CHƯƠNG
3
TIẾN
SÂU VÀO HIỆN TIỀN PHI THỜI GIAN
Đừng
tìm kiếm cái tôi của bạn trong tâm trí
Tôi
cảm thấy vẫn còn cần phải học hỏi nhiều điều về cách
vận hành của tâm trí mìh, rồi mối có thể tiến được
đến mức cận kề ý thức toàn triệt hay giác ngộ tâm linh.
Không,
bạn không cần. Các vấn đề của tâm trí không thể giải
quyết được ở bình diện tâm trí. Một khi đã hiểu rõ
vận hành sai lệch căn bản của nó rồi, thì thực sự không
còn gì nhiều để bạn phải học hỏi hay tìm hiểu nữa.
Nghiên cứu các điểm phức tạp của tâm trí có thể giúp
bạn trở thành nhà tâm lý học giỏi giang, nhưng không giúp
bạn vượt khỏi sự chi phối của tâm trí được, cũng giống
như việc nghiên cứu bệnh điên không đủ giúp bạn tỉnh
trí trở lại. Bạn đã biết rõ cơ chế căn bản của trạng
thái mê muội bất thức: sự đồng hóa với tâm trí tạo
ra cái tôi giả lập, cái tự ngã, như là thứ thay thế cho
cái bản ngã đích thực của bạn vốn bắt rễ ở Bản thể
hiện tiền. Bạn trở thành “chiếc cành bị cắt rời khỏi
cành cây nho” như chúa Jesus nói.
Các
nhu cầu của tự ngã thì vô tận. Nó cảm thấy dễ bị tổn
thương và bị đe dọa, cho nên nó sống trong tình trạng sợ
hãi và thiếu thốn.Một khi đã biết rõ cách thức hoạt động
của sai lệch căn bản, bạn sẽ không còn cần phải khám
phá vô số các biểu hiện của nó nữa, không còn cần phải
biến nó thành vấn đề phức tạp của mình nữa. dĩ nhiên,
tự ngã ưa thích điều đó. Nó luôn luôn tìm kiếm thứ gì
đó để bám chặt lấy nhằm củng cố và tăng cường cảm
nhận về Cái Tôi hão huyền của nó, và nó sẽ sẵn sàng
bám chặt vào các vấn đề của bạn. Đây là lý do giải
thích tại sao đối với rất nhiều người, phần lớn cảm
nhận về cái tôi của họ đều liên hệ mật thiết với
các vấn đề của họ. Một khi tình hình này xảy ra, thì
ước muốn sau cùng của họ lại là giải thoát khỏi chính
họ; tức là mất đi cái tôi của họ. Vì bất thức, tự
ngã có thể đã nỗ lực rất nhiều để gây đau khổ cho
bạn.
Cho
nên, một khi đã nhận ra được gốc rễ của trạng thái
bất thức chính là sự đồng hóa với tâm trí, dĩ nhiên gồm
cả các xúc cảm nữa, bạn bèn thoát ra khỏi nó. Bạn trở
nên hiện trú. Khi hiện trú ở khoảnh khắc hiện tại, bạn
có thể cho phép tâm trí hoạt động tự do mà không bị vướng
mắc vào nó. Tự bản thân nó, tâm trí không vận hành sai
lệch. Nó là một công cụ kỳ diệu. Sai lệch bắt đầu khi
bạn tìm kiếm Cái Tôi của mình trong tâm trí và nhầm lẫn
nó với con người của bạn. Lúc ấy nó mới trở thành tâm
trí vị ngã và thống trị toàn bộ cuộc sống của bạn.
Kết
thúc ảo tưởng thời gian
Hầu
như không thể giải trừ được trạng thái đồng hóa với
tâm trí. Tất cả chúng ta đều đắm chìm vào nó. Làm sao
ông dạy con cá bay cho được?
Đây
là bí quyết: Kết thúc ảo tưởng về thời gian. Thời gian
và tâm trí không thể tách rời nhau được. Loại bỏ thời
gian ra khỏi tâm trí thì nó sẽ chấm dứt – trừ phi bạn
chọn giải pháp sử dụng nó.
Đồng
hóa với tâm trí mình, bạn sẽ bị nhốt vào chiếc cũi thời
gian, nghĩa là bị cưỡng bách phải sống chỉ bằng ký ức
và dự tưởng. Tình hình này khiến cho bạn không ngừng bận
tâm đến quá khứ và tương lai, nên không sẵn lòng chấp
nhận và trân trọng khoảnh khắc hiện tại và cho phép nó
diễn ra. Sự thúc ép này nảy sinh do vì quá khứ đã xác định
cho bạn một nhân dạng và tương lai nắm giữ lời hứa hẹn
cứu rỗi, hứa hẹn sự thành tựu dưới mọi hình thức.
Cả hai đều là ảo tưởng.
Nhưng
không có khái niệm thời gian, làm sao chúng ta sống trong thế
giới này được? Sẽ không có mục tiêu nào để nỗ lực
hướng đến nữa. Thậm chí tôi sẽ không biết mình là ai,
bởi vì quá khứ hình thành con người tôi ngày hôm nay. Tôi
cho rằng thời gian là vật rất quí giá, và chúng ta cần phải
học cách sử dụng nó một cách khôn ngoan thay vì phí phạm
nó.
Thời
gian chẳng quí giá chút nào, bởi vì nó chỉ là ảo tưởng.
thứ mà bạn cần phải xem là quí giá không phải là thời
gian, mà là một điểm nằm bên ngoài thời gian: cái Bây giờ.
Cái đó mới thực sự quí giá. Càng xem trong thời gian –
tức là quá khứ và tương lai – bạn càng dễ đánh mất
cái Bây giờ, vốn là thứ quí giá nhất.
Tại
sao nó là thứ quí giá nhất? trước tiên, bởi vì cái Bây
giờ là cái duy nhất, là tất cả mọi thứ đang hiện hữu.
