Chương
9: Tổ chức sự Tu tập
Ở
những quốc gia theo truyền thống Phật giáo nguyên thủy, theo
phong tục họ bắt đầu mỗi buổi tu tập bằng một nghi thức
cơ bản đã định. Người Mỹ thì xem nhẹ những lời cầu
khẩn này và cho chúng là những nghi lễ vô hại chứ không
gì khác hơn. Cái nghi lễ đã được đặt ra và cải tiến
qua quá trình thực dụng bởi những người đi trước và họ
đã đạt đến được những kết quả trên con đường tu
tập thì cũng rất ư là đáng giá cho chúng ta suy ngẫm sâu
hơn để học hỏi.
Đức
Phật đã từng cân nhắc sự trái ngược trong thời của người.
Đã được sinh ra vào hoàn cảnh xã hội có tính cách tín
ngưỡng và nghi lễ cao độ, mà tư tưởng của người thì
có tính bài xích tôn giáo tín ngưỡng triệt để đối với
cái xã hội phân biệt giai cấp rõ rệt thời bấy giờ. Đã
có nhiều lần, người đã không chấp nhận dùng nghi lễ cho
lợi ích của giáo hội mà còn tỏ lập trường cứng rắn
về lãnh vực này. Điều này không có nghĩa là nghi lễ thì
hoàn toàn không có tác dụng. Nó có nghĩa là, nghi lễ có tác
dụng riêng, nếu bạn xử dụng đúng với thực chất của
nó. Còn nếu như tin rằng những lời trong nghi lễ kia
sẽ cứu rỗi mình thì bạn chỉ làm tăng thêm sự lệ thuộc
mình vào những lời kinh và sự khẩn cầu kia mà thôi.
Điều này sẽ mang bạn xa dần thực chất của chân lý chứ
không đưa bạn đến với sự thật. Do đó, khi thực hành
theo những công thức, thì chúng ta phải hiểu thấu đáo chúng
là gì và kết quả sẽ ra sao. Chúng không phải là những thần
chú, mà chỉ là phương pháp thanh lọc tâm, cho nên cần phải
có sự tu tập để mang đến kết quả. Những lời khấn
nguyện lầm bầm mà không có sự chú tâm thì hoàn toàn vô
ích. Thiền Minh Sát Tuệ là một sinh hoạt tâm lý năng
động tinh vi và trạng thái tâm lý của thiền giả thì rất
quan trọng để dẫn đến sự thành công. Phương pháp chỉ
mang lại kết quả tốt nhất trong trạng thái trầm ổn, tỉnh
lặng và đầy lòng rộng lượng bao dung. Những nghi thức này
đã được thiết lập để nuôi dưỡng và dẫn đến những
thái độ trên cho người tu tập. Xử dụng đúng đắn, chúng
sẽ trở thành những chất xúc tác hữu ích trên con đường
đi đến sự giải thoát.
Tam
bảo
Tu
thiền là một việc làm rất khó khăn. Nó vốn là một sinh
hoạt tự lực và đơn độc. Một cá nhân phải kình chống
lại những trở lực mạnh mẽ và to lớn, đây là một bộ
phận lớn mà tâm phải trực diện trong khi tu tập. Khi đã
thật sự thể nhập vào tiến trình thì bạn sẽ thấy ra rằng,
mình phải đối diện với một sự hiểu biết khinh khiếp.
Một lúc nào đó bạn sẽ nhìn vào trong và nhận ra được
sự tàn ác của chính mình. Đó là những gì mà bạn cố gắng
đục xuyên thủng qua, giống như một bức tường dày đặc
mà từ lâu chưa có một tia sáng nhỏ qua lọt. Bạn sẽ thấy
mình ngồi đó, liếc nhìn vào cái dinh thự này, cái mà bạn
tự nhủ với chính mình, “Đó sao? Tôi phải vượt qua cái
đó ư? Nhưng không thể nào như thế được! Đó là tất cả
những gì tôi có. Thế giới của tôi. Những gì có ý nghĩa
đối với tôi. Những gì mà tôi tạo thành và để nhận diện
ra cái thế giới chung quanh tôi. Nếu tôi bỏ nó đi, thì toàn
thể thế giới của tôi bị hủy diệt và tôi sẽ chết. Tôi
không thể nào vượt qua nó. Tôi không thể.”
Đây
quả là một cảm giác đáng sợ và rất hiu quạnh. Bạn cảm
thấy như là, “Tôi ở đây, chỉ một mình, cố gắng phá
tan đi một cái gì to lớn ngoài sự tưởng tượng của tôi.”
