Danh Nhân Thế Giới

Thấy hội chúng thảy đều im lặng, Tôn giả Xá-Lợi-Phất khích lệ, sách tấn:

- Thưa chư hiền! Không phải là tôi đã đòi hỏi quá nhiều, mà thật đúng là vậy, có mười ba pháp, vị tỳ-khưu sống ở rừng núi cần phải được học hỏi, y chỉ, thực hành, thành tựu. Khi mà có được mười ba pháp ấy thì chư hiền đi bất cứ đâu, đồng đạo cũng cung kính, ái mộ, mà cận sự nam nữ cũng thảy đều cung kính, ái mộ. Chư hiền đến đâu cũng là bóng mát nương tựa cho Chư Thiên và loài người.

Vậy chư hiền hãy cố gắng, kham nhẫn tấn tu, hãy thương yêu nhau, đùm bọc nhau, nhắc nhở nhau để tất cả cùng thành đạt cứu cánh tối thượng của Sa môn hạnh. Là mục đích xán lạn và cao cả, xứng đáng cho những thiện gia nam tử xuất gia cần cầu an ổn mọi ách phược.

Chư Tăng ở trong Rừng Ðầu Ðà thảy đều hoan hỷ, họ đã nghe một thời pháp chưa từng được nghe: trọn vẹn và toàn hảo. Họ vô cùng tri ân, cung kính tiễn đưa Tôn giả Xá-Lợi-Phất lên đường.

* * *

Dừng ở ngã ba vào Vương-Xá thành, Tôn giả Xá-Lợi-Phất suy nghĩ: "Ta có nên vào kinh đô xứ Ma-Kiệt-Ðà chăng? Trong thân bằng, quyến thuộc ở đây, biết ai còn có duyên để dẫn họ vào Chánh Pháp chăng?"

Rồi Ngài tự trả lời:

"- Ta có một ông cậu có duyên với Chánh Pháp. Ông cậu này thường cúng dường đến các đạo sĩ lõa thể, và ông ta nghĩ rằng, làm như vậy là thực hành con đường cộng trú với phạm thể. Ông cậu này, ta đã dẫn đến Ðức Ðạo Sư, và Ðức Thế Tôn đã đặt ông ta vào đức tin Tam Bảo.

Ta cũng có một đứa cháu trai, tháng ngày chuyên giết thú và chăm sóc ngọn lửa tế thần. Y làm như vậy và tin tưởng rằng đấy là con đường dẫn đến cõi Phạm Thiên. Ta đã dẫn cháu ta đến bên chân Ðức Ðạo Sư và y đã có đức tin Tam Bảo từ đấy.

Ta cũng có một người bạn hữu duyên. Y theo ngoại đạo, hằng ngày tốn tiền bạc mua súc vật, giết súc vật để cúng dường thần lửa. Người bạn này cũng đã được Ðức Tôn Sư đặt y vào đức tin chơn chánh rồi.

Vậy chẳng còn ai hữu duyên ở Vương-Xá thành này nữa mà thăm viếng, ngoại trừ gia đình, và người hiện thời mà ta phải quan tâm là Revata!"

Nghĩ thế xong, Tôn giả Xá-Lợi-Phất cùng với đồ chúng bộ hành trở lại Kỳ Viên tịnh xá.

* * *

Bà Sàrì chống gậy nhìn theo hình bóng người con trai thân yêu, mắt già hoen lệ. Cả một cơ ngơi trù phú, thạnh mãn, đông vui mà bây giờ trở nên trống không. Cả hàng trăm gia nô, kẻ hầu người hạ mà lúc nào bà cũng cảm thấy hoang vắng. Tiền rừng bạc bể, sơn hào hải vị cũng trở nên vô ích, nhạt nhẽo...

Revata ra đứng bên cạnh, nắm tay bà, đôi mắt nó cũng nhìn ra hướng xa xăm. Ðộng tâm, bà Sàrì nghĩ:

"- Hay là cái giọt máu cuối cùng này cũng không muốn nối truyền tông hệ? Nó nhìn anh trai trưởng của nó với đôi mắt đầy khâm phục và tôn kính! Nó đã cãi lại ta, bênh vực anh nó, và cảm mến cả lũ Sa môn đầu trọc nữa!