Hiện tại vĩnh hằng là dkhông gian để toàn bộ cuộc sống
của bạn mở ra, là yếu tố duy nhất luôn thường hằng.
Cuộc sống là ngay bây giờ. Chưa bao giờ cuộc sống của
bạn lại không ở ngay bây giờ, và sẽ mãi mãi như vậy.
Thứ hai, cái Bây giờ là điểm duy nhất khả dĩ giúp bạn
vượt qua giới hạn khống chế của tâm trí. Nó là điểm
duy nhất để bạn bước vào lãnh địa phi thời gian và vô
tướng của Bản thể hiện tiền.
Chẳng
có gì hiện hữu bên ngoài cái bây giờ.
Chẳng
phải quá khứ và tương lai là có thật, đôi khi thậm chí
còn chân thật hơn cả hiện tại đó sao? Xét cho cùng, quá
khứ xác định con người chúng ta, cũng như cách nhận thức
và cư xử trong hiện tại. Và các mục tiêu tương lai quyết
định hành động trong hiện tại của chúng ta.
Bạn
chưa hiểu được cốt tủy của điều tôi đang nó, bởi vì
bạn đang ra sức tìm hiểu nó bằng tâm trí. Tâm trí không
sao hiểu được điều này. Chỉ có bạn mới hiểu nổi. xin
hãy lắng nghe.
Bạn
có từng kinh nghiệm, hành động, suy nghĩa, hay cảm thấy điều
gì đó bên ngoài cái Bây giờ chưa? Bạn có nghĩ mình sẽ
như thế không? Phải chăng có thể có điều gì đó xảy ra
hay hiện hữu bên ngoài cái Bây giờ? Chẳng phải câu trả
lời hiển nhiên là:
Chẳng
có gì xảy ra ở quá khứ; nó xảy ra ở Bây giờ.
Chẳng
có gì xảy ra ở tương lai; nó sẽ xảy ra ở Bây giờ, đó
sao?
Cái
quá khứ mà bạn nghĩ đến là một dấu vết ký ức, lưu
trú trong tâm trí, là một cái Bây giờ trước kia. Khi bạn
nhớ lại quá khứ, bạn khơi gợi lại dấu vết ký ức
– và bạn làm điều đó ngay trong hiện tại. còn tương lai
là cái Bây giờ tưởng tượng, một phóng chiếu của tâm
trí. Khi tương lai đến, nó sẽ đến như cái Bây giờ. Khi
nghĩ về tương lai, bạn thực hiện việc suy nghĩ đó ngay
bây giờ. Quá khứ và tương lai hiển nhiên không có thực
tại riêng của chúng. Giống y như mặt trăng không có ánh
sáng riêng của nó, mà chỉ phản chiếu ánh sáng mặt trời,
quá khứ và tương lai cũng chỉ là sự phản chiếu yếu ớt
của ánh sáng, sức mạnh, và thực tại của cái hiện tiền
vĩnh cửu. Thực tại của chúng chỉ là vay mượn từ cái
Bây giờ.
Điểm
cốt yếu của điều tôi đang nói ở đây không thể hiểu
bằng tâm trí. Ngay lúc chúng ta thấu hiểu được nó, liền
có một chuyển biến trong ý thức: từ tâm trí chuyển thành
Bản thể hiện tiền, từ thời gian chuyển thành hiện trú
trong khoảnh khắc hiện tại. Bỗng nhiên, mọi thứ đều trở
nên sinh động, tỏa ra năng lượng, khai thị Bản thể hiện
tiền.
Chìa
khóa khai thị chiều kích tâm linh
Trong
các tình huống khẩn cấp đe dọa đến tính mệnh, sự chuyển
biến ý thức từ thời gian thành hiện trú đôi khi xảy ra
một cách rất tự nhiên. Nhân cách với quá khứ và tương
lai của nó nhất thời rút lui và được thay thế bằng sự
hiện trú hữu thức toàn triệt, rất tĩnh lặng mà đồng
thời cũng rất cảnh giác. Lúc ấy bất cứ đáp ứng nào
cần thiết cũng sẽ phát sinh từ trạng thái ý thức đó.
Nguyên
nhân khiến cho một số người ưa thích dấn thân vào các
hoạt động nguy hiểm như leo núi, đua ô tô, và vân vân, dù
họ có lẽ chẳng hề biết, chính là chứng buộc họ tiến
vào cái Bây giờ - tiến vào trạng thái cực kỳ sống động
thoát khỏi thời gian, thoát khỏi các rắc rối trong đời
sống, thoát khỏi suy nghĩ, thoát khỏi gánh nặng của nhân
cách. Trượt ra khỏi khoảnh khắc hiện tại thậm chí trong
một giây đồng hồ có nghĩa là chạm mặt tử thần. Bất
hạnh thay họ lại lệ thuộc vào một hoạt động đặc biệt
để được hiện hữu trong trạng thái đó. Thế nhưng bạn
không cần leo lên phía bắc đỉnh một ngọn núi hiểm trở,
ngay bây giờ bạn vẫn có thể tiến vào trạng thái đó.
-ooOoo-
Từ
thời xa xưa, các đạo sư thuộc mọi truyền thống văn hóa
đều nêu rõ rằng cái Bây giờ chính là chìa khóa khai thị
chiều kích tâm linh. Dù vậy, dường như chiếc chìa khóa này
vẫn còn là điều bí ẩn, chắc chắn không được truyền
dạy ở các giáo đường và đền chùa. Đến các giáo đường,
bạn có thể nghe các trích dẫn từ sách Phúc Âm như “Chớ
lo lắng chi đến ngày mai, vì ngày mai sẽ lo cho việc ngày
mai”, hoặc “Không ai đang làm việc ngoài đồng mà quay về
nhà lại xứng đáng được vào Nước Thiên Chúa”. Hoặc
giả có lẽ bạn đã từng nghe đoạn kinh văn nói về vô vàn
đóa hoa tươi đẹp đua sắc ở đồng nội chẳng màng chi
đến ngày mai, chúng sống không chút nhọc nhằn trong Hiện
Tiền Phi Thời Gian nhờ sự hào phóng của Thiên Chúa. Người
ta không nhận biết được sự sâu sắc và bản chất căn
cơ của những lời rao giảng ấy. Dường như chẳng có ai
hiểu rõ ý nghĩa của chúng là họ phải sống để thực hiện
cuộc chuyển hóa sâu sắc ở nội tâm.
