapànasati) đã được Pháp sư Phật
Lệ trình bày lại dưới hình thức mươi bài pháp thoại rõ
ràng và giản dị, chỉ rõ con đường tu tập, từng bước
một, để đi đến sự giác ngộ và giải thoát hoàn toàn.
Ngay tại trang bìa, có ghi rõ sách dành cho các Phật tử quyết
tâm mới bắt đầu tu tập (For serious beginners).
Nếu
đã thấy bấy lâu nay cứ chạy lòng vòng đi tìm một pháp
môn thích hợp với mình, thì tôi thiển nghĩ đây là một
quyển sách, cần đọc đi đọc lại nhiều lần, và nhứt
là cần được đem ra thực tập ngay. Nếu có quyết tâm, kết
quả sẽ đến với ta rất rõ rệt và rất đáng ước mong.
Trân
trọng.
Montréal,
16-02-2004.
Thiện
Nhựt kính trình.
Source:
http://www.budsas.org/