Để đập tan cái cảm giác đó, thì xin nên hiểu biết rằng,
không phải chỉ một mình bạn là như thế. Những người
xưa kia cũng từng trải qua lối này. Họ phải trực diện
với những trở lực giống như thế này và họ đã phá tan
chúng đi để thấy được ánh sáng. Họ kiến lập ra những
qui lệ giúp cho công việc có thể hoàn thành, và họ kết
lập thành giáo đoàn để giúp đỡ và khích lệ nhau trên
cùng con đường. Đức Phật đã tìm ra con đường của
người khi xuyên thủng bức tường giống như thế này, và
sau người còn có rất nhiều, rất nhiều người khác nữa.
Người đã để lại những pháp môn rõ ràng trong Kinh điển
để hướng dẫn chúng ta đi theo. Người đã sáng lập ra Tăng
đoàn, có những vị thầy để duy trì pháp môn và hướng
dẫn những người khác. Bạn không có đơn độc tí nào cả
và hoàn cảnh của bạn cũng không phải là vô vọng.
Tu
thiền cần rất nhiều năng lực. Bạn cần sự can đảm để
đối diện với những hiện tượng tâm lý rất ư là khó
khăn và phải có sự quyết tâm ngồi xuyên qua nhiều dạng
trạng thái khó chịu. Lười biếng sẽ không mang lại kết
quả gì cả. Để có được năng lượng hoàn tất, hãy lập
lại nhiều lần câu kệ sau đây với chính mình. Cảm nhận
sự chú tâm khi đọc nó. Nghiêm chỉnh với những gì bạn
nói.
“Tôi
chuẩn bị bước theo con đường mà đức Phật và các thánh
đệ tử đã đi qua. Người thụ động không thể nào theo
nổi con đường này. Tôi sẽ vượt qua. Tôi sẽ đến đích.”
Thiền
tâm Từ
Thực
hành thiền Minh Sát là sự tu tập trong chánh niệm, tỉnh giác
vô ngã. Phương pháp này sẽ làm cho cái bản ngã bị kết
liễu bởi ánh sáng thấu suốt của chánh niệm. Thiền sinh
bắt đầu quá trình này với cái thân và tâm bị khống chế
bởi cái ngã. Sau đó, chánh niệm quan sát sự vận hành của
cái ngã, nó thâm nhập vào tận nguồn gốc tạo nên cái ngã
và đập tan vỡ cái gốc đó ra từng mãnh vụn. Có một tình
trạng tiến thoái lưỡng nan trong vấn đề này. Chánh niệm
là sự chú tâm vô ngã. Nếu chúng ta bắt đầu với sự kềm
chế của cái ngã, thì làm sao chúng ta tạo ra đủ chánh niệm
lúc khởi đầu? Ở bất kỳ phút giây nào cũng đều
có một mức độ Chánh niệm tồn tại. Vấn đề là
làm sao gom đủ để cho nó đủ mạnh để bắt đầu mà thôi.
Để làm được việc này, chúng ta cần phải có phương pháp.
Chúng ta làm yếu đi những lạnh vực tai hại nhất mà tự
ngã có thể gây ra, rồi chánh niệm sẽ gặp ít trở ngại
để vượt qua.
Tham
lam và Sân hận là sự biểu thị rõ nét của Tự ngã. Sự
chấp thủ và phản kháng tồn tại lâu dài trong tâm, thì chánh
niệm sẽ khó khăn mà hoạt động. Kết quả của hiện tượng
này thì rất dễ nhìn thấy. Nếu bạn ngồi xuống để tu
tập trong khi đó bạn đang vướng mắc vào thứ gì đó trong
tâm, thì bạn sẽ thấy ra là mình chẳng đi tới đâu cả.
Nếu bạn bị lôi cuốn vào tất cả những kế hoạch làm
ra tiền, thì chắc hẳn trong suốt buổi tọa thiền bạn chẳng
làm gì cả ngoại trừ nghĩ về nó. Nếu bạn đang điên tiết
lên về một sĩ nhục nào đó gần đây, nó sẽ chiếm hết
toàn bộ tất cả tâm trí của bạn. Thời gian trong một ngày
có giới hạn, do đó mỗi một phút giây tu thiền đều thật
là quí giá. Cho nên tốt nhất là đừng hoang phí chúng. Truyền
thống nguyên thủy đã tạo lập những phương tiện hữu hiệu
để giúp bạn gác lại những trở ngại này ra khỏi tâm trong
nhất thời, để rồi bạn có thể bắt tay vào việc tống
khứ cái gốc rễ của chúng vĩnh viễn.