-ooOoo-
Toàn
bộ cốt tủy của đời sống Thiền là bước dọc theo bờ
mé của cái Bây giờ - hiện trú toàn triệt đến mức không
vấn đề gì, không đau khổ nào, không sự việc gì không
phải thuộc bản tính của con người bạn lại có thể tồn
tại bên trong bạn được. Trong cái Bây giờ vắng mặt thời
gian, tất cả mọi vấn đề của bạn đều tan biến đi. Đau
khổ cần đến thời gian; nó không thể tồn tại trong cái
Bây giờ.
Nhằm
giúp cho các môn đệ không chú tâm đến thời gian nữa, Thiền
sư vĩ đại Lâm Tế thường đưa ngón tay lên rồi chầm chậm
hỏi: “Khoảnh khắc này thiếu cái gì?”. Một câu hỏi quyết
liệt không đòi hỏi phải giải pháp ở bình diện tâm trí.
Nó nhằm đưa chú ý của bạn tiến sâu vào cái Bây giờ.
Một câu hỏi tương tự trong truyền thống Thiền học là:
“Nếu không phải bây giờ, thì lúc nào?”.
-ooOoo-
Cái
Bây giờ cũng là tâm điểm của giáo lý Sufism, một chi phái
thần bí thuộc Hồi giáo. Các giáo sĩ Sufism thường nói: “Sufi
là con trai của thời điểm hiện tại”. Còn thi sĩ và bậc
thầy vĩ đại của giáo phái Sufism là Rumi thì tuyên bố: “Quá
khứ và tương lai che khuất đáng Allah khỏi tầm mắt chúng
ta; hãy dùng ngọn lửa thiêu đốt chúng đi”.
Đạo
sư Meisten Eckhart hồi thế kỷ 13 đã tóm tắt tất cả các
lời rao giảng ấy bằng các mỹ từ sau: “Thời gian là thứ
ngăn cản ánh sáng đến với chúng ta. Không có vật nào cản
trở chúng ta đến với Thượng đế mà to lớn bằng thời
gian cả”.
Tiếp
cận sức mạnh Hiện Tiền Phi Thời Gian
Phút
trước đây khi ông bàn về Khoảnh khắc hiện tại vĩnh hằng
và tính phi thực của quá khứ và tương lai, tôi thấy mình
đang ngắm nhìn cội cây bên ngoài cửa sổ kia. Trước kia
tôi đã ngắm nhìn nó vài lần, nhưng lần này thì khác hẳn.
Cảm nhận bên ngoài không thay đổi nhiều lắm, ngoại trừ
các màu sắc dường như rực rỡ hơn và sống động hơn.
Nhưng giờ đây có thêm một chiều kích khác. Khó mà giải
thích cho rõ được. Tôi không hiểu, nhưng tôi nhận ra một
thứ gì đó vô hình mà tôi cảm nhận là bản tính của cội
cây đó, tinh thần nội tại của nó, nếu ông thích gọi như
thế. Và bằng cách này hay cách khác, tôi là một bộ phận
thuộc bản tính ấy, giờ đây tôi nhận ra rằng trước kia
mình không thực sự nhìn thấy cội cây đó, mà chỉ mới
thấy một hình ảnh nông cạn và vô tri vô giác của nó thôi.
Bây giờ khi ngắm nhìn cội cây, đôi chút nhận thức đó
vẫn còn hiện diện, nhưng tôi có thể cảm thấy nó trôi
tuột đi. Ông thấy đó, kinh nghiệm đã lùi vào quá khứ.
Có thể nào một thứ gì đó giống như vậy từng hiện hữu
thoáng chốc hơn không?
Bạn
đã thoát khỏi ràng buộc của thời gian trong một khoảnh
khắc. Bạn đã tiến vào cái Bây giờ và do đó cảm nhận
cội cây một cách trực tiếp không qua bức màn tâm trí. Nhận
biết về Bản thể hiện tiền đã trở thành một bộ phận
thuộc cảm nhận của bạn. Cùng với chiều kích phi thời
gian, ở bạn nảy sinh một dạng tri kiến khác hẳn, dạng
tri kiến không “giết đi” cái linh hồn sinh sống bên trong
mọi tạo vật. Một tri kiến không hủy hoại tính thiêng liêng
và huyền nhiệm của sự sống, mà chứa đựng tình yêu và
sự sùng kính sâu sắc đối với tất cả mọi tạo vật đang
hiện hữu. Một tri kiến về cái mà tâm trí không sao hiểu
nổi.
Tâm
trí không thể hiểu được cội cây. Nó chỉ có thể nhận
biết các sự kiện hay thông tin về cội cây đó. Tâm trí
tôi không thể hiểu được bạn, nó chỉ nhận biết các danh
hiệu, các phán xét, các sự kiện, và các quan điểm về bạn.
Chỉ có Bản thể hiện tiền mới hiểu được cội cây, hiểu
được bạn một cách trực tiếp.
Có
một chỗ dành cho tâm trí và kiến thức thuộc tâm trí. Chỗ
đó nằm trong lãnh vực thực dụng của cuộc sống thường
ngày. Tuy nhiên, khi nó thống trị tất cả mọi phương diện
trong cuộc sống của bạn, bao gồm các mối quan hệ của bạn
với những con người khác và với thiên nhiên, thì nó sẽ
trở thành loài ký sinh gớm ghiếc, không kiểm soát được,
rất có thể nó sẽ hủy diệt tất cả sự sống trên hành
tinh này, và sau cùng giết chết cả bản thân nó bằng cách
hủy diệt chủ nhân của nó.
