Trong
khi ngồi thiền, giữ cho thân được an tịnh có một ảnh
hưởng rất lớn đến sự an tịnh của tâm. Một phương cách
để gia tăng định lực là trước mỗi giờ ngồi thiền,
bạn nên nhất quyết rằng mình sẽ không thay đổi thế ngồi
trong suốt một giờ đó. Những lần đầu có thể rất là
khó khăn, nhưng nếu bạn có một nghị lực vững mạnh, bạn
có thể ngồi và quan sát bất cứ chuyện gì xay ra. Cho dù
bạn có cảm thấy tâm mình trở nên bất an, bồn chồn, căng
thẳng hay là đang đương đầu với cái đau, điều trọng
yếu là khi đã quyết định một cái gì rồi bạn hãy giữ
nó cho đến cùng. Ðịnh lực và sự tinh tấn của bạn sẽ
được tăng trưởng mãnh liệt và sau vài lần ngồi như vậy,
bạn sẽ cảm thấy việc ngồi yên trở nên dễ dàng hơn.
Hãy
giữ cho tâm bạn luôn ở trong một trạng thái bất bạo động,
khi quán chiếu bất cứ một đối tượng nào. Ðược như
vậy thì sẽ không có gì lại là một chướng ngại hay khó
khăn cả. Mọi đối tượng của thân hay tâm, nội hay ngoại,
đều đi ngang qua trong một không gian chánh niệm. Ðừng vận
dụng tâm để chạy theo hay là trốn tránh bất cứ một đối
tượng nào: một sự bất động của tâm ý. Khi ấy tâm ta
sẽ trở nên tĩnh lặng và quân bình, nhờ đó ta có thể nhìn
thấy một cách rõ ràng, trong mỗi giây phút, sự sanh diệt
của từng hơi thở, từng cảm thọ, tư tưởng, cảm giác,
âm thanh, mùi vị và hình ảnh.
Hãy
ý thức được dòng vô thường. Không có gì để cho ta nắm
bắt, không có gì để quyến luyến cả. Trong đoạn cuối
của Mount Analogue, có ví dụ cho ta thấy sức mạnh của sự
vô thường và một thái độ thích hợp cho ta:
Ðừng
bao giờ dừng lại trên một triền núi cao. Cho dù anh có nghĩ
rằng bàn chân mình đang đứng vững vàng, vì khi anh dừng
lại để thở và nhìn trời cao, thì đất dưới chân cũng
đang bắt đầu lún xuống vì sức nặng của anh. Những viên
đá sỏi sẽ rơi ra từ từ và rồi đột nhiên tất cả sẽ
sụp đổ dưới chân anh và phóng anh đi như một chiếc tàu
hạ thủy. Ngọn núi lúc nào cũng chờ đợi một cơ hội để
hất ngả anh.
Không
có thì giờ để cho ta ngừng nghỉ, cho dù trong một chốc,
để ta nắm bắt. Mỗi khi ta cố gắng níu kéo một cái gì,
ta sẽ bị lôi cuốn, kéo trôi lăn theo những ý nghĩ, ý niệm
và sự tưởng tượng về nó.
Khóa
tu này cũng đã kéo dài gần phân nửa rồi. Thường thì vào
khoảng nửa chương trình, không cần biết khóa tu học dài
bao lâu, tâm ta thường đâm ra chán nản. Nó trở nên hơi lười
biếng, dễ duôi và bồn chồn một chút. Ta tự nghĩ rằng,
mình đã cố gắng tinh tấn từ lúc mới bắt đầu đến giờ,
lúc này mình có thể nghỉ ngơi một chút được.
Hãy
có chánh niệm về việc này. Ðây là lúc để ta gia tăng nghị
lực, chứ không phải là lúc để giải đãi. Hãy nghĩ lại
công lao tu tập của bạn trong hai tuần vừa qua. Nhớ lại
giai đoạn mới bắt đầu, ngồi yên trong một tiếng đồng
hồ nó khó khăn đến đâu. Bây giờ thì bạn đã khai triển
được một sức mạnh trong tâm, một năng lực của định
và quán. Giai đoạn đầu của khóa tu là để xây nền móng,
để vượt qua những khó khăn thô lậu, những loại trở ngại
không cho bạn ngồi yên trong một tiếng đồng hồ. Những
khó khăn đó có lẽ cũng đã được ta vượt qua hết một
phần nào rồi. Tâm ta đã tĩnh lặng xuống. Nó bắt đầu
thẳm thấu, bắt đầu quán chiếu và thấy được tiến trình
làm việc của thân tâm. Trí tuệ đang trưởng thành. Sự biến
đổi của thân tâm rất khó có thể nhận diện được, vì
nó thay đổi một cách vô tri giác trong mỗi giây phút. Nhưng
sự tu tập đang dần dần trở nên thâm thúy. Trong thời gian
còn lại, chúng ta hoàn tất nhiều lắm. Lúc này ta phải biết
vận dụng năng lực để giữ cho tâm mình đừng rơi vào tình
trạng mê ngủ, hôn trầm.
