CHƯƠNG
2
TỈNH
THỨC:
CON
ĐƯỜNG THOÁT KHỎI ĐAU KHỔ
Không
gây thêm đau khổ trong hiện tại
Không
người nào sống hoàn toàn không có khổ đau và sầu muộn.
Chẳng phải vấn đề là học cách sống chung với chúng chứ
không cố gắng tránh né chúng đó sao?
Phần
lớn khổ đau của con người đều không cần thiết. Đau khổ
sẽ vẫn còn tự nảy sinh chừng nào tâm trí mê muội còn
chi phối cuộc sống của bạn.
Đau
khổ bạn gây ra trong hiện tại luôn luôn là một hình thức
không chịu chấp nhận nào đó, vốn thuộc dạng phản kháng
bất thức đối với cái đang hiện hữu. Ở bình diện tư
duy, phản kháng là một hình thức phán xét. Còn ở bình diện
xúc cảm, phản kháng có dạng tâm lý tiêu cực. Cường độ
của đau khổ tùy thuộc vào mức độ phản kháng đối với
khoảnh khắc hiện tại, và sức phản kháng này lại tùy thuộc
vào mức độ bạn bị đồng hóa với tâm trí của mình. Tâm
trí luôn tìm cách chối bỏ để trốn thoát cái Bây giờ.
Nói khác đi, càng bị đồng hóa với tâm trí của mình bao
nhiêu, bạn càng thống khổ nhiều bấy nhiêu. Hoặc giả bạn
có thể nói như sau: càng vui lòng chấp nhận cái Bây giờ
bao nhiêu, bạn càng dễ dàng thoát khỏi đau khổ bấy nhiêu
– và càng dễ dàng thoát khỏi sự khống chế của tâm trí
vị ngã bấy nhiêu.
Tại
sao tâm trí quen thói chối bỏ hoặc phản kháng cái Bây giờ?
Bởi vì tâm trí không sao vận hành và giữ vững quyền chi
phối nếu nó không có thời gian, vốn là quá khứ và tương
lai, cho nên nó nhận định cái Bây giờ phi thời gian là mối
đe dọa. Thời gian và tâm trí thực sự là hai khái niệm bất
khả phân ly.
Hãy
hình dung Trái Đất hoàn toàn vắng bóng con người, chỉ có
các loại thực vật và động vật cư trú mà thôi. Liệu nó
vẫn còn quá khứ và tương lai không? Liệu chúng ta còn có
thể đề cập đến tương lai theo bất cứ một ý nghĩa nào
đó không? Câu hỏi: “Mấy giờ rồi?” hay “Hôm nay là ngày
thứ mấy?” – nếu như có ai đó nêu lên – sẽ hoàn toàn
vô nghĩa. Cây sồi hoặc chú đại bàng có lẽ sẽ bối rối
trước một câu hỏi như thế. Có lẽ chúng ta sẽ hỏi: “Mấy
giờ ư? À, dĩ nhiên là bây giờ. Thời gian là cái bây giờ.
Chứ còn là cái gì khác kia chứ?”.
Phải,
chúng ta cần đến tâm trí cũng như thời gian để hoạt động
trong thế giới này, nhưng rồi sẽ có lúc chúng thống trị
cuộc sống của chúng ta và đó mới là lúc rắc rối, đau
khổ, và u sầu bắt đầu nảy sinh.
Để
giữ vững quyền chi phối, tâm trí không ngừng tìm cách che
giấu khoảnh khắc hiện tại bằng quá khứ và tương lai;
và do đó, khi sức sống và tiềm năng sáng tạo vô biên của
Bản thể hiện tiền, vốn không thể tách rời khỏi cái Bây
giờ, bị che khuất bởi thời gian, thì bản tính đích thực
của bạn sẽ bị tâm trí phủ mờ. Gánh nặng thời gian đã
tích lũy ngày càng trầm trọng thêm trong tâm trí con người.
Tất cả mọi người đều đang phải chịu thống khổ dưới
gánh nặng này, nhưng họ cũng không ngừng tăng thêm gánh nặng
ấy bất cứ lúc nào họ phớt lờ hay chối bỏ khoảnh khắc
hiện tiền quí giá hoặc giản lược nó thành một phương
tiện để đạt được một khoảnh khắc tương lai nào đó,
vốn chỉ hiện hữu trong tâm trí, chứ chưa bao giờ xảy ra
trong thực tế. Sự chất chứa thời gian trong linh hồn cộng
đồng và tâm trí cá nhân con người cũng lưu giữ vô lượng
khổ đau còn đọng lại của quá khứ.
Nếu
bạn không còn muốn gây đau khổ cho mình và cho người khác,
nếu bạn không còn muốn tăng thêm gánh nặng khổ đau quá
khứ còn đọng lại trong con người mình, bạn đừng nên tạo
thêm thời gian nữa, hay ít ra đừng nên nấn ná lâu hơn khoảng
thời gian cần thiết để giải quyết các khía cạnh thực
tiễn trong cuộc sống của bạn. Làm thế nào để ngưng tạo
thêm thời gian? Hãy nhận thức một cách sâu sắc rằng khoảnh
khắc hiện tại là tất cả mọi thứ bạn từng sở hữu.