Bạn
đã thoáng thấy cách thức mà cái phi thời gian chuyển hóa
các nhận thức của mình. Nhưng một kinh nghiệm dù đẹp đẽ
hay sâu sắc đến mức nào đi nữa cũng chưa đủ. Điều chúng
ta quan tâm và cần đến chính là sự chuyển biến ý thức
một cách vĩnh viễn.
Vì
vậy, hãy phá vỡ cái khuôn mẫu chối bỏ và phản kháng khoảnh
khắc hiện tại cũ rích ấy đi. Hãy thực hành tháo gỡ sự
chú tâm khỏi quá khứ và tương lai bất cứ khi nào bạn không
cần đến chúng. Hãy bước ra khỏi chiều kích thời gian càng
nhiều càng tốt trong cuộc sống hàng ngày. Nếu thấy
khó trực tiếp tiến vào cái Bây giờ, bạn hãy quan sát khuynh
hướng muốn đào thoát khỏi cái Bây giờ quen thường của
tâm trí bạn. Bạn sẽ thấy rằng tương lai thường được
tưởng tượng là khả quan hơn hoặc tệ hại hơn so với hiện
tại. Nếu cái tương lai tưởng tượng ấy tốt đẹp hơn,
nó đem lại cho bạn niềm hy vọng hay dự cảm đầy khoái
lạc. Nếu tệ hại hơn, nó khiến bạn phải lo âu. Cả hai
đều là ảo tưởng. Nhờ quan sát cái tôi của bạn, sự hiện
trú xuất hiện trong cuộc sống của bạn càng tự động hơn.
Ngay khi nhận ra mình không hiện trú, thì bạn đã thực sự
hiện trú rồi. Bất cứ lúc nào cũng có thể quan sát được
tâm trí của mình, bạn sẽ không còn bị nó trói buộc nữa.
Một yếu tố khác đã xuất hiện, một thứ gì đó không
thuộc tâm trí: đó là sự hiện trú để làm chứng nhân.
Hãy
hiện trú với tư cách chủ thể quan sát tâm trí của bạn
– quan sát các ý nghĩ và các xúc cảm, cũng như các phản
ứng trong mọi tình huống khác nhau của bạn. Ít nhất hãy
quan tâm đến các phản ứng chẳng kém gì đến tình huống
hay con người khiến cho bạn có các phản ứng ấy. Cũng nên
lưu ý đến mức độ thường xuyên bạn dành sự chú ý cho
quá khứ hoặc tương lai. Đừng phán xét hay phân tích điều
bạn quan sát được. Hãy đơn thuần theo dõi các ý nghĩ, cảm
nhận các xúc cảm, quan sát các phản ứng. Đừng tạo ra một
vấn đề cá nhân từ các thứ ấy. Lúc đó bạn sẽ thấy
một thứ gì đó mạnh mẽ hơn bất cứ thứ gì trong các thứ
bạn quan sát được: đó là bản thân sự hiện trú tĩnh lặng
để quan sát đằng sau nội dung của tâm trí bạn, đó là
chủ thể thầm lặng quan sát.
-ooOoo-
Sự
hiện trú toàn triệt cần thiết khi bạn gặp phải một số
tình huống kích hoạt một phản ứng kèm theo xúc cảm mạnh
mẽ, như khi hình ảnh về cái tôi của bạn bị đe dọa, một
thách đố xuất hiện trong cuộc sống khiến bạn phải sợ
hãi, mọi việc “hóa ra tệ hại”, hay một thứ mặc cảm
từ quá khứ được khơi dậy chẳng hạn. Trong các trường
hợp đó, bạn có khuynh hướng trở nên “mê muội” hay “bất
thức”. Phản ứng hay xúc cảm chiếm lĩnh bạn – bạn trở
thành phản ứng hay xúc cảm đó. Bạn biểu hiện nó ra. Bạn
biện minh, bạn phạm sai lầm, bạn tấn công, bạn phòng vệ…
ngoại trừ một điểm là nó vốn không phải là con người
bạn, nó chính là khuôn mẫu phản ứng, là tâm trí với phương
thức tồn tại quen thường của nó.
Sự
đồng hóa với tâm trí cung cấp cho nó thêm nhiều năng lương;
còn quan sát tâm trí rút bớt năng lượng của nó. Sự đồng
hóa tạo thêm thời gian; còn quan sát mở ra chiều kích phi
thời gian. Năng lượng được rút ra từ tâm trí sẽ tăng
cường cho sự hiện trú. Một khi bạn có thể cảm nhận được
ý nghĩa của tình trạng hiện trú, bạn sẽ dễ dàng hơn nhiều
trong việc đơn thuần quyết định bước ra khỏi chiều kích
thời gian bất cứ lúc nào nó không còn cần thiết cho các
mục đích thực dụng nữa, để tiến sâu thêm nữa vào cái
Bây giờ. Tình hình này không làm tổn thương đến khả năng
sử dụng thời gian – quá khứ và tương lai – khi bạn cần
phải dùng đến nó để giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Nó cũng không gây tổn thương cho khả năng vận dụng tâm
trí của bạn. Thực ra, nó còn nâng cao khả năng ấy nữa.
Khi thực sự dùng đến tâm trí của mình, bạn sẽ thấy nó
càng sắc bén hơn, càng tập trung hơn so với trước đây.
Buông
bỏ thời gian tâm lý
Hãy
học cách sử dụng thời gian trong các phương diện thực tiễn
của cuộc sống mình – chúng ta có thể gọi đây là “thời
gian theo đồng hồ” – nhưng hãy lập tức quay về cảm nhận
khoảnh khắc hiện tại khi những vấn đề thực tiễn ấy
đã được giải quyết. Bằng cách này, sẽ không có tình
trạng tích lũy “thời gian tâm lý”, tức là không còn đồng
hóa với quá khứ và cưỡng bách không ngừng phóng chiếu
vào tương lai nữa.