Bạn
có thể dùng một ý tưởng để vô hiệu hóa một ý tưởng
khác. Bạn thăng bằng tâm mình bằng cách nghĩ đến một điều
thiện lành thay cho một điều bất thiện mới vừa phát sinh.
Bố thí thì làm phôi phai dần tham lam. Lòng nhân từ sẽ đánh
lui sự ghét bỏ. Hãy hiểu rõ ràng: Đây không phải là ý
định giải thoát bản thân bằng cách tự thôi miên mình.
Bạn không thể nào sắp xếp cho sự chứng ngộ. Niết bàn
là một trạng thái vô vi. Người giác ngộ quả thật
rộng lượng và nhân từ, chứ không phải vì đã được qui
định để làm như thế. Người ấy thuần túy biểu
hiện bản chất căn bản của chính mình mà không còn bị
kềm hãm bởi tự ngã. Vì vậy sự tự tại này không bị
điều kiện hóa. Vấn đề này tương tự như loại thuốc
tâm thần. Nếu bạn uống thuốc theo lời chỉ dẫn, nó sẽ
mang đến sự ổn định tạm thời cho căn bệnh mà bạn đang
bị hoành hành. Để rồi sau đó, bạn có thể giải quyết
trực diện cái gốc chính của căn bệnh.
Trước
hết, bạn nên xua bỏ đi, nếu có những tư tưởng tự căm
thù và tự lên án bản thân. Hãy để cho những cảm giác
và mong ước thiện lành đến với mình; việc này tương đối
cũng không khó. Kế tiếp, hãy nguyện những điều tốt lành
xảy ra cho những người chung quanh bạn. Dần dần, mang những
cảm giác ước mong này đến những người bạn thân cho đến
những kẻ thù của bạn; xa hơn nữa là cho hết muôn loài.
Thực hành đúng đắn, việc làm này có thể trở thành một
bài ứng dụng có tác dụng to lớn trong quá trình biến đổi
tâm linh của bạn.
Nên
khởi đầu mỗi buổi tọa thiền bằng cách thệ nguyện những
câu sau đây cho chính mình bằng tất cả sự chú tâm:
•
Xin cho tôi được sức khỏe, hạnh phúc và bình an. Không gặp
điều bất trắc, khó khăn, vấn đề và luôn luôn gặp thuận
lợi. Xin cho tôi được kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức,
và sự quyết tâm để đối diện và vượt qua những trở
ngại, khó khăn và thất bại không thể tránh khỏi trong đời
sống.
•
Xin cho cha mẹ tôi được sức khỏe, hạnh phúc và bình an.
Không gặp điều bất trắc, khó khăn, vấn đề và luôn luôn
gặp thuận lợi. Xin cho họ cũng có được kiên nhẫn, lòng
can đảm, tri thức, và sự quyết tâm để đối diện và vượt
qua những trở ngại, khó khăn và thất bại không thể tránh
khỏi trong đời sống.
•
Xin cho những thầy giáo của tôi được sức khỏe, hạnh phúc
và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn, vấn đề
và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho họ cũng có được kiên
nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và sự quyết tâm để đối
diện và vượt qua những trở ngại, khó khăn và thất bại
không thể tránh khỏi trong đời sống.
•
Xin cho những người thân của tôi được sức khỏe, hạnh
phúc và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn, vấn
đề và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho những người này
cũng có được kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và sự
quyết tâm để đối diện và vượt qua những trở ngại,
khó khăn và thất bại không thể tránh khỏi trong đời sống.
•
Xin cho tất cả bạn bè của tôi được sức khỏe, hạnh phúc
và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn, vấn đề
và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho tất cả mọi người
này cũng có được kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và
sự quyết tâm để đối diện và vượt qua những trở ngại,
khó khăn và thất bại không thể tránh khỏi trong đời sống.
•
Xin cho những người tôi không quen biết có được sức khỏe,
hạnh phúc và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn,
vấn đề và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho họ cũng có
được kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và sự quyết tâm
để đối diện và vượt qua những trở ngại, khó khăn và
thất bại không thể tránh khỏi trong đời sống.