Thôi phải rồi, nguy rồi! Ta phải cứu con trai út của ta! Ta phải cứu cho cả dòng họ Vaganta! Phải cưới vợ cho nó thôi! Revata bảy tuổi, ta sẽ cưới cho nó một cô gái chừng mười bốn mười lăm tuổi, và cô gái ấy sẽ thay ta kềm kẹp nó, ngăn giữ nó, không cho nó có ý nghĩ ngông cuồng chạy theo bọn không cửa không nhà! Gia sản phải có người gìn giữ, huyết thống phải có người kế thừa!"

Nghĩ là làm ngay. Ngày hôm sau, bà cho mời mấy người trưởng thượng trong quyến thuộc, trình bày lý do, sao đó, nhờ họ dò hỏi ở những gia đình cùng tập cấp và vai vế, cùng danh vọng và gia sản. Một cô gái mười bốn tuổi xinh đẹp được tìm ra. Lễ dạm hỏi được tiến hành nhanh chóng. Gia đình bà Sàrì giàu có nên không cần của hồi môn của cô gái.

Revata còn bé quá nên không biết gì. Ðến ngày cử hành hôn lễ, cậu bé được mặc trang phục xinh đẹp, mang đồ trang sức quý giá, cùng với hàng trăm tùy tùng bước lên những cỗ xe sang trọng đi đến nhà gái. Revata được người ta cho biết là hôm nay cậu cưới vợ, và cô gái kia sẽ ăn ở với cậu trọn đời. Ðến đây thì cậu đã hiểu tuy còn rất mơ hồ.

Thân bằng quyến thuộc của hai họ tề tựu đông đủ. Cờ, đèn, hoa và màu sắc chỗ này chỗ kia làm cậu ta hoa mắt. Ðến giờ lành, giờ tốt, người ta cử hành lễ rước dâu. Cậu đứng bên một cô gái cao hơn cậu cả một cái đầu - mặt được trùm kín bởi một chiếc khăn mỏng - không thấy mặt mũi cô gái ra sao, chỉ nghe người ta nói là đẹp lắm!

Vị Trưởng lão chủ hôn, đặt tay trong bát nước, rảy nước rồi công bố phúc lành:

"- Cầu cho các con trăm năm tơ hồng thắm thiết. Cầu cho các con được phúc thọ khang ninh như bà ngoại của cô dâu vậy."

Sau lời cầu chúc tốt đẹp của hai họ, Revata tự nghĩ: "Bà ngoại của nàng là ai vậy?" Khi được biết rằng, đấy là một cụ bà sống một trăm hai mươi tuổi, răng rụng, tóc bạc, da nhăn đầy những vết đồi mồi, lưng còng như một cái kèo uốn cong hình chữ U...! Revata bèn thăm hỏi người hầu thân tín: "Này, cô dâu xinh đẹp trẻ trung của tôi, khi già thì trông cũng giống như bà ngoại của nàng chăng?" Người ta đáp: "Ðấy là điều dĩ nhiên. Bệnh, già, chết là định luật cậu ạ, chẳng ai tránh thoát được đâu!"

Khi sự thật đã được xác nhận, đã được thấy rõ, Revata kinh hãi, tự nghĩ:

"- Ðấy có lẽ là sự thật mà các anh trai của ta đã nhận thức nên họ đã từ bỏ gia đình để làm những vị Sa môn. Vậy ngay bây giờ ta phải tìm cách, lập kế mà trốn đi kẻo không còn kịp nữa. Ta phải xuất gia!"

Thế rồi trên đường trở về cùng với cô dâu trên chiếc xe hoa sực nức mùi hương, Revata chợt la lên:

- Hãy dừng xe lại một chút. Tôi bị đau bụng!

Revata bước ra khỏi xe, tất tả đi vào một đám cây rậm rạp, một lát, cậu chậm rãi trở lại. Lần thứ hai, lần thứ ba Revata cũng viện cớ như vậy.

Lần thứ tư, khi còn cách nhà không bao xa, Revata nói một cách rất tự nhiên:

- Rõ là cái bụng nó đang hành hạ tôi. Nhà cũng sắp đến rồi, vậy quý vị cứ chầm chậm cho xe đi trước, tôi sẽ theo kịp ngay tức khắc.

Không ai nghi ngờ gì cả, họ đánh xe đi. Revata đi vào một đám cây khuất bóng, rồi cậu co giò chạy một mạch vào hướng Tây khu rừng. Trời gần tối, đói meo, mệt lã, cậu tìm ra ngôi Rừng Ðầu Ðà, nơi có ba mươi vị tỳ-khưu mà trước đây Tôn giả Xá-Lợi-Phất đã dặn dò. Gặp họ, Revata đảnh lễ:

- Thưa Chư Ðại Ðức! Hãy cho con xuất gia, hãy thâu nhận con vào Tăng chúng.