Thời
gian theo đồng hồ không chỉ đơn giản nhằm sắp xếp một
cuộc hẹn hay dự trù một chuyến du hành. Nó buộc người
ta phải học hỏi quá khứ để khỏi phải lặp lại cùng
một sai lầm hết lần này đến lần khác. Đề ra mục tiêu
để nỗ lực hướng đến; dự đoán tương lai bằng các phương
tiện như khuôn mẫu và qui luật, vật lý học, toán học,
và vân vân đã học được trong quá khứ, để có thể hành
động thích hợp trên các cơ sở, các tiên đoán của chúng
ta.
Nhưng
ngay ở đây, trong phạm vi cuộc sống thực tiễn, nơi chúng
ta không thể hành động được nếu không vận dụng đến
quá khứ và tương lai, thì khoảnh khắc hiện tại vẫn là
yếu tố cốt yếu: Bất cứ bài học nào rút ra từ quá khứ
cũng phải được sửa đổi cho thích hợp để áp dụng vào
hiện tại. Và bất kỳ kế hoạch cũng như nỗ lực hướng
đến một mục tiêu nhất định nào cũng được thực hiện
trong hiện tại.
Tiêu
điểm quan tâm chủ yếu của người đã tỏ ngộ luôn luôn
là cái Bây giờ, nhưng họ vẫn còn để ý phần nào đến
thời gian. Nói khác đi, họ vẫn tiếp tục sử dụng thời
gian theo đồng hồ, nhưng không còn bị ràng buộc bởi thời
gian tâm lý nữa.
Hãy
cảnh giác khi bạn thực hành điểm này để bạn không vô
tình chuyển đổi thời gian theo đồng hồ thành thời gian
tâm lý. Chẳng hạn, nếu bạn phạm sai lầm trong quá khứ,
rồi bây giờ rút ra bài học từ đó, bạn đang sử dụng
thời gian theo đồng hồ. Ngược lại, nếu tâm trí bạn lưu
trú ở đó rồi trách móc bản thân, ăn năn hối tiếc, hay
cảm thấy tội lỗi, vậy là bạn đang biến sai lầm ấy thành
“tôi” và “của tôi”: Bạn biến nó thành một bộ phận
thuộc nhận thức về cái tôi của bạn, và nó đã trở thành
thời gian tâm lý, vốn luôn luôn gắn liền với cảm nhận
về cái tôi giả tạo của bạn. Người không biết khoan dung
nhất định phải gánh chịu thời gian tâm lý rất nặng nề.
Nếu
bạn đặt ra cho mình một mục tiêu để hướng tới, bạn
đang sử dụng thời gian theo đồng hồ. Bạn biết rõ nơi
mình muốn đến, nhưng bạn trân trọng và dành sự chú ý
toàn triệt vào bước thực hiện ở khoảnh khắc hiện tại.
Nếu như lúc ấy bạn chú trọng quá mức đến mục tiêu,
có lẽ vì bạn muốn tìm kiếm hạnh phúc, thỏa mãn, hay một
cảm nhận đầy đủ hơn về cái tôi của bạn ở mục tiêu
ấy, thì cái Bây giờ không còn được tôn vinh nữa. Nó bị
giản lược thành viên đá lót đường đến tương lai mà
thôi, chẳng có chút giá trị nội tại nào cả. Lúc ấy thời
gian theo đồng hồ đã biến thành thời gian tâm lý. Cuộc
lữ hành trong đời bạn không còn là chuyến phiêu lưu mạo
hiểm nữa, chính nỗi ám ảnh thúc giục buộc bạn phải đến
nơi, phải tranh đoạt, phải “thành công”. Bạn không còn
biết thưởng lãm hoa thơm cỏ lạ bên đường nữa, bạn cũng
không cảm nhận được vẻ mỹ quan và huyền nhiệm của cuộc
sống đang mở ra chung quanh khi bạn hiện trú ở cái Bây giờ.
-ooOoo-
Tôi
thấy được tầm quan trọng tối thượng của cái Bây
giờ, nhưng tôi không thề hoàn toàn đồng ý với ông rằng
thời gian hoàn toàn là ảo tưởng.
Khi
nói “Thời gian là ảo tưởng”, tôi không nhằm đưa ra một
quan diểm triết học. tôi chỉ nhắc nhở bạn về một sự
thực đơn giản – nó hiển nhiên đến mức bạn thấy khó
hiểu và thậm chí cho là vô nghĩa – nhưng một khi bạn triệt
ngộ rồi, nó sẽ là lưỡi gươm bén giúp bạn chém đứt
phăng các tần lớp trùng trùng mọi “vấn đề” phức tạp
do tâm trí tạo dựng ra. Xin được nhắc lại ở đây: khoảnh
khắc hiện tại là tất cả mọi thứ bạn từng có được.
Chưa hề có lúc nào mà cuộc đời bạn không phải là
“khoảnh khắc này” cả. Đây chẳng phải là sự thực sao?
Tính
điên rồ của thời gian tâm lý
Thời
gian tâm lý là một căn bệnh tâm thần. Về điểm này, sẽ
chẳng còn mảy may nghi ngờ gì nữa nếu như bạn chịu khó
tìm hiểu các biểu hiện tập thể của nó. Chúng có thể
xuất hiện dưới dạng các ý thức hệ chủ nghĩa quốc gia
hay dân tộc hẹp hòi, hay các hệ thống tín ngưỡng hà khắc
chẳng hạn. Nói chung phương thức vận hành của chúng đều
mặc nhiên căn cứ vào giả định cả quyết rằng lợi ích
hay hạnh phúc tối thượng nằm ở tương lai, và do đó cứu
cánh sẽ biện minh cho phương tiện. Cứu cánh là một khái
niệm, một điểm nằm trong cái tương lai được phóng chiếu
bởi tâm trí, khi mà sự cứu rỗi dưới bất kỳ hình thức
nào – như hạnh phúc, thỏa nguyện, bình đẳng, giải thoát,
và vân vân – sẽ được đạt đến. Khá phổ biến là các
phương tiễn để đạt đến cứu cánh đấy luôn luôn vẫn
là nô dịch, hành hạ, tra tấn, và giết chóc trong hiện tại.