Hãy làm cho cái Bây giờ là trọng tâm hàng đầu trong cuộc
đời bạn. Mặc dù trước đây bạn lưu trú trong thời gian
và chỉ thỉnh thoảng ghé vào cái Bây giờ, thì nay bạn hãy
lưu trú cái Bây giờ và chỉ thảng hoặc mới ghé mắt vào
quá khứ và tương lai khi cần để giải quyết các khía cạnh
thực tiễn trong hoàn cảnh sống của bạn. Hãy luôn luôn “thuận
thảo” với khoảnh khắc hiện tại. Việc gì có thể vô
nghĩa hơn, điên rồ hơn, so với việc tạo ra phản kháng nội
tại đối với cái gì đó vốn đã sẵn hiện hữu? Việc
làm gì có thể điên rồ hơn việc đối chọi với chính sự
sống, vốn là hiện tiền và luôn luôn hiện tiền chứ? Hãy
vâng phục cái đang là. Hãy thuận thảo với cuộc sống –
rồi bạn thấy cuộc sống bỗng nhiên bắt đầu phục vụ
bạn chứ không chống lại bạn biết nhường nào.
-ooOoo-
Khoảnh
khắc hiện tại đôi khi không sao chấp nhận được, rất
khó chịu, hay khủng khiếp.
Sự
thể ra sao bạn hãy để cho nó là thế ấy. Hãy quan sát cách
tâm trí gán danh hiệu cho cái đang là và tiến trình gán danh
hiệu này, để xem cái thói ưa phán xét của tâm trí đã tạo
ra đau khổ và bất hạnh đến mức nào. Nhờ tìm hiểu kỹ
cơ chế hoạt động của tâm trí, bạn sẽ bước ra khỏi
lối mòn phản kháng của nó, và lúc đó bạn có thể để
cho khoảnh khắc hiện tại phơi bày ra. Việc làm này sẽ giúp
bạn thưởng thức được trạng thái thanh thản đích thực
ở nội tâm. Lúc ấy bạn hẳn xem chuyện gì đang xảy ra,
và hành động ngay nếu có thể.
Chấp
nhận – rồi mới hành động. Dù cho khoảnh khắc hiện tại
có như thế nào đi nữa, hãy chấp nhận nó như thể bạn
đã chọn lựa rồi vậy. Luôn luôn cộng tác với nó, đừng
chống lại nó. Hãy biến nó thành bạn và đồng minh, đừng
biến nó thành kẻ thù. Việc làm này sẽ chuyển hóa toàn
bộ cuộc đời bạn một cách mầu nhiệm.
Đau
khổ từ quá khứ: xua tan cái quầng chứa nhóm đau khổ
Bao
lâu bạn không thể tiếp cận được sức mạnh của Hiện
Tiền Phi Thời Gian, thì bấy lâu mỗi một đau khổ về mặt
xúc cảm mà bạn nếm trải đều lưu lại đằng sau nó nỗi
thống khổ tiếp tục giày vò bạn. Nó hòa nhập vào khối
đau khổ từ quá khứ vốn đã sẵn có ở đó, rồi cùng nhau
lưu trú trong tâm trí và thân xác bạn. Dĩ nhiên, khối đau
khổ này bao gồm cả nỗi đau khổ bạn đã phải gánh chịu
từ thời thơ ấu, gây ra bởi sự vô tri về cái thế giới
mà bạn được thác sinh vào.
Khối
đau khổ tích lũy này là một trường năng lượng tiêu cực
chiếm đóng toàn bộ thân xác và tâm trí của bạn. Nếu xem
nó là một thực thể vô hình đúng nghĩa, thì bạn đã tiến
đến khá gần sự thật. nó là cái quầng chứa nhóm cácđau
khổ ở bình diện xúc cảm, với hai phương thức hiện hữu:
ngủ vùi và hoạt động. Cái quầng này có thể ngủ vùi đến
90% thời gian; dù vậy, ở một người cực kỳ bất hạnh,
hoạt động của nó có thể chiếm chọn thời gian. Một số
người hầu như sống trọn vẹn với cái quầng chứa nhóm
đau khổ của họ, nhưng cũng có người chỉ cảm thấy nó
xuất hiện trong những hoàn cảnh nhất định, như trong các
mối quan hệ thân tình, hay khi có những chuyện liên quan đến
sự mất mát hoặc bị bỏ rơi trong quá khứ, hoặc khi bị
tổn thương ở thể xác hay tình cảm, và vân vân. Bất cứ
tình huống nào cũng có thể làm cho nó bùng phát dữ dội,
nhất là khi tình huống ấy vang vọng một khuôn mẫu đau khổ
từ quá khứ của bạn. Khi cái quầng này đã sẵn sàng nổi
dậy khỏi giai đoạn ngủ vùi, thì ngay một ý nghĩ hay một
nhận xét vô tình của người thân cận bạn cũng có thể
kích hoạt nó.