- Này cậu bé! Một vị Trưởng lão nói - với những trang sức quý giá và với những y phục cao sang, đẹp đẽ như vậy, không biết cậu bé là con vua hay cháu chúa làm sao chúng ta dám nhận vào Tăng đoàn này, nơi những Sa môn sống đời ẩn cư khổ hạnh?

- Bạch Ngài, con là em trai út của Upatissa.

- Upatissa là ai?

- Bạch Ngài! Upatissa là tên của anh trai con thuở còn là gia chủ. Từ khi xuất gia đến nay, anh trai con có tên là Xá-Lợi-Phất!

Các vị Trưởng lão, Ðại Ðức, thất kinh cùng đứng đậy:

- Sao? Ðúng là em trai Tôn giả Xá-Lợi-Phất đấy chứ?

- Dạ đúng vậy! Anh trai con là Xá-Lợi-Phất, xuất thân trong gia đình trưởng giáo Bà la môn, dòng họ Vaganta con bà Sàrì. Một ngôi làng phía Ðông, cách đây gần một ngày đường.

- Ðúng rồi, không hoài nghi gì nữa! Này cậu bé! Trưởng lão Xá-Lợi-Phất có dặn bảo chúng tôi, chờ đợi cậu và làm lễ xuất gia cho cậu. Ngài là anh cả của chúng tôi, là thầy của chúng tôi, là cái mặt trời, mặt trăng mà chúng tôi hằng ngưỡng mộ!

Thế rồi, Revata được cởi ra những y phục và tư trang, mặc vào mảnh y của người khất sĩ, làm lễ cạo tóc và xuất gia.

Một vị tỳ-khưu trong Rừng Ðầu Ðà bộ hành về Kỳ Viên tịnh xá báo lại sự việc cho Tôn giả Xá-Lợi-Phất nghe. Ngài muốn đi thăm em, nhưng lần thứ nhất, lần thứ hai Ðức Thế Tôn đều nói:

- Này Xá-Lợi-Phất! Bây giờ là chưa phải thời! Hãy kham nhẫn!

Trong lúc ấy, sa-di Revata tự nghĩ:

" Nếu ta tiếp tục trú ngụ ở đây, dầu chỉ một ngày thôi, thì trước sau gì gia đình cũng tìm thấy."

Bèn xin đề mục thiền quán từ vị Trưởng lão rồi mang y và bát, Revata khởi sự một chuyến du hành rất xa, ba mươi dặm đường, một mình vào trú trong khu rừng xiêm gai. Revata nhập hạ ở đây trong ba tháng mùa mưa, Revata thành tựu được mục đích của Sa môn hạnh cùng với những thắng trí của bậc thượng nhân!

Hôm ấy, Ðức Thế Tôn nói với Tôn giả Xá-Lợi-Phất:

- Bây giờ là phải thời, Như Lai sẽ cùng ông đi thăm sa-di Revata.

Ðại chúng hay tin, chư phàm Tăng không ngớt bàn tán, cho rằng Ðức Thế Tôn thiên vị vì Revata là em trai của Bậc Tướng Quân Chánh Pháp. Họ nói:

- Chúng ta hãy xem! Một chú sa-di bảy tuổi, lại ở cách xa biết bao dặm đường, thế mà Ðức Thế Tôn phải đích thân đi thăm viếng, hẳn là một sự kiện hy hữu!

Biết được tâm ý của một số tỳ-khưu như vậy, nhưng Ðức Thế Tôn không nói gì, Ngài bảo Tôn giả Xá-Lợi-Phất tập hợp đại chúng rồi lên đường. Ðến một ngã tư, Trưởng lão Ànanda thưa rằng:

- Có hai con đường dẫn đến rừng xiêm gai của sa-di Revata. Con đường tốt được bảo vệ, có dân cư và nhà cửa đông đúc, dài sáu mươi do-tuần. Một con đường xấu, không được ai bảo vệ, nhiều phi nhân và ác thú, hoang vắng người và nhà cửa, nhưng rất ngắn, chỉ có ba mươi do-tuần. Vậy chúng ta đi con đường nào, bạch Ðức Thế Tôn?

Ðức Phật hỏi Ngài thị giả:

- Có Sìvali đi cùng đấy không, Ànanda?

- Thưa có, có Trưởng lão Sìvali trong số năm trăm tỳ-khưu.