•
Xin cho tất cả kẻ thù của tôi có được sức khỏe, hạnh
phúc và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn, vấn
đề và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho họ cũng có được
kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và sự quyết tâm để
đối diện và vượt qua những trở ngại, khó khăn và thất
bại không thể tránh khỏi trong đời sống.
•
Xin cho tất cả muôn loài hữu tình có được sức khỏe, hạnh
phúc và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn, vấn
đề và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho mọi loài cũng có
được kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và sự quyết tâm
để đối diện và vượt qua những trở ngại, khó khăn và
thất bại không thể tránh khỏi trong đời sống.
Một
khi khấn nguyện xong, hãy để sang một bên tất cả những
khó khăn, trở ngại trong suốt thời gian tọa thiền. Bỏ quên
tất cả. Nếu chúng xen vào trong sự tu tập, thì bạn nên
xem chúng như-nó-là, vọng tâm.
Tu
tập lòng Từ-bi cũng được khích lệ ứng dụng trước khi
đi ngủ mỗi đêm và ngay sau khi thức dậy mỗi sáng. Lời
khấn nguyện cũng có tác dụng giúp cho bạn có một giấc
ngủ trong lành và không có ác mộng. Nó cũng giúp sau khi thức
dậy, bạn sẽ cởi lòng mình ra với mọi người, dù thân
hay thù, loài người hay bất cứ loài nào khác.
Những
cảm giác khó chịu tai hại nhất khởi sinh trong tâm, nhất
là lúc tâm được tĩnh lặng, là sự phẫn uất. Sự phẫn
nộ đi qua luôn để lại những kinh nghiệm hằng sâu cho thân
và tâm những cố sự rất khó quên. Loại kinh nghiệm này
gây nên sự bất an, căng thẳng, dao động, và lo lắng. Bạn
chừng như không thể nào tiếp tục ngồi để kinh nghiệm
trạng thái tâm này. Do đó, chúng tôi khuyến khích bạn nên
bắt đầu sự tu tập bằng lòng Từ-bi.
Đôi
khi cũng có người lấy làm lạ tại sao mình phải khấn nguyện
câu, “Xin cho tất cả kẻ thù của tôi có được sức khỏe,
hạnh phúc và bình an. Không gặp điều bất trắc, khó khăn,
vấn đề và luôn luôn gặp thuận lợi. Xin cho họ cũng có
được kiên nhẫn, lòng can đảm, tri thức, và sự quyết tâm
để đối diện và vượt qua những trở ngại, khó khăn và
thất bại không thể tránh khỏi trong đời sống.”
Bạn
nên nhớ rằng, tu tập lòng Từ-bi để thanh lọc tâm mình,
cũng giống như tu thiền để đạt đến sự giải thoát khổ
đau. Khi tu tập lòng Từ cho bản thân, bạn có thể xử sự
theo chiều hướng thân thiện mà không có thành kiến, thiên
vị, kỳ thị hay ghét bỏ. Lối hành xử thánh thiện của
bạn sẽ giúp mọi người giảm bớt khổ đau một cách thiết
thực nhất. Đó là lòng bi mẫn của một cá nhân đối với
mọi người. Lòng bi mẫn là sự biểu lộ của tâm Từ, cho
nên một người không có tâm Từ thì không thể nào giúp
người khác một cách chân thật được. Cung cách hành
xử thánh thiện có nghĩa là đối xử thân thiện và đầy
lòng nhân ái. Nó bao gồm từ tư tưởng, lời nói, và hành
động. Nếu ba lãnh vực này không tương ưng thì phương cách
hành xử của bạn không thể nào thiện lành được. Nói theo
một cách khác, tốt nhất là nên nuôi dưỡng cái tư tưởng
thiện lành, “Xin mọi loài có được tâm hạnh phúc” tốt
hơn là “Tôi ghét hắn.” Tư tưởng thiện lành của chúng
ta một ngày nào đó sẽ được biểu lộ vào lối hành xử,
còn tư tưởng đầy ác ý của chúng ta sẽ dẫn đến hành
động tàn ác.
Nên
nhớ rằng tư tưởng sẽ tác khởi ra hành động và lời nói
để mang đến kết quả mong muốn. Tư tưởng được diễn
đạt qua hành động, mà hành động có khả năng tạo ra kết
quả xác thực. Bạn nên luôn luôn nói năng và hành động
với chánh niệm của lòng từ bi. Trong khi dùng ngôn ngữ với
tâm từ, nếu bất chợt hành động và lời nói thay đổi
hoàn toàn trái ngược, thì bạn sẽ bị khiển trách bởi trí
tuệ của mình. Bao giờ chánh niệm của lòng Từ lớn mạnh
hơn, tư tưởng, lời nói, và hành động của bạn sẽ trở
nên êm dịu, hài hòa, có ý nghĩa, thành thật và lợi ích
cho bản thân của bạn, cũng như cho những người khác. Nếu
tư tưởng, lời nói hay hành động làm tổn hại bạn, người
khác hay cho cả hai bên, thì bạn nên tự hỏi mình xem bạn
thật sự có chú tâm về lòng Từ bi hay không.