Một
vài cái quầng chứa nhóm đau khổ rất đáng ghét nhưng lại
vô hại, giống như một đứa trẻ cứ rên la không chịu dừng
vậy. Những cái quầng khác thì giống như con quái thú xấu
xa và hay phá hoại, đúng là một con ác quỷ. Một số có
tính bạo hành thể xác, còn phần nhiều thì có tính bạo
hành tình cảm. Một số sẽ tấn công những người xung quanh
hay gần gũi bạn, còn một số khác có thể quay lại tấn
công bạn, tấn công chủ nhân của chúng. Nhưng ý nghĩa và
tình cảm mà bạn có về chính cuộc đời mình lúc ấy trở
thành cực kỳ tiêu cực và tự hủy hoại. Bệnh tật và tai
nạn thường được tạo ra theo lối này. Một vài cái quầng
thậm chí còn thôi thúc chủ nhân của chúng phải tự sát.
Khi
bạn cho rằng mình biết rõ một người nào đó, và rồi bạn
bỗng nhiên khám phá thấy mình rất khó chịu với tạo vật
xa lạ kinh tởm này, lần đầu tiên thấy như vậy khiến cho
bạn vô cùng choáng váng. Tuy nhiên, quan sát thấy nó xuất
hiện bên trong bản thân bạn còn tệ hại hơn so với trường
hợp nó xuất hiện ở người khác. Hãy cảnh giác đối với
bất kỳ dấu hiệu bất hạnh nào ở bản thân bạn, dù dưới
hình thức nào – nó có thể đánh thức cái quầng chứa nhóm
đau khổ của bạn. Sự trỗi dậy này có thể có dạng bứt
rứt, thiếu nhẫn nại, tâm trạng sầu thảm, ước muốn gây
tổn thương, giận hờn, thịnh nộ, u uất, nhu cầu gây bi
kịch trong mối quan hệ, và vân vân. Hãy nhận hiểu rõ tâm
trạng đó ngay vào lúc nó trỗi dậy từ trạng thái ngủ vùi.
Cái
quầng chứa nhóm đau khổ luôn muốn tồn tại, giống y như
mọi thực thể khác trong cuộc sinh tồn, và nó chỉ có thể
tồn tại được nếu như nó có thể khiến cho bạn mê muội
đồng hóa với nó. Lúc ấy nó sẽ trỗi dậy chế ngự bạn,
“biến thành bạn”, và sống bám vào bạn. nó cần lấy
“thức ăn” từ bạn. Nó sẽ nuôi dưỡng bất kỳ cảm xúc
nào cộng hưởng với năng lượng của nó, bất cứ thứ gì
tạo nên đau khổ dưới mọi hình thức như: giận dữ, hủy
hoại, căm ghét, sầu não, bi lụy, bạo hành, và cả bệnh
tật nữa. Vì thế khi cái quầng chứa nhóm đau khổ chế ngự
được bạn, nó sẽ tạo ra các tình huống trong đời bạn
nhằm phát sinh thêm năng lượng tiêu cực để cho nó sống
bám vào. Đau khổ chỉ có thể sống bám vào đau khổ. Đau
khổ không thể sống bám vào niềm vui, bởi vì nó thấy niềm
vui hoàn toàn không thể hòa lẫn với đau khổ được.
Một
khi cái quầng chứa nhóm đau khổ đã chế ngự được bạn
rồi, bạn sẽ muốn có thêm đau khổ. Bạn trở thành vừa
là nạn nhân vừa là thủ phạm. bạn muốn gây ra đau khổ,
hoặc muốn chịu đựng khổ đau, hoặc cả hai. Cả hai chẳng
khác biệt nhau cho lắm. Dĩ nhiên, bạn không ý thức được
điều này và sẽ cả quyết rằng mình nào có muốn khổ đau.
Nhưng nếu xem xét thật kỹ, bạn sẽ thấy rằng suy nghĩ và
hành vi của bạn đều nhằm tiếp tục duy trì đau khổ cho
chính mình và cho người khác. Nếu bạn thực sự ý thức
nó, cái khuôn mẫu suy nghĩ và hành vi này sẽ bị giải trừ,
bởi vì muốn có thêm đau khổ là điên loạn, và chẳng có
ai điên loạn một cách có ý thức cả.
Cái
quầng chứa nhóm đau khổ là bóng đen của tự ngã, nó thực
sự rất sợ ánh sáng ý thức của bạn. Nó sợ bị lộ diện.
Sự tồn tại của nó tùy thuộc vào sự vô tri bất thức
khiến bạn đồng hóa với nó, cũng như vào sự vô tri khiến
cho bạn không dám đối mặt với nỗi đau khổ đang sống
trong con người bạn. Nhưng nếu không đối mặt với nó, nếu
không đem ánh sáng ý thức chiểu rọi vào đau khổ, bạn sẽ
bị buộc phải hồi sinh nỗi đau ấy hết lần này đến lần
khác. Đối với bạn, cái quầng chứa nhóm đau khổ ấy dường
như giống một con quái thú nguy hiểm mà bạn không dám nhìn
tận mặt, nhưng tôi bảo đảm với bạn rằng nó chỉ là
một bóng ma tưởng tượng nên không sao đương cự nổi sức
mạnh từ ý chí hiện trú của bạn.