Một
lần nữa, ta hãy nhất quyết duy trì một sự thinh lặng. Thinh
lặng là cội nguồn của sức mạnh. Nó tạo nên một sự
trong sáng, nhờ vậy mà mọi hình trạng của tâm đều có
thể được hiển bày rõ ràng. Nếu cứ mỗi lần những bồn
chồn, lười biếng, uể oải trong ta khởi lên, ta lại mở
miệng để nói, thì ta sẽ mất đi một dịp để quán chiếu
chúng. Sự thinh lặng giúp cho ta ý thức được những gì đang
xảy ra, những thăng và trầm. Mục đích của thiền quán không
phải là để ngồi yên với sự an lạc trong một tháng trời.
Nhưng là để kinh nghiệm được sự nhất như của thân và
tâm. Kinh nghiệm một cách trọn vẹn mọi đau nhức, mọi cảm
giác an lạc, tất cả những uể oải, buồn chán và những
khi tâm ta đạt được một sự tập trung sắc bén. Sự thinh
lặng tạo cho ta một không gian tĩnh mịch, để cho ta có thể
quán sát được các hiện trạng này. Nói chuyện nhiều sẽ
tạo nên một vòng xoắn ốc đi xuống. Khi ta bất an, ta bắt
đầu nói chuyện, sự nói chuyện khiến cho ta mất định lực
và vì vậy tâm ta lại càng thêm bất an. Tinh tấn, nghị lực
và tạo một không gian tĩnh lặng chung quanh mình sẽ làm gia
tăng thêm sức mạnh cho sự tu tập. Ðâu ai có thể biết chắc
được chừng nào ta mới lại có một dịp tu tập như thế
này. Trong hoàn cảnh này chúng ta đang có những điều kiện
rất là đặc biệt. Nơi đây rất là lý tưởng để ta có
thể thám hiểm vào chính mình, tìm thử coi ta thật sự là
ai. Ðừng lãng phí đi cơ hội quí báu này.
Một
yếu tố nữa có thể giúp ta gia tăng chánh niệm là từ tốn
lại, chậm lại. Hành động một cách chậm rãi. Hãy coi mỗi
hành động của ta trong ngày như là một đối tượng của
thiền quán. Từ khi vừa mới thức dậy cho đến khi đi ngủ,
ghi nhận mọi việc xảy ra một cách rõ ràng và sáng suốt:
trong mỗi hành động khi tắm rửa, khi thay đồ, khi ăn uống.
Chúng ta bấy lâu nay có thói quen làm việc gì cũng phải vội
vã, đổ nhào tới giây phút tương lai, lao vào một hoạt động
kế tiếp lúc nào cũng ở trong một giai đoạn chuyển dịch,
nối tiếp. Hãy cố gắng an trú trong giây phút hiện tại này.
Không có gì đáng để cho ta phải vội vã hết. Không có một
nơi chốn nào để đi đến cả. Mục đích của chúng ta ở
đây là để vun xới khả năng ghi nhận những gì đang xảy
ra trong giây phút hiện tại. Ðừng ép buộc, cũng đừng nỗ
lực quá. Hãy an trú trong giây phút này, đừng toan tính hay
dự liệu một cái gì trong tương lai. Giữ tâm mình cho được
thoải mái, nhưng với một chánh niệm sâu sắc. Tâm ta sẽ
dần dà thâm nhập vào những trình độ sâu thẳm hơn. Sự
thinh lặng và thái độ từ tốn không những chỉ giúp ích
cho chính mình, mà còn cho những người chung quanh ta nữa. Khi
chúng ta thấy một người nào đó đang vội vã, nó sẽ khơi
dậy tính hấp tấp trong ta. Và khi ta thấy một người hành
động khoan thai, có chánh niệm, tự nhiên ta cũng sẽ giữ
chánh niệm. Hãy ý thức được giá trị và ích lợi của
mình đối với những người khác. Khóa tu là một sự quân
bình thật đẹp: tự tu trong thinh lặng và tĩnh mịch, nhưng
cũng vừa tạo một môi trường giúp đở cho cả nhớm.
Bài
Đọc Thêm:
Giới
Thiệu về Thiền Vipassana
Thực
tập Thiền Minh Sát
Những
Bài Giảng Tóm Tắt của Khóa Thiền Minh Sát Mười Ngày
Bốn
Sự Thật Nhiệm Mầu, Joseph Goldstein-Nguyễn Duy Nhiên dịch
Tứ
Như ý Túc, Joseph Goldstein-Nguyễn Duy Nhiên dịch