Lịch sử nhân loại đã chứng minh luận điểm này. Bạn còn
chút nghi ngờ gì về sự thực cho thấy thời gian tâm lý quả
là một căn bệnh tâm thần nghiêm trọng và nguy hiểm nữa
không?
Cái
khuôn mẫu tâm trí này tác động như thế nào trong cuộc đời
bạn? Phải chăng bạn luôn luôn nỗ lực tiến đến một vị
trí nào đó khác hơn nơi bạn đang đứng? Có phải hầu hết
mọi hành động của bạn chỉ là phương tiện để đạt
đến cứu cánh không? Phải chăng sự mãn nguyện luôn luôn
chỉ thu hẹp vào những khoái lạc ngắn ngủi nhất thời như
tình dục, thức ăn, trang phục, rượu chè, ma túy, cảm giác
mạnh hay tânm trạng phấn khích? Có phải bạn luôn luôn khao
khát trở thành một ai đó, thành đạt, giành giật hay săntìm
cảm giác mạnh hơn và lạc thú mới hơn không? Bạn có tin
rằng nếu sở đắc được nhiều thứ hơn nữa, thì bạn
sẽ mãn nguyện hơn, sẽ cảm thấy khá hơn, hay đầy đủ
về tâm lý hơn không? Phải chăng bạn đang chờ đợi một
nhân vật nào đó đến ban phát ý nghĩa cho cuộc đời mình?
Trong
trạng thái ý thức bình thường, nghĩa là trạng thái chưa
tìm được lối thoát, chưa tỏ ngộ, vẫn còn đồng hóa với
tâm trí, thì sức mạnhvà tiềm năng sáng tạo vô hạn nằm
ẩn trong cái Bây giờ hoàn toàn bị che mờ bởi thời gian
tâm lý. Lúc đó sự sống của bạn mất đi sức rung động,
sự tươi nhuận, và ý nghĩa diệu kỳ của nó. Khuôn mẫu
cũ kỹ của suy nghĩ, tình cảm, hành vi, phản ứng, và dục
vọng luôn luôn thủ một vai diễn trong vở kịch lặp đi lặp
lại bất tận theo một kịch bản trong tâm trí, khiến cho
bạn cảm thấy mình có cá tính, có một nhân thân đặc thù,
nhưng nó lại làm biến dạng hay che phủ thực tại của cái
Bây giờ. Lúc đó tâm trí bèn nảy sinh ảm ảnh về tươnglai
như là một lối thoát ra khỏi cái hiện tại không được
thỏa nguyện và đầy bất mãn này.
Tiêu
cực và đau khổ phát sinh trong thời gian
Nhưng
niềm tin cho rằng tương lai sẽ khá hơn hiện tại không luôn
luôn là ảo tưởng. hiện tại có thể rất khủng khiếp,
và mọi thứ có thể khả quan hơn trong tương lai, và thường
thì như thế.
Thường
thì tương lai là bản sao của quá khứ. Cái thay đổi hời
hợt có thể có, nhưng chuyển hóa thực sự thì rất hiếm
và tùy thuộc vào việc liệu bạn có thể hiện trú toàn triệt
để giải trừ quá khứ bằng sức mạnh của cái Bây giờ
hay không. Cái mà bạn xem là tương lai vốn chỉ là một phần
bên trong trạng thái ý thức hiện giờ của bạn. Nếu tâm
trí bạn mang gánh nặng của quá khứ, bạn sẽ gặp lại các
tình huống giống như thế. Quá khứ tự kéo dài nó ra do thiếu
hiện tiền. Phẩm tính ý thức của bạn ngay trong khoảnh khắc
này sẽ định hình tương lai – dĩ nhiên chỉ có thể là
cái sẽ được kinh nghiệm như cái Bây giờ.
Có
thể bạn sẽ trúng thưởng 10 triệu đôla, nhưng thay đổi
kiểu đó chỉ là chuyển biến hời hợt. Đơn giản là vì
bạn sẽ tiếp tục hành xử theo lối mòn bị khuôn định
theo kiểu cũ trong hoàn cảnh xa xỉ hơn. Con người đã biết
cách phân chia nguyên tử. Thay vì giết 10 hay 20 người bằng
một thanh gỗ, hiện nay một người có thể giết được hàng
triệu người chỉ bằng một động tác bấm nút mà thôi.
Nhưng phải chăng đó là thay đổi thực sự?
Nếu
phẩm tính ý thức của bạn ngay lúc này quyết định tương
lai, vậy thì cái gì quyết định phẩm tính ý thức ấy của
bạn? Chính là mức độ hiện trú ở khoảnh khắc hiện tại
của bạn. Cho nên nơi duy nhất mà thay đổi thực sự có thể
xảy ra và nơi mà quá khứ có thể được giải trừ chính
là cái Bây giờ vậy.
-ooOoo-
Tất
cả mọi tâm trạng tiêu cực phát sinh đều do sự tích lũy
thời gian tâm lý và do chổi bỏ hiện tại. sự khó chịu,
lo âu,căng thẳng, stress, bất an – là những hình thức của
sợ hãi – đều do bám víu quá nhiều vào tương lai mà ít
trụ ở hiện tiền. Cảm giác tội lỗi, ân hận, phẫn nộ,
bất bình, buồn bã, cay đắng và tất cả mọi cảm xúc thù
hận đều do hồi tưởng quá nhiều đến quá khứ mà ít trụ
ở hiện tiền. Hầu hết mọi người đều thấy khó mà tin
tưởng rằng trạng thái ý thức hoàn toàn thoát khỏi mọi
tiêu cực là trạng thái mà con người có thể đạt đến
được. Cho đến nay, đây là trạng thái giải thoát mà tất
cả các giáo lý tâm linh đều nhắm tới. Nó chính là sự
hứa hẹn cứu rỗi, không phải ở một tương lai dệt bằng
ảo tưởng mà ngay ở đây và ngay bây giờ.