Một
số giáo lý khẳng định rằng tất cả mọi đau khổ nói
cho cùng đều là tuồng ảo hóa, là “như huyễn”, và điều
này quả là sự thật. Vấn đề là: đối với bạn liệu
có đúng là như thế không? Một tín niệm đơn thuần không
làm cho nó biến thành sự thật được. Bạn có muốn trải
nghiệm đau khổ trong suốt cuộc đời còn lại của mình,
và cứ luôn miệng nói rằng dù sao nó chỉ là một tuồng
ảo hóa thôi không? Điều đó có giải thoát bạn khỏi đau
khổ không? Điều chúng ta đề cập ở đây là làm cách nào
để bạn nhận biết được sự thật này – tức là biến
nó thành hiện thực trong cuộc kinh nghiệm của chính bạn.
Thế
là cái quầng chứa nhóm đau khổ không muốn bạn phát hiện
ra sự thực về nó. Ngay lúc bạn quan sát nó, cảm nhận trường
năng lượng của nó, sự hung hãn của nó trong lòng bãn, và
chú tâm đến nó, thì tình trạng đồng hóa bị tan rã. Một
chiều kích ý thức cao hơn xuất hiện. Tôi gọi nó là sự
hiện trú. Giờ đây bạn là chứng nhân hay là chủ thể quan
sát cái quầng chứa nhóm đau khổ. Tức là nó không còn giả
vờ là bạn để lợi dụng bạn được nữa, không còn sống
bám vào bạn được nữa. Bạn đã tìm được sức mạnh vô
biên trong sâu thẳm nhất của chính bạn. Bạn đã tiếp cận
được sức mạnh của cái Bây giờ, của Hiện Tiền Phi Thời
Gian rồi vậy.
Điều
gì xảy ra cho cái quầng chứa nhóm đau khổ khi chúng ta tỉnh
thức đúng mức để phá vỡ sự đồng hóa của chúng ta với
nó?
Sự
vô minh tạo ra cái quầng chứa nhóm đau khổ; còn ý thức
chuyển hóa nó thành trí tuệ. Thánh Paul diễn tả nguyên tắc
phổ biến này bằng các mỹ từ như sau: “Mọi sự vật đều
lộ rõ nguyên hình dưới ánh sáng mặt trời, và bất cứ
điều gì phơi ra ánh sáng cũng đều biến thành ánh sáng ấy”.
Bạn không thể chiến đấu chống lại cái quầng chứa nhóm
đau khổ, cũng giống như bạn không thể nào chiến đấu chống
lại bóng tối. Cố gắng làm điều đó sẽ gây ra xung đột
nội tâm và như vậy sẽ tạo thêm đau khổ. Quan sát nó thôi
là đủ rồi. Quan sát hàm ý chấp nhận cái quầng ấy là
một bộ phận của cái đang là vào lúc bấy giờ.
Cái
quầng chứa nhómđau khổ chhính là khối năng lượng sinh khí
bị bế tắc, vốn đã tách khỏi toàn bộ trường năng lượng
của bạn và tạm thời vận hành độc lập thông qua tiến
trình đồng hóa một cách trái tự nhiên với tâm trí. Nó
đã thu mình không vận hành thông sướng nữa, mà xoay lại
chống đối với sự sống, giống như con thú ra sức ăn ngấu
nghiến chiếc đuôi của chính nó vậy. Tại sao bạn cho rằng
nền văn minh của chúng ta đã trở nên hủy hoại đáng kể
đối vối cuộc sống đến như vậy? Nhưng ngay đến các lực
lượng hủy hoại sự sống cũng vẫn là năng lượng sinh khí.
Khi
bạn bắt đầu giải trừ sự đồng hóa và trở thành chủ
thể quan sát, thì cái quầng chứa nhóm đau khổ sẽ còn tiếp
tục hoạt động một thời gian nữa và sẽ ra sức đánh lừa
bạn đồng hóa với nó trở lại. Mặc dù bạn không còn cung
cấp năng lượng cho nó thông qua sự đồng hóa, nó vẫn còn
đà hoạt động nhất định, giống y như bánh xe xoay tròn
sẽ vẫn còn tiếp tục xoay thêm một lúc nữa ngay cả khi
nó không còn được gia thêm sức quay nữa. Ở giai đoạn này,
nó cũng có thể gây ra các cơn đau nhức ở nhiều bộ phận
khác nhau trong cơ thể, nhưng chúng sẽ không kéo dài. Hãy chú
tâm vào khoảnh khắc hiện tại, hãy tỉnh thức. Hãy là chủ
thể giám sát không hề lơi lỏng cảnh giác đối với khoảng
không gian nội tại của bạn. Bạn cần phải hiện trú toàn
triệt để có thể quan sát cái quầng chứa nhóm đau khổ
một cách trực tiếp và cảm nhận cho được nămg lượng
của nó. Như vậy nó mới không thể chi phối sự suy nghĩ
của bạn được. Vào lúc suy nghĩ của bạn kết nối với
trường năng lượng của cái quầng này, thì bạn bị đồng
hóa với nó, và một lần nữa nuôi dưỡng nó bằng các ý
nghĩa của bạn.