Trong
tất cả mọi người, nhất là những kẻ thù của bạn, nếu
họ được tốt lành, vui vẻ, bình an, thì họ sẽ không là
kẻ thù của bạn. Nếu họ không bị khống chế bởi các
vấn đề, nổi đau, đau khổ, cơn đau đớn, loạn thần kinh,
tâm lý không thăng bằng, tính đa nghi, sợ hãi, căng thẳng,
hồi hộp, v.v.. thì họ sẽ không là kẻ thù của bạn. Cái
giải pháp thực nghiệm nhất của bạn đối với những kẻ
thù là giúp đỡ họ vượt qua các vấn đề của họ, để
rồi bạn có thể sống trong bình an và hạnh phúc. Thật
ra, nếu có thể thì bạn nên đong đầy tâm trí của họ với
lòng từ bi và giúp họ nhận diện ra ý nghĩa thật sự của
bình an, có vậy bạn mới có thể sống yên vui và hạnh phúc.
Nếu họ bị càng nặng những chứng bệnh này bao nhiêu, thì
họ sẽ tạo ra chừng bấy nhiêu hỗn loạn, nổi đau và đau
khổ cho thế gian này. Nếu bạn có thể thay đổi một người
đồi bại đang đầy lòng thù hận trở thành một người
thánh thiện biết lẽ phải, là bạn đã làm một điều kỳ
diệu. Chúng ta hãy vun bồi đầy đủ trí tuệ và lòng từ
bi trong bản thân rồi mới có thể giúp thay đổi những tâm
tàn ác trở nên thánh thiện vậy.
Khi
ghét một người thì bạn nghĩ, “Hãy để cho hắn xấu xa,
khổ đau, nghèo hèn, sai lầm, cách ly, không bạn bè. Sau khi
chết đi sẽ bị trầm luân trong địa ngục.” Nhưng thật
ra, hiện tại trong thân và tâm của bạn đang tiết ra những
chất độc hành hạ bạn, cho bạn kinh nghiệm đau đớn, nhịp
tim tăng nhanh, căng thẳng, gương mặt thay đổi, ăn không ngon,
ngủ không yên, và bộ dạng trông bơ phờ, xuống dốc. Bạn
đang trải qua những gì mà bạn mong muốn nó sẽ xảy ra cho
kẻ thù của mình đây kia mà. Thêm nữa bạn không còn nhìn
thấy sự thật như-nó-là nữa. Tâm của bạn dao động giống
như nước đang đun sôi. Hoặc là bạn giống như một bệnh
nhân đang khổ đau do chứng bệnh hoàng đản cảm thấy vô
vị, nhạt nhẽo khi ăn các thức ăn ngon. Tương tự như vậy,
bạn không còn biết thông cảm người chung quanh, ca ngợi những
thành quả tốt đẹp v.v… Chừng bao giờ tình trạng này vẫn
còn diễn ra, thì bạn không thể nào tu tập thiền tốt cho
được cả.
Thế
nên, chúng tôi khuyên bạn nên tu tập thiền tâm Từ trước
mỗi buổi tọa thiền. Lập lại lời nguyện trên trong chánh
niệm và thành thật với trọn lòng mình. Khi đọc những lời
này, nên cảm giác lòng từ bên trong chính mình trước rồi
trang trải cho tới những người khác. Bạn không thể nào
cho người khác những gì khi bạn không có nó từ bên trong
của chính mình phải không?
Nên
nhớ rằng, đây không phải là những công thức nhiệm mầu.
Tự chúng không thể nào làm được gì cả. Nếu dùng chúng
theo chiều hướng ấy, thì bạn chỉ hao tốn thời gian và
công sức mà thôi. Nhưng nếu bạn thật sự thể nhập với
những lời nguyện ước này, bằng tất cả lòng chân thành
và năng lực, thì chúng sẽ giúp bạn thật nhiều. Hãy thử
đi rồi bạn sẽ tự nhận thấy ra nó ra sao.
