[07] Khai
thị tại Thủ Đức
Trùng
quan còn giữ cảnh giới ngộ chưa tan rã
Thế
nào sanh tử tự do
Tổ
Qui Sơn Linh Hựu chủ trương Thiền Giáo song hành, phải không?
Thiền
luận của ông Suzuki là giải thích công án
Hỏi:
Thiền tông tại sao nói “té chết rồi phải tan nát”?
Đáp:
Phá được Trùng quan đã ra khỏi luân hồi, ấy là do có ngộ,
nhưng trong tâm còn giữ cảnh giới ngộ chưa tan rã. Cho nên,
dù phá được Trùng quan, chưa đến triệt để, phải phá
được Mạt hậu Lao quan, cảnh giới ngộ tan rã, sát na đó
đến mới là tới cuối cùng, chẳng còn mê nữa, mới
được cứu cánh, nên nói “ngộ rồi đồng như chưa ngộ.”
Hỏi:
Thế nào là sanh tử tự do?
Đáp:
Trong Truyền Đăng Lục có một câu chuyện như sau:
Một
vị vua nghe nói có một Thiền sư đã kiến tánh sống ẩn
trong núi, bèn sai đại thần rước về Kinh thành xin thỉnh
giáo. Đại thần vào núi truyền thánh chỉ của vua, Thiền
sư chẳng ngó ngàng đến, cũng chẳng chịu đi. Mời một
lần, hai lần đều không được, đến lần thứ ba, vua nổi
giận lên, bảo:
- Lần
này nếu Thiền sư không đến thì hãy mang cái đầu y về.
Đại
thần đến gặp Thiền sư, nói:
- Kỳ
này nếu Ngài không chịu đi, vua ra lệnh phải mang đầu của
ngài về. Dĩ nhiên con chẳng dám lấy đầu của ngài, nhưng
e rằng đầu của con cũng không giữ được ! Mong ngài thương
tình, hãy cùng con đi gặp vua.
Thiền
sư nói: Vậy mời quan cứ đi về trước, tôi sẽ đi sau.
Đại
thần nói: Thôi, xin ngài hãy cùng đi một lượt để con chăm
sóc ngài.
Thiền
sư nói: Cũng được. Rồi quay lại hỏi các đệ tử:
- Có
ai muốn đi cùng thầy không?
Một
đệ tử nói: Con xin đi cùng thầy.
Thiền
sư hỏi: Mỗi ngày đi được bao nhiêu dặm?
- Năm
mươi dặm.
- Không
được.
Vị
khác nói: Con xin đi cùng thầy.
Hỏi:
Mỗi ngày đi được bao nhiêu dặm?
-
Bảy mươi dặm.
-
Không được.
Vị
khác xin đi cùng, hỏi: Mỗi ngày đi được bao nhiêu dặm?
-
Chín mươi dặm.
-
Cũng không được.
Cuối
cùng, Thị giả nói: Con xin đi cùng thầy.
Hỏi:
Mỗi ngày đi được bao nhiêu dặm?
Thị
giả đáp: Con không biết, hễ thầy đến là con đến.
Thiền
sư nói: Vậy thì được.
Nói
xong liền ngồi ngay thị tịch, Thị giả cũng đứng một bên
tịch luôn. Đại thần mới biết uy quyền của vua chẳng thể
áp đặt cho Thiền sư. Cho nên sanh tử tự do, tự mình làm
chủ được mới dứt hết tất cả khổ. Hễ còn một chút
khổ chưa dứt sạch, dù muôn ngàn kiếp sau khổ còn trở lại,
cũng chẳng được gọi là tự do tự tại, vì còn bị thời
gian số lượng hạn chế. Sự tích cực của Phật pháp là
hiển bày sự dụng chẳng bị hạn chế, không gì có thể
so bằng.
Hỏi:
Một số sách Thiền ở Việt Nam dẫn chứng rằng Tổ Qui Sơn
Linh Hựu chủ trương Thiền Giáo song hành, phải không?
Đáp:
Có hai chữ “chủ trương”đã là không đúng rồi, tất cả
vốn sẵn sàng, làm sao thêm vào chủ trương được ! Hai chữ
“cho là”cũng không đúng; cho là “phải”là thị, cho là
“không phải”là phi, có thị phi tức sanh ra tranh cãi, làm
sao có thể đúng được !
Hỏi:
Hiện nay có một số tác phẩm về Thiền học lưu hành tại
Việt Nam như Nguồn Thiền của ngài Tông Mật, Chơn Tâm Trực
Thuyết, Thập Mục Ngưu Đồ, Thiền Luận của ông Suzuki, Thiền
Đạo Tu Tập của Trương Trừng Cơ v.v… hành giả tham thiền
có thể nhờ những tác phẩm trên tăng thêm kiến giải về
Thiền học được không?
Đáp:
Thiền Luận của Suzuki là giải thích công án, tác dụng của
công án là để cho hành giả ngay đó ngộ, nếu không ngộ
thì phải phát nghi, rồi từ nghi đến ngộ. bây giờ đem công
án giải thích ra, lắp bích cửa ngộ của hành giả, chẳng
những không giúp ích, lại thành chướng ngại, không thể
phát khởi nghi tình, gọi là bất nghi bất ngộ.
- Nguồn
Thiền là đem Tổ Sư Thiền và Giáo môn hòa lẫn nhau diễn
thành giáo lý. Lý đó ở Giáo môn rất cùng tột, nhưng chính
vì có cái lý, ở Thiềân môn lại thành lý chướng. cho nên,
phái Hà Trạch – Thần Hội truyền tới ngài Khuê Phong là
tuyệt truyền. Nếu học về Giáo môn thì rất hay, trước
kia tôi cũng trích một đoạn trong đó dạy về Giáo môn, nhưng
áp dụng cho Thiền môn thì không được.
- Về
Thiền Đạo Tu Tập của Trương Trừng Cơ, ông ấy là người
tu Mật tông, là giáo sư dạy môn Triết ở Mỹ, nay đã mất.
Lúc hai mươi tuổi đi học Mật tông ở Tây Tạng, đối với
Tổ Sư Thiền chỉ là nghiên cứu, không có thực hành, đọc
sách thiền của Nhật bản, rồi cho Mặc chiếu là của Tông
Tào Động, thật là sai lầm. Mặc chiếu là tà thiền, ngài
Đại Huệ trong lá Thư Thiền cũng đã chỉ trích về vấn
đề này.