Chẳng
hạn, nếu giận dữ là nhóm chứa năng lượng có tần số
rung động chiếm ưu thế trong cái quầng chứa nhóm đau khổ,
và các ý nghĩ hờn giận của bạn lưu trú ở những việc
mà ai đó đã gây ra cho bạn hay ở những việc bạn dự tính
gây ra cho họ, lúc ấy bạn đã trở nên mê muội và cái quầng
ấy đã trở thành “bạn” rồi. Nơi nào có sân hận, thì
đau khổ luôn tiềm ẩn bên dưới. Hoặc giả khi tâm trạng
đen tối phủ chụp lấy bạn khiến cho bạn bắt đầu quen
với khuôn mẫu tâm trí tiêu cực, rồi bạn cho rằng cuộc
sống của mình thật khủng khiếp biết bao, thì suy nghĩ của
bạn đã nối kết với cái quầng chứa nhóm đau khổ, bạn
đã trở nên mê muội và dễ bị tổn thương trước sự tấn
công của cái quầng ấy. Tính từ “mê muội/bất thức/vô
tri” (uncomscious) dùng ở đây có nghĩa là bị đồng hóa với
một khuôn mẫu tâm trí hay xúc cảm nào đó. Nó hàm ý rằng
chủ thể quan sát hoàn toàn vắng mặt vào lúc ấy.
Chú
ý hữu thức lâu dài sẽ cắt đứt mối liên hệ giữa cái
quầng chứa nhóm đau khổ và các tiến trình suy nghĩ của
bạn, từ đó nảy sinh tiến trình chuyển hóa. Nó diễn ra
như thể đau khổ trở thành nhiên liệu để thắp lên ngọn
lửa ý thức, rồi sau đó càng cháy rực rỡ hơn. Đây là
ý nghĩa huyền bí của nghệ thuật giả kim cổ đại: chuyển
hóa kim loại căn bản thành vàng ròng, chuyển hóa khổ đau
thành trí tuệ. Vết rạn nứt bên trong đã được hàn gắn,
và bạn lại trở thành cái toàn vẹn. Trách nhiệm của bạn
lúc ấy là không tạo thêm đau khổ nữa.
Tiến
trình tóm tắt lại như sau: Tập trung chú ý vào cảm giác
bên trong bạn. Biết rõ rằng đó chính là cái quầng chứa
nhóm đau khổ. Chấp nhận nó vốn hiện hữu ở đó. Đừng
suy nghĩ về nó – đừng để tình cảm biến thành suy nghĩ.
Đừng phán xét hay phân tích. Đừng hình thành một nhân dạng
cho bản thân bạn từ cái quầng ấy. Hãy hiện trú toàn triệt,
và tiếp tục là chủ thể quan sát đối với những gì đang
diễn ra bên trong bạn. Hãy cảm nhận không chỉ nỗi thống
khổ, mà còn nhận biết “con người đang quan sát”, chủ
thể đang thầm lặng quan sát. Đây là sức mạnh của Hiện
Tiền Phi Thời Gian, sức mạnh hiện trú tỉnh thức của chính
bạn. Lúc ấy hãy quan sát xem điều gì xảy ra.
-ooOoo-
Đối
với nhiều phụ nữ, quầng chứa nhóm đau khổ trỗi dậy
đặc biệt vào thời điểm ngay trước khi chu kỳ kinh nguyệt
diễn ra. Tôi sẽ bàn về vấn đề này và lý do của nó chi
tiết hơn ở một đoạn sau. Ngay bây giờ, chỉ xin khẳng định
rằng: Nếu bạn có thể cảnh giác và hiện trú toàn tiệt
ở thời điểm ấy để quan sát bất cứ thứ gì bạn cảm
nhận được bên trong người, chứ không để cho nó chiếm
lĩnh bạn, bạn sẽ có cơ hội thực hành rèn luyện tâm linh
hiệu quả nhất, và cuộc chuyển hóa toàn bộ đau khổ từ
quá khứ của bạn có thể diễn ra nhanh chóng.
Đồng
hóa tự ngã với quầng chứa nhóm đau khổ
Tiến
trình miêu tả trên đây tuy tác động vô cùng mạnh mẽ mà
lại cực kỳ đơn giản. Nó đơn giản đến mức đứa trẻ
cũng hiểu được, nên hy vọng một ngày kia tiến trình này
sẽ là một trong những kiến thức đầu tiên trẻ em
học hỏi được ở trường lớp. Một khi đã hiểu được
nguyên tắc căn bản về sự hiện trú toàn triệt như là chủ
thể quan sát những gì đang diễn ra bên trong bạn – và bạn
“hiểu rõ” nó bằng cách trải ngiệm – bạn sẽ có được
một công cụ chuyển hóa hiệu nghiệm nhất để tùy nghi sử
dụng.
Nói
như vậy không hàm ý phủ nhận sự kiện bạn có thể gặp
phải sức phản kháng mạnh mẽ ở nội tâm nhằm chống lại
nỗ lực giải trừ sự đồng hóa với đau khổ của bạn.