Có
lẽ bạn thấy khó lòng thừa nhận rằng thời gian chính là
nguyên nhân gây ra đau khổ hay các vấn đề cho bạn. Bạn
tin rằng chúng đều do các hoàn cảnh đặc thù trong cuộc
sống của bạn gây ra, và chúng được xem xét từ một quan
điểm ước lệ; điều này quả là có thực. Nhưng cho đến
khi bạn giải quyết được phương thức vận hành sai lệch
căn bản của tâm trí vốn hay gây ra các vấn đề cho bạn
– do sự bám víu vào quá khứ cùng tương lai và chối bỏ
cái Bây giờ của nó – thì mọi vấn đề thực ra vẫn chỉ
là một thôi. Nếu tất cả mọi vấn đề hay các nguyên nhân
bị xem là gây đau khổ hay bất hạnh cho bạn nhờ phép lạ
nào đó mà được loại trừ hết ngay trong hiện tại, nhưng
do bạn ít trụ ở hiện tiền, không tỉnh thức đúng mức,
nên chẳng bao lâu bạn sẽ thấy mình gặp lại một loạt
các vấn đề hay nguyên nhân đau khổ tương tự, giống như
bóng theo hình chúng luôn luôn bám sát theo bạn cho dù bạn
đi bất cứ nơi đâu cũng không sao trốn thoát được. Nói
cho cùng, chỉ có một vấn đề duy nhất mà thôi: đó là tâm
trí tự buộc mình vào thời gian.
Tôi
không thề tin rằng mình có thể tiến được đến mức hoàn
toàn không gặp phải hay nảy sinh bất cứ vấn đề nào.
Bạn
nói đúng. Bạn không bao giờ tiến đến mức ấy, bởi vì
bạn hiện đang ở đó ngay bây giờ đây.
Không
có bất cứ sự cứu rỗi nào trong thời gian. Bạn không thể
giải thoát ở tương lai. Hiện tiền chính là chìa khóa để
có được tự do, cho nên bạn chỉ có thể giải thoát ngay
trong hiện tại.
Tìm
thấy sự sống bên dưới hoàn cảnh sống của bạn
Tôi
không biết làm thế nào để có được tự do ngay bây giờ.
Tình cờ, tôi đang cực kỳ bất hạnh trong cuộc sống vào
thời điểm này. Đây là sự thực, và tôi sẽ tự dối gạt
mình nếu cố gắng tự thuyết phục mình rằng mọi thứ đều
tốt đẹp, trong khi sự thực hoàn toàn không phải như vậy.
Đối với tôi, khoảnh khắc hiện tại vô cùng bất hạnh;
nó chẳng giải thoát được gì cho tôi cả. Điều khiến cho
tôi tiếp tục cuộc sống chính là hy vọng trong tương lai
cuộc sống sẽ cải thiện được đôi chút.
Bạn
nghĩ rằng chú ý của bạn đang trụ ở khoảnh khắc hiện
tại trong khi nó hoàn toàn bị tước đoạt bởi thời gian.
Bạn không thể vừa cảm thấy bất hạnh lại vừa hiện trú
toàn triệt trong cái Bây giờ.
Cái
bạn gọi là “cuộc sống” đúng ra phải gọi là “hoàn
cảnh sống” của bạn. Nó chính là thời gian tâm lý: quá
khứ và tương lai. Một số sự việc trong quá khứ đã không
diễn ra đúng theo sở nguyện của bạn. Bạn vẫn còn đang
phản kháng những gì đang hiện hữu. Hy vọng là thứ giữ
cho bạn tiếp tục “sống”, nhưng hy vọng lại buộc bạn
chú trọng đến tương lai. Chính sự tập trung liên tục này
khiến cho bạn mãi mãi chối bỏ cái Bây giờ, và do đó kéo
dài sự bất hạnh của bạn.
Quả
thực hoàn cảnh sống hiện tại của tôi là kết quả của
mọi việc đã xảy ra trong quá khứ, nhưng nó vẫn cứ là
hoàn cảnh hiện tại của tôi, và tình trạng bị sa lầy trong
đó khiến cho tôi cảm thấy mình bất hạnh.
Hãy
quên đi hoàn cảnh sống của bạn một phút và tập trung chú
ý vào sự sống của bạn.
Có
gì khác biệt đâu?
Hoàn
cảnh sống của bạn hiện hữu trong thời gian.
Sự
sống của bạn diễn ra ở hiện tại.
Hoàn
cảnh sống của bạn là chất liệu tâm trí.
Sự
sống của bạn là có thực.
Hãy
tìm kiếm “khung cửa hẹp dẫn đến sự sống”. Khung cửa
ấy được gọi là cái Bây giờ. Hãy thu hẹp sự sống của
bạn vào khoảnh khắc hiện tại. Hoàn cảnh sống của bạn
có thể đầy dẫy các vấn đề - hầu hết các hoàn cảnh
sống đều như thế cả - nhưng hãy tìm hiểu xem bạn đang
gặp phải vấn đề gì vào khoảnh khắc này. Không phải vào
ngày mai hay vào mười phút nữa, mà ngay bây giờ. Phải chăng
bây giờ bạn đang gặp phải vấn đề?
Khi
bạn đầy dẫy các vấn đề, ắt sẽ không còn khoảng trống
cho bất cứ thứ gì mới đặt chân vào, không còn khoảng
trống cho một giải pháp. Cho nên bất kỳ lúc nào có thể,
bạn hãy tạo ra khoảng trống, khoảng không gian trống trải,
để bạn tìm thấy sự sống ngay bên dưới hoàn cảnh sống
của mình.