Trường hợp này đặc biệt xảy ra nếu như bạn đồng hóa
quá chặt chẽ với cái quầng chứa nhóm đau khổ trong hầu
hết cuộc đời bạn, và toàn bộ hay phần lớn cảm nhận
về tự ngã của bạn đều đầu tư vào sự đồng hóa ấy.
Tức là bạn đã kiến tạo một cái tôi bất hạnh từ cái
quầng chứa nhóm đau khổ cảu bạn, và một mực tin chắc
rằng cái ảo tưởng do tâm trí giả lập này đích thị là
con người bạn. Trong trường hợp đó, nỗi sợ hãi bị mất
đi tự ngã một cách mê muội của bạn sẽ tạo ra sức phản
kháng kịch liệt đối với nỗ lực nào nhằm giải trừ sự
đồng hóa của bạn. Nói khác đi, bạn thà chịu đau khổ
– thà làm cái quầng ấy – chứ không dám nhảu vào vùng
đất xa lạ để chấp nhận rủi ro đánh mất cái tôi bất
hạnh vốn đã quen thuộc của mình.
Gặp
phải trường hợp này, bạn hãy quan sát sự phản kháng bên
trong bản thân mình. Hãy quan sát sự gắn bó với nỗi thống
khổ của bạn. Hãy thật cảnh giác. Hãy quan át cơn khoái
lạc kỳ quặc bạn rút ra từ tình trạng bất hạnh của mình.
Hãy qua sát sự cưỡng chế buộc bạn phải nói hay suy nghĩ
về nỗi đau của mình. Sự phản kháng sẽ ngưng dứt nếu
như bạn soi rọi nó dưới ánh sáng của ý thức. Lúc ấy
bạn có thể tập trung chú ý vào cái quầng chứa nhóm đau
khổ, hãy hiện trú toàn triệt như là chứng nhân, và do đó
khởi động cuộc chuyển hóa.
Chỉ
có bạn mới có thể làm việc này. Không ai có thể làm hộ
cho bạn. Nhưng nếu bạn thật may mắn gặp được một nhân
vật cực kỳ tỏ ngộ, nếu bạn có thể đồng hành với
vị này trong trạng thái hiện trú toàn triệt, bạn sẽ gặt
hái được nhiều lợi ích và mọi việc sẽ gia tốc diễn
ra. Theo cách này, ánh sáng của chính bạn sẽ nhanh chóng tỏa
sáng hơn. Một súc gỗ chỉ mới vừa bốc cháy được đặt
bên cạnh một súc gỗ đang cháy rất mạnh, sau một lúc chúng
được tách ra, súc gỗ thức nhất sẽ bùng cháy mạnh mẽ
hơn nhiều. Sau cùng, nó biến thành ngọn lửa giống như súc
gỗ kia vậy. Thắp lên ngọn lửa như vậy chính là một trong
các chức năng của một vị đạo sư. Một số chuyên gia tâm
lý cũng có khả năng làm tròn nhiệm vụ đó, nếu như họ
đã vượt qua được ngưỡng tâm trí để có thể tạo ra
và suy trì trạng thái hiện trú tỉnh thức mạnh mẽ trong
thời gian cùng làm việc với bạn.
Nguồn
gốc của sợ hãi
Ông
có đề cập đến sợ hãi như là một dạng tình cảm đau
khổ căn bản. Sợ hãi phát sinh ra sao, và tại sao có quá nhiều
sợ hãi trong đời sống con người? Và chẳng phải một vài
trường hợp sợ hãi dù sao cũng chỉ là một lối tự vệ
lành mạnh đó sao? Nếu không sợ lửa, có lẽ tôi sẽ mó
tay vào lửa để bị bỏng.
Lý
do khiến bạn không mó tay vào lửa không phải vì sợ
hãi mà vì bạn biết rằng mình sẽ bị bỏng. Bạn không cần
đến sợ hãi để tránh mối nguy hiểm không cần thiết –
chỉ cần thông minh tối thiểu và hiểu biết thông thường
là đủ. Đối vối nhựng vấn đề thực tiễn như thế, sẽ
hữu ích nếu bạn biết áp dụng các bài học đã rút ra được
từ quá khứ. Giờ đây nếu ai đó đe dọa bạn bằng ngọn
lửa hay bằng bạo lực vật chất, có lẽ bạn sẽ trải nghiệm
một thứ gì đó giống như sợ hãi. Đó là động tác co mình
lại theo bản năng trước mối nguy hiểm, chứ không phải
là tình hình phản ảnh tâm lý sợ hãi mà chúng ta nói ở
đây. Trạng thái tâm lý sợ hãi hoàn toàn không liên hệ gì
với bất cứ mối nguy hiểm cụ thể và thực sự tức thời
nào. Sợ hãi xuất hiện dưới nhiều dạng như băn khoăn,
lo nghĩ, tức giận, bồn chồn, căng thẳng, khiếp hãi, ám
ảnh sợ hãi (phobia), và vân vân. Loại tâm lý sợ hãi này
luôn luôn là sợ hãi một điều gì đó đang xảy ra, không
phải là sợ hãi một điều gì đó đang xảy ra ngay bây giờ.