Hãy
sử dụng trọn vẹn các giác quan của bạn. Hãy ngắm nhìn
xung quanh. Chỉ ngắm nhìn thôi, chứ đừng lý giải. Hãy ngắm
nhìn ánh sáng, các dáng vẻ, các màu sắc, các kết cấu. Hãy
ý thức sự hiện diện thầm lặng của mỗi sự vật. Hãy
ý thức khoảng không gian cho phép mọi sự vật hiện hữu.
Hãy lắng nghe các âm thanh; đừng phán xét chúng. Hãy lắng
nghe sự tĩnh lặng ngay bên dưới các âm thanh ấy. Hãy sờ
vật gì đó – bất kỳ vật gì cũng được – để cảm
nhận Bản thể hiện tiền của nó. Hãy quan sát nhịp điệu
hô hấp của bạn; cảm nhận luồng không khí vào ra để cảm
nhận sinh lực luân lưu bên trong cơ thể bạn. Để mặc cho
mọi sự vật hiện hữu như vốn có bên trong cũng như bên
ngoài bạn. Để mặc cho “sự hiện hữu” của tất cả
mọi sự vật tự thân hiển lộ ra. Hãy tiến sâu vào cái
Bây giờ.
Bạn
đang bỏ lại đằng sau mình cái thế giới vô cảm bị giảm
lược bởi tâm trí, cái thế giới trơ lì của thời gian.
Bạn đang thoát khỏi sự ràng buộc của cái tâm trí điên
rồ đang vắt kiệt sinh lực của bạn, giống y như nó đang
chậm rãi đầu độc và hủy hoại Trái đất này vậy. Bạn
đang thức tỉnh, bước ra khỏi cơn mê thời gian để bước
vào hiện tiền.
Tất
cả mọi vấn đề đều là ảo tưởng do tâm trí tạo ra
Tôi
có cảm tưởng như thể đã cất bỏ đi một gánh nặng vậy.
Một cảm giác nhẹ nhõm. Tôi cảm thấy trong sáng nhưng các
vấn đề của tôi vẫn còn ở đó chờ đợi tôi giải quyết.
Chẳng phải tôi chỉ đang tạm thời tránh né chúng sao?
Nếu
bạn thấy mình đang ở thiên đàng, thì không bao lâu sau đó
tâm trí bạn sẽ nói “phải, nhưng…”. Nói cho cùng, ở
đây không nhằm bàn về việc giải quyết các vấn đề của
bạn, mà nhằm bàn về việc nhận ra rằng không có vấn đề
nào hiện hữu cả. Chỉ có những tình huống – sẽ được
giải quyết ngay bây giờ, hãy để mặc chúng và chấp nhận
chúng như một phần của “cuộc hiện hữu” trong khoảnh
khắc hiện tại cho tới khi chúng thay đổi hay có thể được
giải quyết. Các vấn đề đều do tâm trí tạo ra, nên chúng
cần có thời gian để tồn tại. Chúng không thể tồn tại
được trong thực tại của cái Bây giờ.
Hãy
tập trung chú ý vào cái Bây giờ và bảo cho tôi biết bạn
có vấn đề gì vào khoảnh khắc này.
-ooOoo-
Tôi
không đưa ra lời giải đáp bởi vì không thể có vấn đề
khi chú ý của bạn lưu trú toàn triệt ở cái Bây giờ. Một
tình huống cần phải được giải quyết hoặc chấp nhận
– đúng vậy. Tại sao biến nó thành vấn đề chứ? Tại
sao biến một sự việc gì đó thành vấn đề? Chẳng phải
sự sống đang thách thức đủ như nó vốn đang hiện hành
sao? Bạn cần đến các vấn đề để làm gì? Tâm trí ưa
thích một cách mê muội các vấn đề bởi vì chúng cống
hiến cho bạn một loại nhân thân nào đó. Đây là chuyện
bình thường, và thật là điên rồ. “Vấn đề” có nghĩa
là bạn đang lưu trú về mặt tâm trí ở một tình huống
mà không nhằm ý định thực sự nào hoặc không có khả năng
hành động ngay bây giờ, và rằng bạn đang bất thức biến
nó thành một phần trong nhận thức về cái tôi của bạn.
Bạn bị khuynh đảo quá mức bởi hoàn cảnh sống của mình
đến độ bạn đánh mất đi cảm nhận về sự sống, về
Bản thể hiện tiền. Hoặc giả bạn đang mang trong tâm trí
mình một gánh nặng điên rồ gồm cả trăm việc mà bạn
sẽ hay có lẽ phải làm trong tương lai thay vì tập trung chú
ý vào việc duy nhất mà bạn có thể làm ngay bây giờ.
Khi
bạn tạo ra một vấn đề, bạn cũng gây ra đau khổ. Tất
cả mọi việc phải làm chính là một chọn lựa đơn giản,
một quyết định đơn giản: Bất kể điều gì xảy
ra, tôi sẽ không gây thêm đau khổ cho mình nữa. Tôi sẽ không
tạo ra thêm vấn đề nào nữa. Mặc dù là một chọn lựa
đơn giản nó cũng rất căn cơ. Bạn sẽ không chọn quyết
định đó, nếu như bạn không thực sự chán ngấy đau khổ,
nếu như không thực sự khổ đau đến tận cùng. Bạn sẽ
không thể cương quyết làm điều này trừ phi bạn đã tiếp
cận được sức mạnh của cái Bây giờ. Nếu bạn không gây
thêm đau khổ cho bản thân, thì bạn sẽ không gây thêm đau
khổ cho người khác. Bạn cũng không còn gây ô nhiễm cho Trái
đất tươi đẹp này nữa, cho không gian nội tại của bạn
nữa, và cho linh hồn tập thể của nhân loại nữa bằng tính
tiêu cực của việc tạo tác ra các vấn đề.