Bạn đang ở trong cái hiện tiền và hiện tại, trong khi tâm
trí của bạn cư trú ở tương lai. Tình hình này tạo ra một
khoảng hở đầy âu lo. Và nếu bạn bị đồng hóa với tâm
trí của mình và không còn tiếp cận với sức mạnh và sự
đơn giản của Hiện Tiền Phi Thời Gian, thì khoảng hở âu
lo ấy sẽ luôn là bạn đồng hành của bạn. Bạn có thể
luôn ứng phó được với khoảnh khắc hiện tại, nhưng bạn
không thể đương đầu với thứ gì đó vốn chỉ là hình
ảnh phóng chiếu của tâm trí – tức là bạn không thể đương
đầu với tương lai.
Hơn
nữa, bao lâu bạn còn bị đồng hóa với tâm trí của mình,
thì tự ngã vẫn luôn điều khiển cuộc sống của bạn, như
đã nêu ra trước đây. Do bản chất hão huyền và bất chấp
cơ thể phòng vệ tinh nhuệ của nó, tự ngã rất dễ bị
tổn thương và luôn bất ổn. Tự ngã thấy mình không ngừng
bị đe dọa, mặc dù bề ngoài nó luôn tỏ ra rất tự tin.
Ở đây cũng nên nhớ rằng xúc cảm là phản ứng của cơ
thể đối với tâm trí của bạn. Cơ thể đang liên tục tiếp
nhận thông điệp gì từ tự ngã, từ cái tôi do tâm trí giả
lập này? Thông điệp ấy là: Nguy hiểm, tôi đang bị đe dọa.
Và xúc cảm gì nảy sinh bởi cái thông điệp liên tục ấy?
Dĩ nhiên là sợ hãi.
Dường
như sợ hãi có nhiều nguyên nhân. Sợ mất mát, sộ bị tổn
thương, sợ thất bại, và vân vân; nhưng nói cho cùng, tất
cả mọi sợ hãi đều là sợ chết – tự ngã sợ bị hủy
diệt – mà thôi. Đối với tự ngã, thần chất luôn lẩn
quất đâu đó bên cạnh. Trong cái trạng thái bị đồng hóa
với tâm trí này, nỗi sợ chết tác động đến mọi khía
cạnh trong cuộc sống của bạn. Chẳng hạn, ngay cả một
việc dường như vụn vặt và “bình thường” như nhu cầu
buộc phải giành cho được lẽ phải trong một cuộc tranh
cãi và khiến cho kẻ khác phạm sai trái phải rơi vào thế
hạ phong – tức là bênh vực định kiến mà bạn đồng hóa
với nó – cũng là do sợ chết đấy. Nếu bạn đồng hóa
với một định kiến do tâm trí bày đặt ra, và nếu bạn
không đủ sức bênh vực định kiến ấy để phải rơi vào
thế hạ phong bị đánh giá là sai trái, thì cảm nhận về
cái tôi căn cứ vào tâm trí của bạn sẽ bị đe dọa hủy
diệt một cách nghiêm trọng. Cho nên cả bạn cũng như tự
ngã của bạn đều không sao chịu nổi rằng mình phạm sai
lầm. Sai lầm là chết, các cuộc hiến tranh nổ ra cũng như
vô vàn mối quan hệ bị đổ vỡ đều do nỗi sợ hãi gây
ra.
Một
khi bạn đã giải trừ được tình trạng bị đồng hóa với
tâm trí của mình, dù bạn phải lẽ (thị) hay trái lẽ (phi)
cũng chẳng quan trọng gì đối với cảm nhận về cái tôi
của bạn; do đó, cái nhu cầu cưỡng bách mạnh mẽ và mê
muội sâu sắc buộc phải giành lẽ phải về phía mình, vốn
là một hình thức bạo hành, sẽ không còn nữa. Bạn có thể
tuyên bố một cách minh bạch và chắc chắn rằng bạn cảm
nhận ra sao hay bạn suy nghĩ đều gì, nhưng sẽ không có sự
hiếu chiến hay phòng vệ gì hàm ngụ trong điều bạn nói
ra cả. Cảm nhận về cái tôi của bạn khi ấy được rút
ra từ một nơi sâu thẳm hơn và chân thực hơn bên trong chính
con người bạn, chứ không phải từ tâm trí của bạn. Hãy
đề phòng bất cứ loại phòng vệ nào bên trong bản
thân bạn. Bạn đang bênh vực cái gì? Một nhân dạng ảo
tưởng, một hình ảnh trong tâm trí bạn, một thực thể hư
cấu. Bằng cách tìm hiểu cho rõ khuôn mẫu này, bằng cách
là chứng nhân của nó, bạn sẽ giải trừ được tình trạng
bị đồng hóa với nó. Dưới ánh sáng soi rọi từ ý thức
của bạn, lúc ấy cái khuôn mẫu mê muội này sẽ nhanh chóng
tan biến đi. Đây là điểm kết thúc của tất cả các cuộc
tranh cãi cùng các trò chơi quyền lực, vốn có tác dụng xói
mòn đáng kể đối với các mối quan hệ. Quyền lực uy hiếp
người khác chính là sự yếu kém được ngụy trang dưới
lớp áo sức mạnh. Sức mạnh chân chính xuất phát từ bên
trong, và bạn có thể dùng được nó ngay bây giờ.
Vì
thế bất cứ người nào bị đồng hóa với tâm trí của
họ, và do đó không nối kết được với sức mạnh chân
chính của họ, với cái bản ngã sâu thẳm bắt rễ vào Bản
thể hiện tiền, sẽ luôn luôn có nỗi sợ hãi làm bạn đồng
hành với họ. Cho đến nay con số những người thoát khỏi
sự chi phối của tâm trí mình thật là hiếm hoi, do đó bạn
có thể giả định rằng hầu hết mọi người bạn gặp gỡ
hay quen biết đều sống trong tình trạng sợ hãi. Duy chỉ
cường độ sợ hãi của họ là khác biệt nhau thôi. Nó dao
dộng giữa lo âu cùng khiếp hãi ở một thước đo với sự
bất an mơ hồ và cảm giác không rõ rệt về mối đe dọa
ở đầu kia. Khi nào cơn sợ hãi xuất hiện dưới một trong
các dạng nghiêm trọng hơn thì hầu hết mọi người may ra
mới có thể nhận biết được.
Sự
truy cầu cái toàn vẹn của tự ngã
Một
khía cạnh khác nhau của đau khổ về mặt xúc cảm thuộc
phần nội sinh của tâm trí vị ngã, nó chính là cái cảm
nhận thâm căn cố đế về sự thiếu thốn hay bất toàn,
về tình trạng không trọn vẹn. Một số người nhận biết
được cảm giác bất toàn này, còn những người khác thì
không. Trong trường hợp đầu, nó thị hiện dưới dạng sự
bất an và thường xuyên cảm thấy mình không xứng đáng hay
chưa đủ tốt. Còn ở trường hợp sau, người ta chỉ cảm
thấy nó một cách gián tiếp dưới dạng khao khát, ham muốn
và có nhu cầu mãnh liệt. Dù trong trường hợp nào, thường
thì người ta bị cưỡng bách phải theo đuổi tìm cách thỏa
mãn tự ngã và tìm kiếm các sự vật để đồng hóa vào,
nhằm lấp đầy cái lỗ hổng mà họ cảm nhận được bên
trong bản thân mình. Vì vậy, căn bản vừa nói, họ nỗ lực
săn tìm cơ nghiệp, tiền tài, thành đạt, quyền lực, sự
công nhận, hay một mối quan hệ đặc biệt để họ cảm
thấy bãn thân được dễ chịu hơn, cảm thấy mình toàn vẹn
hơn. Nhưng cho dù đã giành được tất cả những thứ này
rồi, thì chẳng bao lâu họ lại thấy cái lỗ hổng đấy
vẫn còn đó, rằng nó sâu thẳm không thấy đáy. Khi ấy họ
mới thực sự gặp rắc rối, bởi họ không thể tự đánh
lừa được nữa. À, có thể lắm chứ và họ làm được,
nhưng sự việc hóa ra càng khó khăn hơn.
Bao
lâu tâm trí vị ngã còn điều khiển cuộc đời bạn, bạn
không thể thấy thực sự dễ chịu; bạn không thể thanh thản
hay mãn ý ngoại trừ các giai đoạn ngắn ngủi khi bạn giành
được thứ mình cần, khi một khao khát vừa mới được thỏa
mãn. Bởi vì tự ngã chính là cảm nhận về cái tôi, cho nên
nó cần phải đồng hóa với các sự vật bên ngoài. Nó cần
liên tục được bảo vệ và nuôi dưỡng. Các trường hợp
đồng hóa của tự ngã phổ biến nhất có liên quan đến
cơ nghiệp, công việc đang làm, địa vị và sự công nhận
của xã hội, mối quan hệ, lịch sử bản thân và gia
tộc, các hệ thống tín niệm, và thông thường cũng phải
kể đến quan điểm chính trị, chủ nghĩa quốc gia, chủng
tộc, tôn giáo, và các dạng đồng hoá khác với tập thể.
Tất cả những thứ này đều không phải là bạn.
Bạn
có thấy cảm giác bất toàn này thật đáng sợ không? Hoặc
giả biết rõ nó bạn thấy khuây khỏa? Sớm muộn gì bạn
cũng phải từ bỏ tất cả những thứ này. Có lẽ cho đến
đây bạn vẫn thấy khó mà tin được, và chắc chắn tôi
sẽ không yêu cầu bạn tin tưởng rằng bạn sẽ không sao
tìm thấy cái tôi ở bất cứ thứ gì trong các sự vật đó.
Vì bản thân mình, bạn sẽ biết rõ sự thật về điều này.
Bạn sẽ biết rõ nó muộn nhất khi bạn thấy cái chết gần
kề. Cái chết sẽ tước đoạt tất cả mọi thứ không phải
là bạn. Bí mật của cuộc sống là “chết trước khi bạn
trút hơi thở sau cùng” – và thấy rằng bạn thực sự không
chết.
